اصلاحات بلندپروازانه خاویر میلئی در آرژانتین به ثمر نشست / آیا حرکت آرژانتین در سال ۲۰۲۵ ادامه خواهد داشت؟
پیش بینی‌های اقتصادی نشان می‌دهند که آرژانتین در سال آینده رشدی بیش از ۵ درصد را تجربه کند و سطح فقر از بالاترین میزان خود در سال ۲۰۲۴ شروع به کاهش کرده و بهبودی قابل توجه سریعی به دلیل شدت اقدامات میلئی به منظور متوقف کردن مارپیچ تورمی در آن کشور تا پایان سال ۲۰۲۵ ایجاد خواهد شد. در نتیجه، میلئی ممکن است بتواند هم ادعای شکست دادن تورم و هم برجای گذاشتن کارنامه‌ای از روند مثبت در اقتصاد و کاهش نرخ فقر را به نفع خود ثبت کند.
به گزارش اقتصاد آنلاین، نشریه آمریکایی دست راستی "آمریکن کانزرواتیو" در مقاله ای تحلیلی درباره عملکرد یک ساله اخیر "خاویر میلئی" رئیس جمهور "آنارکو کاپیتالیست" آرژانتین که پیش از رسیدن به آن مقام در زمینه اقتصاد و سیاست تدریس دانشگاهی داشته و برنامه های رادیویی مرتبط با این موضوعات را اجرا کرده بود می‌نویسد: "با همه معیارهای منطقی "خاویر میلئی" هرگز نباید رئیس جمهور می‌شد. او خارج از هیئت حاکمه سیاسی آرژانتین بود. او فرزند والدینی از طبقه متوسط بود که هیچ ویژگی خاص اجتماعی نداشتند. او و خانواده‌اش به شدت از تورم سرسام آور و فروپاشی اقتصادی عمومی آرژانتین در اواخر دهه ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰ رنج بردند.
وضعیت غم انگیز آرژانتین میلئی را در میان هزاران جوان دیگر آرژانتینی برانگیخت تا خود را وقف مطالعه علم اقتصاد کند. جای تعجبی ندارد که آرژانتین در مقایسه با کشورهای دیگر تعداد زیادی اقتصاددان در مقایسه با تعداد جمعیت آن کشور دارد اقتصاددانی که درصدد یافتن پاسخ به این پرسش بوده‌اند که چرا وضعیت اقتصادی کشورشان وخیم شد و برای بهبود آن باید چه کاری انجام داد. میلئی پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی با آثار "مورای ان روتبارد" و دیگر اقتصاددانان مکتب اتریش مانند "فردریش هایک" آشنا شد. او خود را در چارچوب مکتب رادیکال تفکر آزادی خواهانه معروف به "آنارکو کاپیتالیسم" می‌دانست، مکتبی اقتصادی که خواستار الغای کامل نهاد دولت و جایگزینی آن با مشاغل و کسب و کارها است و روش‌های سازماندهی اجتماعی از طریق بخش خصوصی را پیشنهاد می‌کند.
میلئی در افکار عمومی چهره ای خشمگینانه و با سبک تهاجمی را از خود به نمایش گذاشت. او به عنوان شخصیتی رسانه‌ای در برنامه های تلویزیونی فریاد می‌زد و روزنامه‌نگاران و سیاستمداران را تحقیر می کرد. گرایش ایدئولوژیک رادیکال او، سبک مبارزاتی‌اش و عجیب و غریب بودن زندگی شخصی و حتی استایل سرکشانه موهایش و زندگی خصوصی بسیار غیر معمولش (از جمله در مورد روابط جنسی که مدعی شده به رابطه جنسی تانتریک یا اعمال تمایلات جنسی در بستری تشریفاتی یا یوگایی باور دارد) و تمایلات مذهبی‌اش (او ادعا می‌کند که تمایل به گرویدن به یهودیت ارتدکس دارد) و رابطه عجیب و غریبی که با سگ‌هایش دارد (با آنان در مورد مسائل سیاسی و معنوی مشورت می کند) وی را به گزینه ای بعید برای نامزدی در انتخابات یا برای حکمرانی موفق تبدیل می‌کرد. با این وجود، میلئی توانسته از شانس‌ها و محاسبات روزنامه‌نگاران و سیاستمداران سرپیچی کند و خشم آرژانتینی ها را به سوی پیروزی خود هدایت کند.
