همه آنچه که بایدن و شی در نشست روز چهارشنبه از یکدیگر می‌خواهند
آیا رهبران همیشه در تقابل دو اقتصاد بزرگ جهان هنگام ملاقات در سانفرانسیسکو می‌توانند زمینه را برای یک راه دوستانه‌تر رو به جلو فراهم کنند؟
اقتصادآنلاین - آرش نصیری؛ یکی قهرمان خودخوانده طبقه کارگر و مدافع دموکراسی است که با نزدیک شدن به انتخابات از رسیدن به اهداف خود برای یک اقتصاد قوی ناامید شده است. دیگری یک رهبر امپریالیستی مرموز است که در جمع نخبگان سیاسی متولد شده و در سراسر جهان اتحادهای اقتدارگرایانه ایجاد می‌کند، حتی در شرایطی که اقتصادش با کندی رشد تاریخی مواجه است.
اینکه جو بایدن و شی جین پینگ رهبری بزرگترین اقتصادهای جهان را بر عهده دارند باید دلیل کافی برای آنها باشد تا بر پیشینه و جهان‌بینی‌های متضاد خود غلبه کنند. آنها با ملاقات و نشست حضوری این چهارشنبه در سانفرانسیسکو، ناگزیر به چیزی اذعان می‌کنند که احتمالاً ترجیح نمی‌دهند به آن اعتراف کنند: اینکه به یکدیگر نیاز دارند.
نارضایتی‌های زیادی از هر دو طرف و زمینه‌های غیر قابل حل اختلاف بین آنها وجود دارد، از آینده تایوان گرفته تا قوانین اساسی رقابت عادلانه اقتصادی، که تغییر نمی‌کند. هر نرمشی که از سانفرانسیسکو پدیدار شود نیز احتمالاً شکننده خواهد بود. فقط یک بالن جاسوسی لازم بود تا دفعه قبل اوضاع به سرعت خراب شود.
با این حال، پس از تنش‌های بی‌امان سال‌های اخیر، هر دو طرف می‌خواهند کفی را بر این روابط تعیین کنند. و حداقل از هم‌اکنون تا انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال آینده، این ماجرایی مربوط منافع شخصی است. شاید راهبرد قدیمی «Chimerica» اکنون یک ترکیب عجیب و حتی مضحک باشد، اما هنوز چیزهای زیادی وجود دارد که این دو کشور را به هم پیوند می‌دهد: تجارت دوجانبه در سال 2022 تقریباً 760 میلیارد دلار بود، در حالی که ارزش سرمایه‌گذاری در دارایی‌های فیزیکی و مالی به 1.8 تریلیون دلار رسید.
اقتصاد همچنان زیربنای روابط آمریکا و چین است. و اقتصاد این روزها برای شی و بایدن مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته است. به همین دلیل است که واشنگتن و پکن ماه‌ها را به دیپلماسی سخت اختصاص دادند که مقدمات نشست سانفرانسیسکو را فراهم کرد، از جمله دیدارهای دو روزه بین جانت یلن، وزیر خزانه‌داری آمریکا و هی لیفنگ، معاون نخست وزیر چین در هفته گذشته. همچنین به همین دلیل است که دو طرف به گونه‌ای در حال تعامل هستند که برخی از طرف ایالات متحده آن را بیشتر به سمت حل مشکلات می‌بینند تا تحریک.
حتی اگر انتظارات در خصوص دستیابی به هرگونه نتیجه و پیامد مهمی همچون احیای ارتباطات بین نظامیان دو کشور یا وعده انجام اقدامات بیشتر برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی و متوقف کردن جریان غیرقانونی فنتانیل به ایالات متحده کم باشد، اما به گفته کارشناسان، این احتمالا بهترین راه حلی است که جهان می‌تواند به آن امیدوار باشد.
