ریاض به دنبال چیست؟ / نگاهی به دومین نمایشگاه صنایع دفاعی در عربستان سعودی

اقتصاد آنلاین، محمد بیات؛ طی سال‌های اخیر شیخ‌نشین‌های حاشیه خلیج فارس همچون امارات عربی متحده، قطر و اکنون پادشاهی عربی سعودی تصمیم گرفتند تا با برپایی نمایشگاه‌های بزرگ صنایع دفاعی، پای کشورها و شرکت‌های قدرتمند در حوزه نظامی را به منطقه باز کنند. در دوران جدید اعضای شورای همکاری خلیج فارس صرفا به دنبال خرید و خدمات پس از فروش تسلیحات آفندی- پدافندی نیستند بلکه قصد دارند تا براساس سندهای چشم انداز بخشی نیازهای دفاعی خود را در داخل کشور تولید کنند. یکی از نقاط عطف این نمایشگاه انعقاد قرارداد ۳.۲ میلیارد دلاری میان وزارت دفاع سعودی با شرکت «LIG NEX۱» برای خرید سامانه دفاع موشکی «Cheongung M-SAM II»  بود. طی سال‌های اخیر سئول با بهره برداری از افزایش سطح تنش‌ها در خاورمیانه عربی سعی کرده است تا پس از  آمریکا، فرانسه و روسیه تبدیل به چهارمین فروشنده مهم سلاح در منطقه غرب آسیا شود و از این طریق علاوه بر نفوذ اقتصادی- فرهنگی، وارد معادلات نظامی- امنیتی منطقه گردد.  

نمایشگاه جهانی دفاع در ریاض - ۲۰۲۴

نمایشگاه جهانی دفاغ در ریاض روز یکشنبه دوم فوریه ۲۰۲۴ کار را با ۷۵۰ غرفه و حضور ۴۵ کشور آغاز کرد. در این دوره ۱۱۵ هیات خارجی به دعوت ریاض راهی پادشاهی عربی سعودی شدند تا بتوانند شانس خود را عرضه و فروش محصولات دفاعی در بازار ۱۰۰ میلیارد دلاری منطقه امتحان کنند. نکته جالب توجه در این نمایشگاه حضور هیات نظامی از جمهوری اسلامی ایران بود. چنین رخدادی نشان دهنده برنامه ریزی محمد بن سلمان برای متنوع سازی سبد تسلیحات سعودی و به دست آوردن تسلیحات راهبردی می‌باشد که سبب برتری بر رقبا منطقه‌ای خواهد شد. به عبارت دیگر در دوران جدید «ام بی اس» به جای اتخاذ مواضع تهاجمی به همسایگان تصمیم گرفته است تا با استفاده از قدرت مالی، «دشمنان- رقبا دیروز» را تبدیل به «دوستان امروز» کند. 

عربستان به دنبال «برند سازی» در بازارهای تسلیحاتی

از جمله دست آوردهای سعودی در حاشیه نمایشگاه جهانی دفاع دیدار فرماندهان عربستانی با همتایان خود در آمریکا، روسیه، مصر، الجزایر، کره جنوبی و ایران بود. ریاض به دنبال کردن سیاست «موازنه مثبت» به انواع بازیگران موثر منطقه‌ای و بین‌المللی قصد دارد تا به حداکثرسازی منافع و امنیت خود در سطح نظام جهانی بپردازد. در این چهارچوب عربستان با توجه به نیازهای داخلی مسئله انتقال فناوری و ایجاد پایگاه‌ تولید محصولات دفاعی را با قدرت‌های بزرگ مانند آمریکا، روسیه، فرانسه، چین، هند، کره‌جنوبی، ترکیه و پاکستان دنبال می‌کند. در این راهبرد بازیگران مختلف برای به دست آوردن سهم بیشتر از بازار سعودی وارد رقابتی جدی شده و به دنبال ایجاد پایگاه دائمی در این کشور عربی هستند. 

پهپاد «آصف- ۲» ساخت صنایع دفاعی عربستان سعودی

یکی از اهداف پادشاهی عربی سعودی در سند چشم انداز ۲۰۳۰ بومی سازی ۵۰ درصد از تولیدات دفاعی این کشور است. سعودی برای رسیدن به این هدف با چهار چالش اساسی «فقدان پایگاه صنعتی»، «انتقال فناوری»، «یافتن مزیت‌ها و رقابت با رقبا» و «اصلاح قوانین» مواجه است. رونمایی از پهپادهای یومی «العنقا»، «عاصف- ۱»، «عاصف- ۲»، «هبوب» و «سموم» را می‌توان نتیجه سال‌ها همکاری فنی و کسب تجربه از شرکای چینی و ترک دانست. سال گذشته میلادی سعودی‌ها در قراردادی با شرکت «بایراکتار آکینجی» بر تولید مشترک پهپادهای با ارتفاع متوسط به توافق رسیدند. ساخت این سلاح راهبردی این امکان را در اختیار ریاض قرار خواهد داد تا در مناقشات منطقه‌ای بتواند بدون حضور مستقیم نیروهای نظامی مداخله و منافع پادشاهی را دنبال کند. تجربه جنگ هشت ساله با یمن و حملات موثر انصارالله به تاسیسات راهبردی سعودی مانند آرامکو، اهمیت تسلیح ریاض به انواع پهپادهای تهاجمی، انتحاری و تجسسی را بیش از پیش به اثبات رساند. 

عربستان خریدار سامانه پدافندی « Cheongung M-SAM II» از کره جنوبی

هدف اصلی از برگزاری این نمایشگاه ادغام مشترک سیستم‌های پدافند هوایی، زمینی، دریایی، ماهواره‌ای و حوزه امنیت اطلاعات اعلام شده است. با آنکه برگزاری چنین رویدادهایی در کوتاه مدت نمی‌تواند تاثیر جدی بر روی توان نظامی ارتش عربستان سعودی بگذارد اما این امکان را برای ریاض فراهم خواهد کرد تا با برگزاری هر دوسال یکیار این رویداد، «برند» این کشور در حوزه صنایع دفاعی تقویت کرده و بدل به بازیگری تاثیرگذار در معادلات بازار اسلحه شود. به گزارش العربیه سعودی قصد دارد تا در سال ۲۰۲۴ قریب به ۷۱.۷۲ میلیارد دلار بودجه در حوزه صنایع نظامی اختصاص دهد. چنین سرمایه گذاری سبب خواهد شد تا ضمن ارتقای جایگاه این کشور در بازارهای تسلیحاتی، قدرت‌های بزرگ انگیزه بیشتری برای مشارکت در روند بومی‌سازی صنایع نظامی عربستان سعودی ایفا کنند. امضای قرارداد ۶.۶ میلیارد دلاری میان شرکت‌های «اسکوپا دیفنس» سعودی و ایرباس برای تولید ۱۰۰ فروند بالگرد نظامی- غیرنظامی در عربستان سعودی یکی از مهم‌ترین اقدامات ریاض در جهت بومی سازی صنایع دفاعی در شبه جزیره عربستان است. حال محمد بن سلمان قصد دارد تا با تکرار این قرارداد با سایر شرکت‌های بزرگ نظامی، طی شش سال آینده بخش بزرگی از هزینه‌های دفاعی عربستان را کاهش داده و این کشور را بدل به قطب صادرات محصولات نظامی در منطقه کند.