کاهش رقابت پذیری تجار گلستانی با «ترانشیپ»/ ناترازی دریافت عوارض بین دو کشور ایران و ترکمنستان

مهین نورافروز؛ اقتصاد آنلاین_ کشور ترکمستان از جمله کشورهای آسیانه میانه و هم مرز با استان گلستان است که بازار بسیار خوبی برای صادرات محصولات  تولیدی این استان و کشور محسوب می شود.

بعد از اتمام کرونا و بازگشایی مرزها کشور ترکمنستان  تا سال ۱۴۰۲  اجازه ورود کامیون ها را به کشورش نداد، اما بعد از تلاش های فراوان از سوی دولت سیزدهم و مسئولان گلستانی راه تجاری این کشور به روی  تجار باز شد اما به دلیل تحریم های موجود، رانندگان و تجار مجبور به ترانشیپ بار خود  با رانندگان کشور مقصد به کشورهای دیگر هستند.

مساله ای که به دلیل نامعلوم بودن سرنوشت بار مورد نظر بعد از انجام ترانشیپ و پرداخت عوارض ناتراز در دو کشور، به شدت مورد انتقاد تجار است، اما در شرایط فعلی چاره ای جز تن دادن به ترانشیپ ندارند.

فرآیند ترانشیپ به انتقال کالا به مقصد میانی و بعد از آن به مقصد اصلی گفته می‌شود. این فرایند زمانی انجام می‌شود که هیچ گونه مسیر مستقیمی برای ارسال کالا به مقصد وجود نداشته باشد، یا گاها تغییر وسیله حمل و نقل در طول سفر باعث انجام این فرایند می‌شود مثلا بار از کشتی تخلیه و به هواپیما انتقال داده می‌شود. دلیل دیگری که باعث انجام ترانشیپ می‌شود ادغام کردن کالاهای کوچک تر به یک محموله بزرگ یا برعکس است.

معمولا همه تجار و بازرگانانی که در حوزه بین الملل فعالیت می‌کنند با قوانین کشور مقصد و فرآیند ترانشیپ آشنایی دارند و بر اساس آن عمل می‌کنند. مشکلات گمرکی یا ممنوعیت ورود کالا مواردی هستند که بر سر راه تجار قرار می‌گیرد که ناچار به برگشت کالا و یا ترخیص کالا از یک گمرک دیگر هستند.

تحریم ها یکی از اصلی ترین مشکلاتی است که بر سر راه تجار و بازرگانان قرار می گیرد که در چنین شرایطی ترانشیپ کالا یا روش حمل و نقل ترکیبی می‌تواند در رفع این مشکلات موثر واقع شود.

با توجه به اینکه ترانزیت بار از مرزهای شمالی استان به صورت حمل یکسره از خاک ترکمنستان به دیگر کشورهای آسیای مرکزی در مقایسه با دیگر روش های حمل، پرهزینه است، به همین دلیل شرکتهای حمل و نقل و البته صاحبان بار همچون دوره همه‌گیری کرونا و محدودیت‌های مرزی، خواهان حمل کالا به صورت تعویض یدک و یا ترانشیپمنت مرزی بار با ناوگان ترکمن باشند.

به گفته رییس انجمن شرکت‌های حمل و نقل بین المللی (جاده‌ای) استان گلستان، یکسان سازی عوارض تنها راه برون رفت از اختلاف قیمت ترانشیپمنت بین دوکشور ایران و ترکمنستان است.

عبدالصمد آخوندنژاد اظهار کرد: رفع این ناترازی موجب تقویت تجارت و حمل یکسره کالا به کشور مقصد خواهد شد.

وی افزود: درصورتی که یکسان سازی عوارض دریافتی امکان پذیر نیست همانند حذف تن کیلومتر، عوارض حذف شود تا در شرایط برابر( ایران و ترکمنستان) قرار گیرد.

آخوند نژاد گفت: زیر بنای توسعه اقتصاد هر کشوری حمل و نقل است و این بخش نیازمند حمایت جدی بخصوص در عرصه های بین المللی است.

وی ادامه داد: این مبلغ در کشور ایران ۱۶۰ دلار و برای کشور ترکمنستان ۳۴۰ دلار است که اختلاف بسیار زیادی دارد و این ناترازی نفس تجار را گرفته است.

آخوند نژاد ادامه داد: مساله دیگر افزایش ترانشیپ است که جذابیت حمل را فقط برای رانندگان خارجی بیشتر می کند و رانندگان ایرانی و گلستانی سهمی از این بازار ندارند.

وی افزود: همانطور که ۱.۵ دلار مطالبه ترکمنستان حذف شد، امید داریم این ناترازی یا حل و یا حذف شود.

در شرایط تحریم با ترانشیپ مخالف نیستیم

رییس کمیسیون گمرک و لجستیک اتاق بازرگانی گرگان هم گفت: در شرایط فعلی تحریم مخالف ترانشیپ نیستیم اما رویه آن باید تغییر کند.

