خطر توافق بسیار بد در نیویورک
خبرهای متفاوت، مبهم و بعضاً متناقضی از نیویورک به گوش می‌رسد؛ این ابهامات و تناقضات کنار سوابقی که از مباحث فی‌مابین ایران و اروپا و آمریکا وجود دارد نگرانی‌هایی را تولید کرده است، نگرانی از یک توافق «بسیار بد».
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تسنیم، از صبح امروز دوشنبه (اول مهر 98) و همزمان با عزیمت آقای حسن روحانی رئیس‌جمهور کشورمان به نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل اخبار گوناگون و متفاوتی نیز از مسائلی که قرار است در این سفر رخ دهد مطرح شده است. حسام‌الدین آشنا مشاور ویژه رئیس‌جمهور در توئیتی نوشت که "رئیس‌جمهور در آستانه انجام مأموریتی دشوار از جانب ملت ایران است؛ مأموریتی شاید دشوارتر از همیشه. خالصانه محتاج دعایتان هستیم تا عزت، حکمت و مصلحت چراغ راهمان باشد".
پس از او مهدی محمدی کارشناس مسائل بین‌الملل و به‌ویژه موضوع مذاکرات هسته‌ای در توئیتی از بیم‌ها نسبت به شکل‌گیری یک توافق "بسیار بد" در نیویورک نوشت: "در آستانه یک توافق «بسیار بد» قرار داریم، مگر اینکه آقای روحانی از تجربه برجام چیزی آموخته باشد".
توئیت کریستین امانپور مجری مشهور شبکه سی‌ان‌ان آمریکا از محتوای مصاحبه‌اش با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان نیز به ابهامات و گمانه‌زنی‌‌ها افزود؛ امانپور نوشته بود که "وزیر خارجه ایران، محمد جواد ظریف، امروز به من گفت که رئیس‌جمهوری [حسن] روحانی مایل است این هفته در نیویورک با رئیس‌جمهوری [دونالد] ترامپ دیدار کند «به‌شرطی که رئیس‌جمهوری ترامپ آماده باشد آنچه را ضروری‌ست انجام دهد»، [و] در قبال برداشتن تحریم‌ها «نظارت دائمی بر تأسیسات اتمی ایران» [انجام گیرد]".
در توئیت دیگری نیز امانپور به‌نقل از ظریف افزوده است: "شاخه زیتون همواره روی میز وجود داشت، ولی ما یک بار دیگر آن را نشان می‌دهیم".
محمدجواد ظریف البته بعد از ظهر امروز در گفتگوی کوتاهی با سایت الف در این باره توضیح داده است که "ایران پیشنهاد دو تعهد متقابل 2023 را در برجام داده است، یعنی تصویب پروتکل الحاقی در ایران، در صورت لغو تحریم‌ها در مجلس آمریکا"؛ به‌گفته ظریف، در صورت اجرای فوری تعهد توسط ایالات متحده دیداری در چارچوب 1+5 صورت خواهد گرفت. وی همچنین تأکید کرده است که حرف رسمی‌اش در مصاحبه به‌زودی پخش خواهد شد.
پس از آن خبرگزاری صداوسیما هم به‌نقل از منابع دیپلماتیک نوشت که "وزیر خارجه ایران به سی‌ان‌ان گفته اگر در ازای تصویب پروتکل الحاقی در مجلس ایران شاهد لغو نهایی تحریم‌ها در کنگره آمریکا باشیم و آمریکا به‌طور فوری تعهداتش را انجام دهد؛ آن وقت دیدار ایران و آمریکا در چارچوب 1+5 انجام می‌شود".
امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه نیز در اظهارنظری گفته است که "ممکن است اتفاقاتی در نیویورک رخ دهد"؛ او افزوده: "این اجلاس به ما اجازه می‌دهد اقدامات ناتمامی را که در جریان اجلاس گروه 7 در شهر بیاریتز در جنوب فرانسه انجام دادیم در نیویورک پیگیری کنیم. اجلاس گروه 7 نقطه آغازین برای پروژه گفت‌وگوی دوجانبه رؤسای جمهور ایران و آمریکا و یا حداقل مذاکره طرفین از طریق واسطه‌ها برای باقی نگه داشتن ایران در برجام بود".
مجموعه اظهارنظرها و گمانه‌زنی‌هایی که امروز درباره مسائل فی‌مابین آمریکا و اروپا مطرح شده و همچنین سابقه‌ای که از این مسئله وجود دارد ابهامات را تشدید و البته نگرانی‌های مهمی را در تهران تولید کرده است.
یک نگرانی عمده که می‌تواند موجد یک توافق بسیار بد برای ایران باشد آن است که اساساً صورت مسئله فی‌مابین بر اثر تبلیغات و حجم اخبار و مراودات و مناسبات در هاله‌ای از غفلت قرار گیرد.
مهمترین وجه این صورت‌بندی غلط از مسئله، وارد کردن ایران به فاز پسابرجام و اعطای امتیازات فرابرجامی است؛ به این شکل که تصور کنیم اختلافی میان ایران و اروپا و آمریکا وجود دارد و نقطه بهینه برای ایران شرایطی است که ما مقداری، و اروپا و آمریکا نیز تا حدی از مطالبات و شرایط اولیه‌شان کوتاه بیایند تا یک برد ــ برد دیگر برای ایران و طرف مقابل حاصل شود، در حالی که صورت‌بندی واقعی به این صورت است که آمریکا و اروپا عملاً از برجام خارج شده‌اند و نه‌تنها هیچ‌کدام از تعهداتشان را عملیاتی نمی‌کنند بلکه بالعکس یک کمپین فشارحداکثری مشترک، با نقش‌های متفاوت، نیز علیه ایران به‌راه انداخته‌اند، بر همین مبنا ایران برخی تعهدات خود در برجام را مطابق بندهای 26 و 36 و 37 کاهش داده تا طرفهای مقابل نیز به تعهداتشان عمل کنند.
هرچند توافق برجام نیز فی‌نفسه توافق بدی برای ایران بود، اما حداقلی‌ترین شرط ایران در شرایط فعلی، بازگشت کامل طرفهای مقابل به برجام و اجرای تعهداتشان است که رفع کامل تحریم‌های نفتی صرفاً بخشی از آن است. در شرایطی که چنین اتفاقی رخ دهد، ایران نیز قاعدتاً تنها باید از سه گامی که برای کاهش تعهداتش برداشته بازگردد. هر توافق و یا نتیجه‌ای غیر از این برای ایران و طرف مقابل عملاً به‌معنای کوتاه آمدن ایران از موضع منطقی خود و در معنایی بالاتر اثبات تأثیرگذاری کمپین فشار حداکثری آمریکاست که رهبر انقلاب نیز اخیراً نسبت به آن به دولت هشدار جدی داده‌اند.
بنابراین گمانه‌زنی‌هایی که این روزها مطرح است، یعنی صرف‌نظر کردن ایران از گام‌های کاهش تعهدات برجامی و همچنین گفتگو درباره مسائل منطقه‌ای و حتی اعمال تغییراتی در برجام، و در برابر آن صرفاً دریافت 15 میلیارد دلار یا یورو از اروپا آن‌هم به‌صورت خط اعتباری، عملاً وارد شدن دولت به یک توافق بسیار بدتر از توافق بد برجام است و مخاطرات جدی برای منافع ملی ایرانیان دارد.
