چرا «وزمین» علی‌رغم زیان‌ده بودن خریدار دارد؟
بانک ایران زمین بیش از سه سال است که در روند زیان‌سازی قرار گرفته، به طوریکه به تفکیک در سال ۹۷، دو هزار میلیارد تومان، در سال ۹۸، چهار هزار میلیارد تومان و در سال ۹۹، پنج هزار و ۲۰۰میلیارد تومان زیان داشته است. همه این‌ها نشان می‌دهد «وزمین» در عملیات بانکی خود دچار مشکل است. همچنین «زمین» سالانه حدود ۱۴۰۰تومان به ازای هر سهم، زیان می‌سازد.
اقتصادآنلاین_هانا پاکمند؛ بانک ایران زمین از بانک‌های کوچک کشور با ارزش بازاری پایین است. این بانک با ۲۶۶شعبه در سرار کشور و همچنین با داشتن ۲۰۰۰کارمند در سال ۱۳۸۹ تاسیس شد و از سال ۱۳۹۰ در بازار پایه نارنجی فرابورس مورد معامله قرار گرفت. همچنین سال مالی «وزمین» ۲۹/۱۲ است و مجامع آن در تیرماه برگزار می‌شود.
حدود ۳۰درصد از سهام این بانک شناور است. به عبارت دقیق‌تر این میزان حدود یک میلیارد و ۲۰۰میلیون برگه سهم می‌شود که اگر در ۱۲۰۰تومان (ارزش روز سهم) ضرب شود، بیش از هزار میلیارد تومان ارزش دارد. ولی روزانه در حدود ۱۰الی ۱۲میلیارد تومان از این سهم معامله می‌شود. بنابراین می‌توان گفت نقدشوندگی این سهم بسیار پایین است.
سرمایه بانک ایران زمین بسیار ناچیز بوده و حدود ۴۰۰میلیارد تومان است. می‌توان گفت «وزمین» نسبت به بقیه بانک‌ها عقب مانده است و از آنجایی که این بانک زیان انباشته دارد، امکان افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی برای آن مقدور نیست و تنها از طریق تجدید ارزیابی دارایی‌ها می‌تواند افزایش سرمایه دهد.
«وزمین» مدت هاست مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت است. یعنی زیان انباشته آن بیش از ۵۰درصد (حدود ۳۰برابر سرمایه ثبتی) از سرمایه ثبتی آن است و حدود ۱۳هزار میلیارد تومان زیان انباشته دارد.
روند معاملات بانک ایران زمین در دو سال گذشته نشان می‌دهد که «وزمین» از یک سال و نیم گذشته تا مردادماه سال ۹۹، از محدوده ۲۵۰تومان تا ۲۰۰۰تومان بالا رفته است. به عبارتی در آن مقطع زمانی، ارزش بازار سهم به هشت هزار میلیارد تومان رسیده بود.
بعد از آن، سهم شروع به اصلاح می‌کند و تا محدوده ۱۲۰۰تومان کاهش می‌یابد، ولی دوباره تغییر روند می‌دهد و مجددا تا محدوده ۱۵۰۰تومان افزایش پیدا می‌کند. این نوسان قیمت و شنیده شدن زمزمه‌هایی از دامنه نوسان نامتقارن، مجددا «وزمین» را در مدار نزولی قرار داد. سهم، قفل در صف فروش شد و این بار حتی نقدشوندگی خود را از دست داد. «وزمین» تا محدوده ۹۶۰تومان اصلاح کرد و در نهایت با تغییر روند در محدوده ۱۲۰۰تومان آرام گرفت.
با بررسی دقیق‌تر عملکرد بانک‌های تجاری در تمام دنیا متوجه می‌شویم، ایران برخلاف عمده بانک‌های تجاری به جای اعطای تسهیلات به مشتریان و دریافت حق‌الوکاله، بنگاه‌داری کرده و با سپردههای مردم در بخش‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند.
این وضعیت در بانک‌های کوچک‌تر، شدیدتر است. اوج فضاحت این وضعیت را در بانک آینده و پروژه ایران مال می‌بینیم که با سپردههای مردم اقدام به ساخت مجتمعی کرده که حداقل در زمان کنونی سودآور نیست و بانک توان پرداخت سود سپرده‌گذاران را ندارد.
بانک ایران زمین هم همانند بانک آینده با سپردههای مشتریان خود، سرمایه‌گذاری کرده است.