دوران تصدی او در مقام ریاست جمهوری جالب توجه بوده است. هنگامی که میلئی در پایان سال ۲۰۲۳ به قدرت رسید، نرخ تورم آرژانتین در مارپیچی صعودی قرار داشت و از پنج درصد در ماه در ژانویه به ۱۲۵ درصد در ماه دسامبر رسیده بود. دولت پیشین آرژانتین تحت ریاست "آلبرتو فرناندز" برنامه‌های اجتماعی گسترده‌ای را در واکنش به پاندمی کووید – ۱۹ اجرا کرد و آن برنامه‌ها را با هزینه‌های بسیار علیرغم کسری بودجه عملیاتی کرد و برنامه بزرگ چاپ اسکناس از سوی بانک مرکزی را در دستور کار قرار داد. هنگامی که سیل پزو (واحد پول آرژانتین) به بازارهای آن کشور سرازیر شد به ناچار از ارزش واحد پول ملی آرژانتین کاسته شد و افزایش قیمت ها سرعت گرفت. در نتیجه چنین وضعیتی شهروندان آرژانتینی به دلار برای حفظ ارزش دارایی خود روی آوردند. در واکنش به این موضوع دولت فرناندز کنترل قیمت‌ها را اعمال کرد و کنترل های ارزی را تشدید کرد؛ واکنشی که در متوقف کردن افزایش تورم شکست خورد و به سادگی باعث رونق بازار سیاه ارز در آرژانتین شد.
میلئی پس از قدرت گرفتن برنامه موثر شوک درمانی را اجرا کرد. او تعداد وزارتخانه‌های دولتی را به نصف کاهش داد، هزاران مقررات را لغو کرد و کاهش چشمگیر بودجه را اجرا کرد. او با اقلیت کوچکی در پارلمان آرژانتین با دقت قوانینی را برای خصوصی‌سازی بسیاری از شرکت‌های دولتی رو به انقراض آرژانتین، ساده‌سازی مقررات مالیاتی و حذف برخی از برنامه‌های رفاهی موجود و در عین حال ساده کردن سایر مقررات به اجرا گذاشت. او هم چنین بانک مرکزی آرژانتین را تحت فشار قرار داد و چاپ اسکناس های تازه را کاهش داد. اگر چه مدتی بعد شدت سخت‌گیری‌اش برای چاپ اسکناس را کاهش داد.
همچنین، میلئی کنترل ارزی را کاهش داد اقدامی که باعث کاهش ارزش پزو شد اما نرخ ارز رسمی را به نرخ واقعی ارز نزدیک‌تر کرد. برنامه میلئی نتایج کوتاه مدت بسیار خوبی را به همراه داشت. کاهش بودجه باعث برطرف شدن کسری بودجه تا حد زیادی شد و اولین مازاد بودجه را برای آرژانتین فراهم آورد که در چند سال گذشته بی سابقه بوده است. هم چنین، نرخ تورم بدون آن که پول اضافی از برنامه های رفاهی دولت وارد اقتصاد شود به سرعت کاهش یافت و تورم ماهانه در نوامبر ۲۰۲۴ به تنها ۲.۴ درصد رسید، که پایین ترین نرخ تورم در چهار سال گذشته بود و بسیار متفاوت از نرخ تورم ۱۲۵ درصد در ماه ابتدایی آغاز کار میلئی به عنوان رئیس جمهور بود".
