آخرین وضعیت شیوع بیماری تب برفکی در کشور/ آیا سویه جدید بیماری به کشور رسیده است؟

اقتصاد آنلاین – سپیده قاسمی؛ تب برفکی بیماری ویروسی، عفونی و گاهی کشنده است که، معمولاً در حیوانات سم دار مانند گوسفند، گاو، گاومیش و بز دیده می‌شود. این بیماری می‌تواند شیوع گسترده‌ای داشته باشد و ضرر آن به دامداری‌ها به اندازه‌ای است که از این بیماری به عنوان طاعون صنعت دامپروری یاد می‌شود. به تازگی سویه جدید از این بیماری در کشور عراق شیوع یافته که طبق اعلام منابع دامپزشکی کشور، واکسن‌های موجود علیه این سویه ایجاد ایمنی نمی‌کنند.

به دلیل اهمیت موضوع در ادامه گفتگویی داشتیم با‌ امین اسدی، مشاور معاون وزیر جهادکشاورزی و مدیرکل روابط عمومی سازمان دامپزشکی کشور، در خصوص آخرین وضعیت این بیماری در کشور که با هم می‌خوانیم:

- بیماری تب برفکی چیست و از چه راه منتقل شده و چه ویژگی‌هایی دارد؟

بیماری تب برفکی یکی از بیماری‌های مهم ویروسی و واگیردار دام‌های اهلی و وحشی است که به آسانی منتشر می‌شود و خسارات اقتصادی قابل توجهی به بخش دامداری و دامپروری کشور‌ها وارد می‌کند. این در کشور ما بیماری بومی محسوب می‌شود و گاهی همه‌گیری‌های آن باعث خسارات و تلفات سنگین می‌شود. هزینه‌های پیشگیری و درمان‌های کمکی بیماری نیز زیاد است و برای خرید واکسن سالانه میلیارد‌ها تومان هزینه صرف می‌شود. بنابراین در برنامه‌های کنترل و ریشه کنی بیماری‌های دامی، کنترل و ریشه کنی بیماری تب برفکی یکی از اولویت‌های سازمانی دامپزشکی محسوب می‌شود.

ویروس تب برفکی دارای هفت سروتیپ متفاوت شامل سروتیپ‌های A، O، C، Asia۱، SAT۱، SAT۲ و SAT۳ است. تأثیر نور خورشید روی ویروس کم است و تأثیر آن بیشتر غیر مستقیم و از طریق خشک کردن محیط و افزایش درجه حرارت است. گرمای زیاد و PH بالاتر از ۸/۷ و یا پایینتر از ۷ باعث از بین رفتن عفونتزایی ویروس می‌شود. ویروس موجود در هوا برای بقا به رطوبت نسبی بیشتر از ۵۵ الی ۶۰ درصد نیاز دارد و در رطوبت نسبی کمتر از ۵۵ درصد غیر فعال می‌شود. در درجه حرارت ۱۵ الی ۲۰ درجه سانتیگراد، ویروس در خونی که به آهن چسبیده بود ۲ تا ۳ روز زنده ماند. بقای ویروس روی پشم حداقل ۳ هفته و روی موی گاو به مدت ۴ هفته بود. دوره کمون بیماری تب برفکی نیز ۲ تا ۱۴ روز است. با این همه در بیشتر موارد ظهور بیماری بعد از آلودگی تنها ۳ الی ۵ روز طول می‌کشد.

همه ترشحات بدن دام آلوده و بیمار می‌تواند دارای ویروس بوده و آن را دفع کند. بزاق، ترشحات بینی، هوای بازدم، مایعات تاول موجود در دهان و پا و پستان، ادرار، شیر، ترشحات واژن و سلول‌های پوستی کنده شده حاوی ویروس هستند و می‌توانند باعث انتقال بیماری شوند.

بیماری تب‌برفکی معمولاً با حمل و نقل دام‌های آلوده و ورود آن‌ها به گله حساس یا تماس بین آن‌ها اتفاق می‌افتد. گاو حساس در اثر تماس با دام آلوده که می‌تواند گاو، گوسفند، بز، خوک یا حیوانات وحشی باشد آلوده شود. گاو در مقابل بیماری بسیار حساس است. گوسفند و بز نیز همانند گاو و سایر نشخوارکنندگان نسبت به آلودگی از راه تنفسی و توسط ذرات آلوده معلق در هوا حساس می‌باشند.