بخشی از تلاش شامل اذعان هر طرف به رابطه و میزان بستگی آن به طرف مقابل است. و مقامات ایالات متحده به طور فزاینده‌ای اذعان کرده‌اند که روابط اقتصادی آنها با چین از بین نمی‌رود. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، در مقاله‌ای اخیر در فارن افرز، چالش اصلی آمریکا را «رقابت در عصر وابستگی متقابل» تشخیص داد و ایالات متحده و چین را کشورهایی که «از نظر اقتصادی به یکدیگر وابسته‌اند» اعلام کرد. یلن می‌گوید: «جدایی کامل اقتصادهای ما، یا رویکردی که در آن کشورهایی از جمله کشورهای هند و اقیانوسیه مجبور به جانبداری شوند، پیامدهای جهانی منفی قابل توجهی خواهد داشت. ما هیچ علاقه‌ای به چنین دنیای تقسیم شده و اثرات فاجعه‌بار آن نداریم.» او ممکن است اضافه کرده باشد که آخرین چیزی که رئیسش به آن نیاز دارد آشفتگی ژئوپلیتیکی بیشتر است زیرا رای دهندگان را که نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد هنوز در مورد تورم استرس دارند، جلب می‌کند. به نظر می‌رسد همان رای‌دهندگان درباره مزایای سیاست صنعتی «بایدنومیکس» که یلن و دیگران استدلال می‌کنند آمریکا را در موقعیت بهتری برای رقابت با چین قرار داده است، متقاعد نشده باشند. از سوی دیگر، خود شی اخیراً پس از گذراندن ماه‌ها در اوایل سال جاری و امتناع از گرفتن تماس تلفنی با بایدن پس از سرنگونی بالون جاسوسی چین که به حریم هوایی ایالات متحده رفت، علناً برای توقف درگیری‌ها چراغ سبز نشان داده است. او در ماه اکتبر خطاب به یک هیئت کنگره ایالات متحده گفت: «هزار دلیل برای بهبود روابط آمریکا و چین وجود دارد و هیچ دلیلی برای بدتر کردن آنها وجود ندارد».
تثبیت روابط با واشنگتن به شی این امکان را می‌دهد که بهتر بر چالش‌های داخلی تمرکز کند. انتظار می‌رفت با برداشته شدن اقدامات سختگیرانه کنترل بیماری همه‌گیر در دسامبر 2022، اقتصاد چین به حالت پر جنب و جوش خود بازگردد. اما پس از یک انفجار اولیه، شتاب به سرعت از بین رفت و به دلیل بحران در بخش املاک که حوزه ای بسیار کلیدی برای اقتصاد است، تحت تاثیر قرار گرفت. در ماه‌های اخیر، تحلیل‌ها در غرب مبنی بر این بود که رشد چین کاهش یافته است و دیگر در مسیری برای پیشی گرفتن از ایالات متحده نیست - نه در پایان این دهه، بلکه شاید هرگز. این روایت تغییر یافته پیامدهایی دارد. بر اساس محاسبات بلومبرگ مبتنی بر داده‌های بانک مرکزی، دارایی‌های خارجی سهام و بدهی این کشور حدود 1.37 تریلیون یوان (188 میلیارد دلار) یا 17 درصد از اوج خود در دسامبر 2021 تا پایان ژوئن سال جاری کاهش یافته است.
دونگشو لیو، کارشناس سیاست چین در دانشگاه سیتی هنگ کنگ می‌گوید: تمایل پکن برای کاهش تنش‌ها با ایالات متحده بخشی از «روند روشن است و من فکر می‌کنم تا حدی به دلیل این واقعیت است که چین دچار یک بحران اقتصادی است.». چین با فشار زیادی مواجه است و باید حداقل به سرمایه‌گذاران خارجی و کشورهای خارجی اطمینان دهد که همچنان مایل است درهای این کشور به روی جهان باز باشد.
این احساس که بهترین سال‌های چین پشت سر گذاشته شده است، ممکن است در داخل کشور نیز وجود داشته باشد. چین شاهد موج نوستالژی‌هایی است که در پی مرگ لی کچیانگ به وجود آمد. مدافع یک مدیریت اقتصادی لیبرال‌تر که در برخی مواقع به نظر می‌رسید تنها فرد در قدرت است که در مورد نحوه انجام کارها شی را به چالش می‌کشد.
اقتصاد چین در سه ماهه سوم با نرخ سالانه 4.9 درصدی سریعتر از حد انتظار رشد کرد، اما هنوز در میانه آنچه اساساً یک کندی ساختاری است، قرار دارد. برای کسانی که زمانی به دنیا آمدند که چین بی امان در حال رشد بود، این اولین بار است که طعم روزهای سخت را می‌چشند.