"آمریکن کانزرواتیو" در ادامه با اشاره به هزینه‌های برنامه اقتصادی میلئی و انتقادات منتقدان می‌نویسد: "با این وجود، دستور کار تازه او بر فقرای آرژانتینی فشار زیادی را وارد کرده است. نرخ فقر از ۴۲ درصد به ۵۳ درصد افزایش یافت. حذف یارانه‌های دولتی برای نیازهای ضروری مانند غذا، سوخت و اجاره بدان معنا بوده که بسیاری از خانوارهای فقیر به شدت با مشکل مواجه شده‌اند. هم چنین، اقتصاد آرژانتین وارد رکود شده و در سه ماه ابتدایی ریاست جمهوری میلئی اندازه آن کوچک‌تر شد. این هزینه‌ها صدای منتقدان را بلند کرد و استدلال کردند که موفقیت میلئی در محدود کردن تورم ارزش ادامه فقیر شدن کشور و رکود همراه با آن را ندارد.
در ابتدا تردید وجود داشت که برنامه میلئی برای حل مشکلات پیچیده آن کشور کافی باشد. با این وجود، به نظر می‌رسد میلئی خوب عمل کرده است. داده‌های اقتصادی جدید که هفته گذشته برای سه ماهه سوم سال ۲۰۲۴ منتشر شد نشان می‌دهد اقتصاد آرژانتین از جولای تا سپتامبر رشدی ۳.۹ درصدی داشته است. پیش‌بینی‌های اقتصادی نشان می‌دهند که آن کشور در سال آینده رشدی بیش از ۵ درصدی را تجربه کند و سطح فقر از بالاترین میزان خود در سال ۲۰۲۴ شروع به کاهش کرده و بهبودی قابل توجه سریعی به دلیل شدت اقدامات میلئی برای متوقف کردن مارپیچ تورمی در آن کشور تا پایان سال ۲۰۲۵ ایجاد خواهد شد. در نتیجه، میلئی ممکن بتواند هم ادعای شکست دادن تورم و هم برجای گذاشتن کارنامه ای از روند مثبت اقتصاد و کاهش نرخ فقر را به نفع خود ثبت کند.
البته آرژانتین هنوز سفری طولانی در پیش دارد تا بتواند مدعی شود که به اقتصادی باثبات و شکوفا تبدیل شده است. بسیاری از اقدامات ممکن است ظرف مدت چندین سال اشتباه پیش بروند. با این وجود، تا اینجای کار تصمیمات اقتصادی این رئیس جمهور آنارکو کاپیتالیست و غیرعادی نتیجه بخش بوده‌اند".
سال اول ریاست جمهوری میلئی با خوش بینی به پایان می‌رسد؛ آیا حرکت آرژانتین در سال ۲۰۲۵ ادامه دارد؟
اندیشکده "شورای آتلانتیک" نیز در گزارشی ضمن موفقیت آمیز خواندن کارنامه یک ساله میلئی می‌نویسد: "در بخش عمده ماه جاری ستایش موفقیت های اقتصادی آرژانتین تقریبا به کلیشه‌ای در مطبوعات سراسر جهان تبدیل شده بود. میلئی نیز خود با خوش‌بینی، در سخنرانی‌ای در تاریخ ۱۰ دسامبر اظهار داشت که آرژانتین می‌تواند منتظر "اینده‌ای با شکوفایی اقتصادی" باشد که تا پیش از آن برای بسیاری از آرژانتینی‌ها "غیر قابل تصور" بود. با ورود "دونالد ترامپ" رئیس جمهور منتخب آمریکا به کاخ سفید در ماه آینده، میلئی متحدی قوی در واشنتگتن خواهد داشت. با این وجود، او چگونه می تواند این وضعیت را به بُردهای بیشتر برای خود در داخل آرژانتین تبدیل کند؟
میلئی در سخنرانی خود یک سال پس از مراسم تحلیف اش اظهار داشت: "وضعیت خیلی تغییر کرده است. دیگر هیچ پولی برای مخارج عمومی صرف نمی‌شود". علاوه بر نشریات "اکونومیست" و "فایننشال تایمز"، او تحسین رهبران جهان مانند ترامپ و اعضای حلقه درونی او از جمله "ایلان ماسک" غول فناوری را نیز برانگیخته است. در همین حال، بازارهای مالی کماکان به جشن و پایکوبی خود ادامه می‌دهند، زیرا سهام آرژانتین به سمت بالا جهش کرده و بالاترین بازده سالانه را در بین اقتصادهای دیگر ارائه داده است. دولت آرژانتین بدون شک در زمینه‌هایی که انتظار می‌رفت در آن با مشکل مواجه شود پیشرفت زیادی داشته و سطح قابل توجهی از اعتماد را به اقتصاد بازگرداند. همین چند روز پیش به طور رسمی اعلام شد که آرژانتین از رکود شدید خارج شده است. در حالی که آرژانتین وارد سالی حساس برای استراتژی اقتصادی دولت می‌شود، میلئی باید ضمن تعقیب اصلاحات اقتصادی بیشتر، رضایت رای دهندگان و اعتماد بازار را برای سیاست‌های خود حفظ کند".