- در حال حاضر شیوع بیماری تب برفکی در کشور چگونه است؟

با توجه به اجرای برنامه‌های سراسری جهاد دامپزشکی و پوشش واکسیناسیون علیه بیماری تب برفکی در قالب اجرای دستورالعمل‌های دفتر بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی و ارائه آموزش‌های لازم به دامداران و افراد فعال در زمینه پرورش دام، خوشبختانه در حال حاضر در بهترین شرایط از لحاظ بیماری تب برفکی در دام سبک و سنگین کشور هستیم اما، این موضوع مانع از این نمی‌شود که اقدامات رصد و پایش رخداد بیماری در جهان و به ویژه در کشور‌های همسایه را زیر نظر نداشته باشیم لذا با ارتباط روزانه با سازمان بهداشت جهانی دام WOAH و اطلاع‌گیری از کمیسیون‌های منطقه‌ای Eu FMD هر نوع رخداد بیماری دامی به ویژه تب برفکی در حوزه غرب آسیا را رصد می‌کنیم.

- آیا گزارشی درباره ورود و بروز سویه جدید بیماری به کشور داشته‌اید؟

برابر آخرین برنامه اجرایی بیماری تب برفکی کشور که به کلیه ادارات دامپزشکی ابلاغ شده است، ادارات دامپزشکی ضمن انجام مراقبت‌های تشدیدی فعال، بلافاصله از هر رخداد تب برفکی نمونه‌برداری کرده و به آزمایشگاه رفرانس تب برفکی ارسال کنند، بر این اساس تاکنون هیچ سویه جدیدی در کشور گزارش نشده است.

- اقدامات بهداشتی و پیشگیرانه سازمان دامپزشکی کشور برای مقابله و کنترل بیماری تب برفکی چه بوده است؟

از جمله اقدامات سازمان دامپزشکی ابلاغ برنامه ملی برخورد با سویه اگزوتیک تب برفکی، برگزاری جلسه کمیته ملی تب برفکی با حضور اساتید و صاحبنظران ملی و دانشگاهی در خصوص آخرین وضعیت گسترش این ویروس در منطقه، برگزاری جلسه اضطراری منطقه‌ای در خصوص وضعیت بیماری با کشور‌های منطقه بنا به درخواست ایران، آگاهی بخشی در سطح مدیران ملی و استانی در جهت شناسایی این ویروس و برنامه برخورد در صورت نفوذ ویروس، ایجاد آمادگی و زیرساخت‌های لازم در مرکز ملی تشخیص و آزمایشگاه مرجع سازمان دامپزشکی در جهت تشخیص بهنگام این ویروس بوده است، همچنین ایجاد آماده باش و برقراری سیستم مراقبت و پایش فعال در کشور برای رصد وضعیت و شناسایی سریع موارد اولیه (اندیکس کیس)، تشکیل تیم‌های واکنش سریع در ادارات کل دامپزشکی کشور بویژه در استان‌ها پرخطر و مرزی کشور، ایجاد آمادگی در مؤسسات واکسن ساز برای تولید واکسن اورژانسی در صورت ورود ویروس به کشور، تدوین و ابلاغ اولین برنامه ملی پاسخ در مقابل سویه‌های اگزوتیک تب برفکی، برنامه‌ریزی برای اجرای مانور دورمیزی برای مقابله با نفوذ این سویه به کشور و اقدام جهت خرید و ذخیره‌سازی واکسن مورد نیاز جهت اقدامات پاسخ متعاقب رخداد احتمالی سویه جدید از دیگر اقدامات سازمان دامپزشکی کشور است.

- یک سوی مقابله با هر بیماری دامی دامداران هستند، توصیه دامپزشکی به دامداران برای اقدامات بهداشتی و قرنطینه‌ای چیست؟

به دامداران اکیدا توصیه می‌شود دامداری مشکوک به درگیری با بیماری قرنطینه شود و از ورود و خروج دام و افراد به آن جلوگیری شود. پس از آن، اطلاع‌رسانی سریع هرگونه رخداد بیماری به ادارات دامپزشکی ضروری است، همچنین رعایت موارد ممنوعیت ورود و خرج دام اعلامی در استان‌های مرز غربی کشور و رعایت اصول امنیت زیستی در واحد‌های دامداری از جمله فعال نمودن حوضچه‌های ضدعفونی در مبادی ورودی دامداری، عدم ورود دام جدید به دامداری و جلوگیری از ورود افراد متفرقه (دلال و واسطه‌های خرید دام، قصاب و... ) و کنترل تردد کارکنان و عوامل فنی (واکسیناتور، مامور تلقیح و... ) به دامداری و عدم جابجایی علوفه و نهاده‌های دامی بین دامداری‌ها بسیار مهم و حیاتی هستند.

بر اساس این گزارش، در شرایطی که صنعت دامپروری کشور به دلیل افزایش هزینه‌های تولید با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کند، ورود سویه جدید بیماری دامی با زیان سنگین اقتصادی می‌تواند ضربه آخر باشد. از این روی اقدامات دامپزشکی برای مقابله از بروز و شیوع سویه جدید بیماری و همراهی دامداران با آن‌ها، بسیار مهم و برای صنعت دامپروری کشورحیاتی است.