بسیاری شاهد سقوط ارزش خانه‌های خود در نتیجه یک کمپین تحت رهبری دولت برای کوچک کردن بخش املاک بوده‌اند که هنوز حدود یک پنجم تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد.
تازه فارغ التحصیلان دانشگاهی در تلاش برای یافتن کار هستند، بیکاری جوانان در تابستان امسال قبل از اینکه دولت گزارش داده‌ها را متوقف کند به رکورد 20 درصد رسید. کارمندان دولت در برخی از استان‌های دچار کمبود نقدینگی در کشور شاهد کاهش حقوق خود هستند و از آنها خواسته می‌شود تا پاداش‌های گذشته را برگردانند. در بالاترین رده های حزب کمونیست چین نیز اختلال وجود دارد. دو تن از پنج عضو شورای ایالتی شی جین‌پینگ طی چند ماه پس از انتصاب در آنچه به نظر می‌رسد یک تغییر در رهبری است که برای ریشه کن کردن اختلاس و سایر رفتارهای نامناسب طراحی شده است، ناپدید شده‌اند. همه این‌ها نشان می‌دهد که چرا اجلاس سران این هفته با دقت طراحی می‌شود و مقامات چینی نگران تصویری هستند که شی می‌خواهد در خانه به نمایش بگذارد و نگران هرگونه اعتراض احتمالی است که ممکن است در شهری با سابقه طولانی شورش‌ها به استقبال او برود. دنیس وایلدر، کارشناس سابق کاخ سفید و آژانس اطلاعات مرکزی چین در حال حاضر در دانشگاه جورج تاون، می‌گوید: «چیزی که شی می‌خواهد، عکس‌هایی است که نشان دهد او در مرکز توجه سانفرانسیسکو قرار دارد.» مقامات دولت بایدن علناً در مورد نیاز ایالات متحده و چین به همکاری در سایر موضوعات جهانی مانند تغییرات آب و هوا و کاهش بدهی برای کشورهای کم درآمد صحبت کرده اند. و به طور خصوصی، آنها می‌گویند که با ایالات متحده که اکنون عملاً درگیر جنگ‌های خونین در اوکراین و خاورمیانه است، می‌توانند از کمک پکن برای کاهش تنش‌های ژئوپلیتیکی استفاده کنند.
مقامات آمریکایی از نقش میانجی چین برای کنترل روسیه و حملاتش به اوکراین، به ویژه پس از میزبانی شی جین‌پینگ از پوتین در ماه اکتبر، قطع امید کرده‌اند. اما حتی در حالی که چین از محکوم کردن حماس به خاطر کشتن 1200 اسرائیلی در حمله 7 اکتبر امتناع کرده است، افراد نزدیک به دولت بایدن به طور خصوصی می.گویند که در انتقال پیام‌های پکن به ایران، پیشرفت‌هایی داشته‌اند. همانند شی، بایدن خواهان حواس پرتی کمتری است تا بتواند بر برنامه داخلی خود تمرکز کند، زیرا عمیقا درگیر کمپین خود برای انتخاب مجدد در نوامبر 2024 است.
اگرچه ایالات متحده از رکود کووید-19 با وضعیت بهتری نسبت به همتایان خود در جهان ثروتمند و همچنین نسبت به چین خارج شد، بسیاری از اقتصاددانان معتقدند که این کشور در ماه‌های آینده وارد رکود خواهد شد زیرا اقتصاد تمام وزن افزایش‌های نرخ بهره توسط فدرال رزرو را به دوش می‌کشد.
نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که بایدن در حال حاضر جایگاه ضعیفی در مورد مدیریت خود در اقتصاد کسب کرده است، بیشتر به دلیل افزایش تورمی که اکنون در حال کاهش است. بنابراین به سختی می‌توانید کسی را پیدا کنید که بیشتر از رئیس جمهوری در یک فرود نرم سرمایه‌گذاری کرده باشد (البته به جز جروم پاول، رئیس فدرال رزرو). نشست این هفته اتهامات جمهوری خواهان را برانگیخت مبنی بر اینکه بایدن و دستیارانش قبل از گرفتن هرگونه امتیازی یا حتی قبل از اینکه اتفاقی بیفتد، نسبت به چین به نرمی رفتار می‌کردند. اما اکثر تحلیلگران استدلال می‌کنند که، در هر صورت، بایدن نسبت به سلف و رقیب احتمالی خود در انتخابات سال آینده، دونالد ترامپ، راجع به چین سخت‌گیرتر بوده است.