این اندیشکده در ادامه اشاره می‌کند که میلئی پیش از تکیه زدن بر جایگاه ریاست جمهوری به درستی "مشکلات واقعی" آرژانتین از جمله تورم، هزینه های عمومی بالا، مدیریت ناکارآمد و فساد را شناسایی کرده بود. "شورای آتلانتیک" در ادامه می‌نویسد: "آرژانتین در آستانه تورم شدید قرار داشت، بانک مرکزی آن کشور دارای ذخایر خالص ارز خارجی منفی بود، کسری مالی خارج از کنترل بود و خدمات آب و برق برای مدت زمانی طولانی منسوخ شده بود. میلئی هم چنین اقلیتی از نمایندگان را در پارلمان در همراهی با خود داشت. با توجه به این چشم انداز اولیه، نتایج سال گذشته قابل توجه و دور از انتظار بود. دولت آرژانتین کاهش تهاجمی بودجه، توقف مخارج و کارزار مقررات‌زدایی را راه‌اندازی کرد.
همچنین، دولت آن کشور قوانین قابل توجهی را تصویب کرد که توانایی دولت را برای مذاکره با اپوزیسیون را آشکار ساخت و با موفقیت طرح بخشودگی مالیاتی را برای جذب سپرده‌های بانکی اعلام نشده اجرا کرد. اقتصاد آرژانتین در پی این سیاست‌ها، پایه محکم‌تری پیدا کرده و در مسیر عادی سازی قرار دارد. تورم به سطح پیش از بحران ۲۰۲۳ کاهش یافته، اقتصاد نشانه‌هایی از بهبود را نشان می دهد، اعتماد مصرف‌کنندگان و سرمایه‌گذاران در حال افزایش است و اوراق قرضه دولتی بخش عمده ارزش خود را بازیافته‌اند. خوش‌بینی شاید بهترین راه برای توصیف لحظه کنونی در آرژانتین باشد و نظرسنجی‌های اخیر این را نشان می‌دهد. به گفته "گالوپ" میلئی حتی در رتبه‌بندی محبوبیت خود در پایان اولین سال ریاست جمهوری اش در بخش‌های اجتماعی، حتی از "مائوریسیو ماکری" نزدیک‌ترین رئیس جمهور به او از لحاظ ایدئولوژیک، نیز پیشی گرفته است. همان طور که میلئی در مصاحبه ای با "فایننشال تایمز" در ماه اکتبر گفته بود: "من پس از اجرای بزرگترین برنامه ریاضت اقتصادی در تاریخ کشورمان، ۵۰ درصد محبوبیت دارم. این یک معجزه است، این طور نیست"؟
چگونه میلئی می‌تواند نیمه اول راه خود را در سال ۲۰۲۵ قوی به پایان برساند؟
"شورای آتلانتیک" در ادامه به اقداماتی که میلئی می تواند در ادامه مسیر خود انجام دهد پرداخته و می‌نویسد: "او در دوران جوانی در فوتبال دروازه‌بانی می‌کرد و می‌داند که پایان دادن قدرتمند به نیمه اول بازی برای پیروزی در یک مسابقه امری حیاتی است. هم چنین، بازگرداندن ثبات به اقتصاد کلان آرژانتین کاری نیست که بتوان یک شبه انجام داد. اکنون پرسش اساسی آن است که آیا دولت میلئی می‌تواند حمایت از سیاست‌های خود را همزمان با تعمیق برنامه اصلاحات‌اش حفظ کند یا خیر.
