پیام رهبران چین برای زنان: جای شما در خانه است!

اقتصادآنلاین - آرش نصیری؛ در بزرگترین گردهمایی سیاسی زنان چین، کسی که بیشتر از همه دیده و شنیده شد یک مرد بود. شی جین پینگ، رهبر این کشور در افتتاحیه کنگره ملی زنان نقش محوری را ایفا می‌کرد.

چین هر پنج سال یکبار کنگره ملی زنان را برگزار می‌کند، مراسمی پر زرق و برق که بر روی فرش‌های قرمز و در تالارهای بزرگ و فاخر در پکن برگزار می‌شود. این مراسم مدت‌هاست که جایگاه حزب کمونیست حاکم برای نشان دادن تعهد خود به زنان بوده است. این مراسم تا کنون بیشتر نمادین بود و به همین دلیل توجه‌ کمتری را به خود جلب می‌کرد، اما رویداد امسال که در اواخر اکتبر برگزار شد به دو دلیل بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا کرده است: اول اینکه برای اولین بار در دو دهه گذشته است که هیچ زنی در بدنه سیاستگذاری اجرایی حزب وجود ندارد. دوم اینکه تغییرات در لحن و سخنان مقامات ارشد در خصوص نقش زنان در جامعه نارضایتی‌های زیادی را برانگیخت.

پس از چندین دهه که مقامات دولتی تعهد خود به برابری جنسیتی را در جلسات این کنگره اعلام می‌کردند، چنین رویکردی در مراسم امسال توسط مقامات چینی به کلی به حاشیه رانده شد. آن‌ها در عوض از این فرصت برای ترویج فلسفه و جهان‌بینی خاص شی ‌جین‌پینگ استفاده کردند: «کار اصلی زنان ازدواج کردن و بچه‌داری است.» مطابق با گزارش اخیر نیویورک تایمز، در گذشته مقامات چینی به نقش زنان در خانه و بازار کار همزمان اشاره کرده بودند. اما در سخنرانی امسال، آقای شی هیچ اشاره‌ای به نقش زنان در بازار کار نکرد. به نظر می‌رسد این رویکرد در راستای سیاستی است که مطابق با آن هیچ زنی در کابینه آقای شی سمت مهم اجرایی ندارد.

اما چرا این همه اصرار برای خانه‌نشین کردن زنان وجود دارد؟ واقعیت این است که چین با کاهش شدید نرخ زاد و ولد رو به رو شده که این کشور را وارد یک بحران جمعیتی کرده است. در همین راستا، با نسبت دادن کندی رشد اقتصاد به این پدیده چین سعی کرده تا زنان را به خانه بازگرداند و از آن‌ها بخواهد تا کودکان را پرورش دهند و از پیران مراقبت کنند تا کشور به قول آقای شی «مسیر خود به سوی مدرن شدن» را به خوبی پشت سر بگذارد.  

اما آنطور که اکونومیست تحلیل کرده با وجود این تشویق‌ها جوانان هنوز تمایلی به ازدواج و تولید مثل ندارند. تعداد فزاینده‌ای از زنان در حال سرپیچی از هنجارهای جنسیتی و در نتیجه انتخاب سبک زندگی مستقل خود هستند. بسیاری از جوانان دیگر، اعم از زن و مرد، در تلاش برای یافتن شغل هستند، و بسی از دغدغه‌هایی چون خرید خانه و تشکیل خانواده به دورند. مشوق‌های فرزندآوری، مانند وام‌های نقدی و معافیت‌های مالیاتی، نتوانسته زوج‌ها را متقاعد کند که بچه‌های بیشتر ارزش دریافت این کمک‌ها را دارند.

زنان چینی از زمانی که آقای شی در سال ۲۰۱۲ قدرت را به دست گرفت، احساس می‌کنند وضعیتشان در زمینه‌های مختلف تحصیلی، شغلی و سایر مشارکت‌های اجتماعی به تدریج بدتر شده است. به گزارش اکونومیست آخرین شاخص جهانی شکاف جنسیتی از مجمع جهانی اقتصاد، که پیشرفت به سوی برابری بین مردان و زنان را اندازه‌گیری می‌کند، چین را در بین ۱۴۶ کشور در رتبه ۱۰۷ قرار داده است. این کشور در سال  ۲۰۱۲ یعنی پیش از قدرت گرفتن آقای شی  رتبه ۶۹ از ۱۳۵ را به خود اختصاص داده بود. از آن سال تا کنون امتیاز چین در چندین زمینه، مانند پیشرفت تحصیلی، حضور سیاسی و سلامت زنان کاهش یافته است و همه این‌ها در نتیجه تلاش دولت شی برای بازگرداندن زنان به نقش‌های سنتی خود رخ داده است.