وندی کاتلر، مذاکره‌کننده تجاری سابق ایالات متحده که اکنون دفتر واشنگتن را در موسسه سیاست جامعه آسیا رهبری می‌کند، می‌گوید: «دو صد گفته چون نیم کردار نیست. و من فکر نمی‌کنم شواهدی وجود داشته باشد که نشان دهد دولت به نحوی اقدامات خود را در قبال چین کاهش می‌دهد.»
کاتلر و دیگران استدلال می‌کنند که اثبات آن در اصرار دولت بایدن بر اعمال محدودیت‌های اضافی بر صادرات نیمه‌رساناها و محدودیت‌های سرمایه‌گذاری خارجی در ماه‌های اخیر است، حتی زمانی که آنها در حال مذاکره درباره شرایط جلسه سانفرانسیسکو بودند. یک نشست واحد بین رهبران، تهدیدی را که سیاستگذاران واشنگتن در چین می‌بینند که بر بازار جهانی خودروهای الکتریکی تسلط دارد و در حال پیشرفت سریع در توسعه نیمه هادی‌های پیشرفته داخلی خود است، تغییر نمی‌دهد.
مورد دوم زمانی مورد توجه قرار گرفت که شرکت فناوری هواوی از یک گوشی هوشمند جدید مجهز به تراشه ساخت چین پرده‌برداری کرد، درست زمانی که جینا ریموندو، وزیر بازرگانی، در تابستان امسال به چین سفر می‌کرد. مقامات آمریکایی و سایرین در واشنگتن استدلال می‌کنند که از نظر اقتصادی، پکن از روند گرم شدن روابط سود بیشتری می‌برد و به شواهدی اشاره می‌کنند که سرمایه‌گذاران و شرکت‌های آمریکایی باورشان را از دست داده‌اند که پکن ابزارهای سیاسی برای تمدید معجزه 30 ساله چین را در اختیار دارد. دولت بایدن در واقع کاملاً در این زمینه ثابت‌قدم و شفاف بوده است که چگونه می‌خواهد هم با چین در مورد موضوعاتی که منافع متقابل دارد تعامل داشته باشد و هم اینکه چگونه در موضوعاتی که دیدگاه‌های متفاوتی دارد یا در جایی که نیاز به رقابت دارد قاطع باشد. مایکل فرومن، مشاور ارشد سابق و نماینده تجاری رئیس جمهور باراک اوباما که اکنون شورای روابط خارجی را رهبری می‌کند، می گوید. چین بیش از آمریکا به این نشست از منظر داخلی نیاز دارد.
مهمتر از همه، چین برای حفظ رشد اقتصادی که برای ایجاد مشاغل و رفاهی که مشروعیت حزب کمونیست را تشکیل می‌دهد، ضروری است به جریان‌های مداوم سرمایه‌گذاری خارجی نیاز دارد. با این حال، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که شور و حرارت شرکت‌های بین‌المللی در حال سرد شدن است. یکی از شاخص‌های سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در سه ماهه اخیر برای اولین بار در 25 سال اندازه‌گیری منفی شد، تا حدی به این دلیل که شرکت‌های خارجی به جای سرمایه‌گذاری مجدد در این کشور، بیشتر سود خود را به چین بازمی‌گردانند.
به همین دلیل است که دعوت از مدیران عامل آمریکایی، همانطور که در قالب یک گردهمایی به صرف شام در طول سفر به سانفرانسیسکو انجام خواهد شد، در فهرست اولویت‌های شی قرار دارد.