انتخابات میان دوره‌ای سال آینده در ماه اکتبر که در آن دولت قصد دارد موقعیت آسیب پذیر خود را در پارلمان تقویت کند نقش بزرگی در تعیین دستور کار برای دومین سال ریاست جمهوری میلئی ایفا خواهد کرد. اگرچه چشم‌انداز بسیار روشن‌تر از سال قبل است، اما چالش‌ها کماکان در سال ۲۰۲۵ وجود دارد. هدف اصلی رشد اقتصادی است که توسط صندوق بین‌المللی پول ۵ درصد تخمین زده شده است؛ آن هم پس از دو سال کاهش متوالی رشد ۱.۶ درصد در سال ۲۰۲۴ و ۳.۵ درصد در سال ۲۰۲۴. با این وجود، بانک ها تخمین می‌زنند که قیمت اقلام در آرژانتین در سال ۲۰۲۵ بیش از ۳۰ درصد افزایش خواهد یافت در حالی که برآورد خوش‌بینانه‌تر دولت در بودجه پیشنهادی‌اش برای سال ۲۰۲۵ افزایش قیمت ها را تا ۱۸ درصد پیش‌بینی کرده است.
بازارها نیز منتظر برگزاری انتخابات در آرژانتین هستند. اگر آن کشور رشد اقتصادی مورد نیاز را نداشته باشد و تورم سرسخت باقی بماند این وضعیت می‌تواند باعث وخامت ناگهانی اعتماد بازار شود. با این وجود، چند پاره بودن اپوزیسیون آرژانتین که خود نتیجه بحران اقتصادی ۲۰۲۳ و پیروزی میلئی بوده ممکن است مسیر دولت او را برای دستیابی به دستاوردهای قابل توجه هموار سازد. میلئی همچنین چندین دستاورد مهم در عرصه سیاست خارجی داشته از جمله آغاز روند الحاق آرژانتین به سازمان توسعه و همکاری اقتصادی. سهام آرژانتین واکنش مثبتی به انتخاب ترامپ در ماه نوامبر نشان داد که نشانه روشنی از این باور بازار است که دولت بعدی آمریکا اثرات مثبتی برای آرژانتین به همراه خواهد داشت.
میلئی رابطه نزدیکی با ترامپ برقرار کرده است. رئیس‌جمهور آرژانتین آشکارا اعلام کرده که فکر می‌کند ترامپ نقش تعیین‌کننده‌ای در هیئت مدیره صندوق بین‌المللی پول برای فشار به منظور مذاکره مجدد مطلوب درباره برنامه برجسته آرژانتین با صندوق بین‌المللی پول ایفا خواهد کرد. این مذاکره می‌تواند شامل پرداخت وجوه جدید و تغییر مهلت‌های بازپرداخت باشد، زیرا آرژانتین بیش از چهل میلیارد دلار به صندوق بین‌المللی پول بدهکار است آن هم در زمانی که ذخایر خالص بین‌المللی آن کشور منفی سه میلیارد دلار است. در واقع، سناتور آمریکایی "مارکو روبیو" نامزد ترامپ برای تصدی مقام وزیر خارجه نیز استدلال کرده که ایالات متحده باید از نفوذ خود در صندوق بین المللی پول برای کمک به بازسازی بدهی آرژانتین استفاده کند، که به گفته او "فضای تنفسی برای میلئی ایجاد می کند تا اصلاحات به شدت مورد نیاز را اعمال کند".