مانده سپردههای بانک ایران زمین در حدود ۴۷ الی ۴۸هزار میلیارد تومان است و سالانه هفت الی هشت هزار میلیارد تومان به سپرده‌گذاران بهره می‌دهد. این در حالی است که درآمد «وزمین» از تسهیلات حدود ۴۰۰الی ۵۰۰میلیارد تومان است.
بررسی دارایی‌های بانک ایران زمین نشان می‌دهد که مهم‌ترین دارایی آن، تمامی شعب بانک در سراسر کشور و شرکتی به نام توسعه تجارت داتام است. شرکت توسعه تجارت داتام، پنج زیرمجموعه دارد که به تفکیک، شرکت توسعه مدیریت آرین، هلدینگی مالی است و شرکت توسعه ابنیه حافظ، مهم‌ترین زیرمجموعه این شرکت است و پروژه‌های ساختمانی زیادی دارد. شرکت سیاحت فردوس برین، هلدینگ گردشگری، شرکت جهان ارقام پارس، هلدینگی ict و درنهایت شرکت توسعه صنعتی آرین، هلدینگ صنعتی است.
با نگاهی دقیقی‌تر به شرکت توسعه ابنیه حافظ متوجه می‌شویم این شرکت چندین پروژه ساختمانی دارد که عمدتا در تهران هستند و یکی از آنها در مشهد است. همچنین بنظر می‌آید این شرکت در حدود ۲۴هزار میلیارد تومان دارایی به ارزش روز دارد.
شرکت سیاحت فردوس برین نیز در بخش پروژه‌های ساختمانی فعالیت داشته که بنظر می‌آید این پروژه در حدود ۱۷ الی ۱۸هزار میلیارد تومان ارزش دارد. شرکت توسعه مدیریت آرین و شرکت توسعه صنعتی آرین به ترتیب در حدود دو و چهار هزار میلیارد تومان ارزش دارند.
گفتنی‌است بانک ایران زمین، دارایی‌های دیگری نیز دارد که شامل املاک و مستغلات آن می‌شود و در حدود ۱۴ الی ۱۵هزار میلیارد تومان ارزش روز دارد. همچنین دارایی ترازنامه «وزمین» بدون در نظر گرفتن داتام در حدود ۲۷هزار میلیارد تومان ارزش روز دارد.
خالص ارزش روز شرکت توسعه تجارت داتام در حدود ۴۷هزار میلیارد تومان است که با خالص ارزش دارایی‌های بانک ایران زمین حدود ۷۵هزار میلیارد تومان می‌شود. البته این خالص ارزش، تنها به این تعلق ندارد. زیرا طبیعتا بخشی از آن برای بانک نیست و بدهکار است.
بدهی بانک ایران زمین و زیرمجموعه آن یعنی داتام، رقمی در حدود ۶۱هزار میلیارد تومان است. اختلاف این دو عدد نشان می‌دهد که ارزش انحلال بانک ۱۳ الی ۱۵هزار میلیارد تومان است. این یعنی اینکه اگر بانک تمام دارایی‌های خود را بفروشد و بدهی‌هایش را بدهد، حدود ۱۴هزار میلیارد تومان برای سهامدارانش باقی می‌ماند.
بنابراین nav این سهم، رقمی در حدود ۳۵۰۰تومان است و این در حالیست که سهم در حدود ۱۲۰۰تومان معامله می‌شود. همچنین نسبت p/nav این سهم ۳۷درصد است. اما لزوما چون دارایی‌های بانک ارزنده است و بیشتر از بدهی‌های بانک می‌ارزد، سهامداران تمایل به خرید آن دارند؟
در این حالت باید پتانسیل بانک و همچنین وضعیت موجود بانک را در نظر گرفت. بانک ایران زمین سالانه هزاران میلیارد تومان زیان می‌سازد، اما دارایی‌های ارزنده‌ای دارد که تاکنون از بدهی‌های آن ارزش بیشتری دارد.
معمولا بنگاه‌هایی (شرکت‌ها/ بانک‌ها) که دارایی‌های زیادی دارند، اما توان سودسازی از آنها را ندارند، همیشه در معرض سودسازی خوب هستند. به همین خاطر این بنگاه‌ها ریسک بالایی دارند، اما احتمال نوسان بازدهی آنها در بلندمدت کمتر می‌شود.