کریستوفر بدور، معاون مدیر تحقیقات چین در موسسه‌ای در هنگ‌کنگ می‌گوید: «سیاستگذاران چینی در این مرحله احتمالاً هر سرمایه‌گذاری اضافی را که می‌توانند دریافت کنند - چه خارجی یا داخلی - برای حمایت از رشد اقتصادی انجام دهند.» شرکت‌هایی که در چین حضور دارند با فهرست رو به رشدی از دردسرها دست و پنجه نرم می‌کنند، از جمله کند شدن اقتصاد، سخت‌گیری‌های بی مورد نظارتی، افزایش نگرانی‌ها در مورد ایمنی کارکنان، و قابلیت اطمینان داده‌ها و زنجیره تامین - که بسیاری از آنها در دوره سیاست کووید صفر چین مطرح شدند. یک قانون اصلاح شده ضد جاسوسی در ماه ژوئیه اجرایی شد و دفاتر شرکت‌های مشاوره جهانی از جمله Bain & Co. و Mintz Group مورد یورش قرار گرفتند و مدیران اجرایی بازجویی یا بازداشت شدند. یکی از مشاوران تجاری که به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش فاش شود، می‌گوید که کسب‌وکارهای خارجی باید با سیاست «اسکیزوفرنی» مقابله می‌کردند، به طوری که یک شاخه از دولت یک چیز می‌گفت و دیگری برعکس. یک دیپلمات غربی در پکن می‌گوید تمرکز شی جین‌پینگ بر امنیت ملی و اتکا به خود با تلاش او برای دادن اطمینان خاطر به سرمایه‌گذاران خارجی در تضاد است.
با وجود تمام صحبت‌های اخیر درباره وابستگی متقابل، دولت بایدن به این ایده متعهد است که چین ذاتاً یک رقیب برای ایالات متحده است و ایجاد فاصله‌ای بین دو اقتصاد در جهت منافع بلندمدت آمریکا است. این به معنای همکاری با کشورهای دیگر در هند و اقیانوس آرام برای بازنگری زنجیره تامین در یک اتحاد تجاری جدید است. یا به معنای حفظ تعرفه‌های دوران ترامپ برای تشویق به منتقل کردن ایمن کارخانه‌های واقع در چین به مکان‌هایی مانند مکزیک و ویتنام و یا استفاده از ابزارهایی مانند کنترل صادرات برای محروم کردن چین از فناوری و سایر ورودی‌هایی است که برای تحقق جاه‌طلبی‌های خود در زمینه‌هایی مانند هوش مصنوعی و محاسبات کوانتومی به آن نیاز دارد. یا صرف میلیاردها دلار برای تشویق ساخت کارخانه‌های نیمه هادی جدید و نیروگاه‌های باتری‌های برقی در ایالت می‌شود. سپس پرسش آزاردهنده تایوان وجود دارد. در واشنگتن، از زمان تهاجم روسیه به اوکراین، نگرانی‌ها افزایش یافته است که شی جین‌پینگ قصد دارد جزیره را با سرزمین اصلی متحد کند و پکن از استفاده از زور خودداری می‌کند. در پکن، نگرانی این است که ایالات متحده ابهام همیشگی در قبال سیاست دیرینه «چین واحد» را کنار گذاشته و حمایت از استقلال تایوان در حال افزایش است. علیرغم اطمینان واشنگتن مبنی بر اینکه هیچ چیز تغییر نکرده است، این نگرانی‌ها با وعده‌های بایدن برای دفاع از جزیره در صورت حمله چین و افزایش هزینه‌های نظامی و همکاری همسایگان چین تشدید شده است.
تحلیلگران چینی در آستانه نشست سانفرانسیسکو (بدون اشاره به انتخابات ریاست جمهوری مهم ژانویه در تایوان)، می‌گویند شی می‌خواهد تضمین‌های عمومی داده شود که ایالات متحده به سیاست چین واحد پایبند است. برخی از سیاستمداران آمریکایی «سعی می‌کنند آن را به عنوان موضوعی درباره نظام‌ها و ارزش‌های سیاسی [متفاوت] یا اعتبار رهبری آمریکا در منطقه جا بزنند. چنین تصوراتی بسیار خطرناک است.»
از نظر برخی مقامات آمریکایی، سفر شی و نیاز او به چانه‌زنی با سرمایه‌گذاران آمریکایی به ضعف گسترده‌تری اشاره دارد که ممکن است مانع از هرگونه اقدام جسورانه علیه تایوان شود. البته خطر این است که بایدن و دیگران در واشنگتن در محاسبه مشکلات چین به عنوان معضلاتی عمیق و ذاتی و نه گذرا اشتباه محاسباتی کرده باشند. اقتصاد چین نشانه‌هایی از بهبود را نشان می‌دهد، در حالی که در ایالات متحده نگرانی‌ها در مورد رکود احتمالی قریب الوقوع بیشتر شده است.