یکی از مهمترین نقاط اختلاف در مذاکرات آرژانتین با صندوق بین المللی پول آن است که آن نهاد تاکید کرده که آرژانتین باید به سیستم منسوخ کنترل ارز پایان دهد. الغای کنترل ارز می تواند باعث رشد و سرمایه‌گذاری شود اما این احتمال وجود دارد که بر پزو فشار وارد کرده و در نتیجه بار دیگر باعث افزایش نرخ تورم شود چیزی که دولت میلئی احتمالا تا پس از انتخابات میان دوره‌ای در اکتبر از آن اجتناب خواهد ورزید. همزمان آرژانتین پس از ماه‌ها تنش ناشی از لفاظی‌های انتقادی پیشین میلئی علیه چین به لحظه جدیدی در روابط خود با پکن شریک تجاری کلیدی آرژانتین رسیده است. چین در ماه ژوئن سوآپ ارزی خود را با آرژانتین تمدید کرد و باعث شد تا آرژانتین به صورت ناگهانی ذخایر ارزی خود را از دست ندهد. "شی جین پینگ" رئیس جمهور چین و میلئی پس از آن برای نخستین بار در حاشیه نشست گروه جی - ۲۰ در ماه نوامبر با یکدیگر دیدار داشتند.
در حوزه داخلی نیز اعلام پایان رکود اقتصادی باعث تحریک سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در آرژانتین شده از جمله سرمایه گذاری ۲.۵ میلیارد دلاری برای استخراج لیتیوم و سرمایه‌گذاری چند شرکت به ارزش سه میلیارد دلار برای خط لوله جدید نفت. این موضوع نشانه دهنده افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در آرژانتین است. آرژانتین حتی علیرغم تنش های عمومی که بین میلئی و "لولا داسیلوا" رئیس جمهور چپگرای برزیل وجود داشت، مذاکراتی را با برزیل آغاز کرده است. مذاکرات در زمینه امکان صادرات پر رونق گاز طبیعی آرژانتین به برزیل بوده است".
این اندیشکده در بخش پایانی گزارش خود می‌نویسد: "سیاست‌های اقتصادی میلئی در سال نخست زمامداری‌اش فراتر از انتظارات بوده است. با این وجود، علیرغم این موفقیت‌ها آرژانتین هنوز در برابر شوک‌های اقتصادی خارجی و از دست دادن ناگهانی اعتماد سرمایه‌گذاران آسیب پذیر است. در نتیجه، دولت باید با مجموعه‌ای از گام های کلیدی حرکت رو به جلو را در نظر بگیرد تا اعتماد بازار به اقتصاد آن کشور را تقویت کند. چنین اقداماتی می‌تواند شامل تسریع پایان دادن به نظام کنترل ارز و اجازه دادن به پزو برای شناور شدن آزادانه باشد. دولت میلئی باید اقداماتی را انجام دهد تا بازارها را نسبت به تعهد مداوم خود به مسئولیت مالی و بهبود رتبه اعتباری خود مطمئن سازد. این اقدامات می‌تواند شامل مذاکره در مورد یک برنامه جدید و پایدار صندوق بین المللی پول، تصویب بودجه سال ۲۰۲۵ با تاخیر طولانی مدت، و ادامه حذف حمایت‌های ویژه ای باشد که برای چندین دهه دولت‌های متوالی به بخش‌های غیررقابتی اقتصاد اعطا کرده‌اند. از سال اول دولت میلئی به عنوان شروعی شگفت‌انگیز برای اجرای یک برنامه اصلاحات بلندپروازانه یاد می‌شود. برای این که این دستور کار به طور کامل محقق شود، میلئی باید به دنبال اصلاحات جسورانه همزمان با حفظ حمایت عمومی و اعتماد بازار به برنامه خود در سال ۲۰۲۵ باشد".