رحمان قره باش اظهار کرد: امروز حمل و نقل ما از حالت ترانزیت خارج و به ترانشیپ تبدیل شده است.

وی افزود: کشور ترکمنستان هزینه های ترانشیپ را افزایش داده است اما نباید به این مساله حساسیت به خرج دهیم و باید با مذاکره و دیپلماسی برای حل این مشکل اقدام کنیم.

قره باش بیان کرد: شرکت های حل و نقل در قبال فعالیت خود مسئولیت مدنی دارند و تمامی بارهای cmr خود را بیمه می کنند.
وی افزود: بسیاری از تجار از سر ناچاری به ترانشیپ تن می دهند چرا که بعد از تحویل بار توسط ناوگان ایرانی و ترانشیپ، سرنوشت بار تا رسیدن به کشور مقصد مشخص نیست و در برخی مواقع بار ناپدید و تاجر دچار ضرر شده است.

وی ادامه داد: باید برای توسعه تجارت و ترانزیت زیر ساخت ها را درست کنیم در غیر اینصورت نمی توان به افق های بلند مدت برای دستیابی به این بازارها بیندیشیم. 

صادرات به ترکمستان یک فرصت مغتنم اقتصادی است

رییس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی گرگان هم گفت: در حال حاضر و با شرایط تحریمی که کشور می گذراند امکان قطع ترانشیپ با کشور ترکمنستان را نداریم و برای حل این موضوع نیازمند رایزنی هستیم.
سعید صفوی افزود: صادرات به ترکمستان یک فرصت اقتصادی بسیار مناسبی برای استان و کشور است و نباید از کنار آن ساده گذشت.

وی بیان کرد: تضاد منافع بسیار زیادی بین دو کشور در حمل و نقل وجود دارد و باید با جدیت حل این مسأله را در دستور کار قرار دهیم.

صفوی ادامه داد: صادرات در شرایط فعلی مهم ترین گزینه برای اقتصاد است و اجازه نمی دهیم به هر دلیلی جلوی آن گرفته شود. 

وی گفت: اتاق ایران - ترکمنستان فرصت بسیار خوبی است تا بتوانیم از طریق این اتاق و رساندن صدای خودمان به اتاق ایران و حتی کشور ترکمستان و وزارت امور خارجه ایران در جهت حل این مسائل قدم برداریم. 

بارنامه شرکت های معتبر، محموله را بیمه می کند

رییس اداره ترانزیت و حمل ونقل  بین‌المللی اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای گلستان هم با اشاره به این که پایانه مرزی اینچه برون ظرفیت توسعه صادرات کالا را دارد، گفت: ترانشیپ پس از فراگیری کوید ۱۹ در مرزهای مشترک با کشور همسایه ترکمنستان و از جمله اینچه برون معمول و متعاقبا افزایش یافته است.

عبدالحمید قوچاقی افزود: توصیه می شود تمامی صاحبان کالا که اقدام به فعالیت بازرگانی از جمله صادرات کالا از طریق حمل و نقل جاده ای بین المللی می کنند با شرکت های حمل و نقل بین المللی قرارداد حمل منعقد کنند تا مدیریت شرکت ها مسئولیت حمل محموله های تجاری را کاملا متقبل شوند و سفرهای جاده ای را با شناسنامه کامل و مباحث پیش بینی شده حقوقی مدون، خدمات دریافت کنند تا مشکلات متصور در سفرها را مدیریت کنند.

وی افزود: توصیه مجموعه سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای به حمل یکسره با ناوگان ایرانی و همچنین خارجی است و چنانچه مدیران بخش حمل و نقل بین المللی ایرانی توانایی ارتباط با شرکت های حمل ونقل بین المللی کشور همسایه ترکمنستان را دارند، از ناوگان ترکمنستانی با حصول اسناد معتبر، روش ترانشیپمنت را مدیریت کنند تا درصورت خسارت های ناشی از تاخیر و یا مفقودی محمولات بین الملل، شرکت طرف قرارداد موظف به پاسخگویی و پیگیری و یا پرداخت خسارت های مشخص مدعیان باشند.  

قوچاقی ادامه داد: نظر به مباحث مطروحه در کمیسون صادرات و حمل و نقل به موضوعات حمل و نقلی، باید به این نکته توجه داشت که حمل ونقل بین المللی یک فعالیت بین المللی شناخته شده است و اسناد صادره در این روش بازرگانی مسئولیت ها را مشخص می کند و در تمامی مرزهای بین المللی به این اسناد شرکت ها رجوع و حتی قابل بررسی و استناد است.

وی بیان کرد: در نتیجه برای ارسال کالا انعقاد قرارداد و تعامل و همکاری ومراجعه به مدیران شرکت حمل ونقل بین المللی برای بهره گیری از خدمات حمل ونقل امری مسلم و مشخص است تا بتوانند از توان ناوگان و رانندگان پرتوان بخش صنفی حمل نقل استفاده کنند.

قوچاقی افزود: با توجه به استقرار و فعالیت انجمن صنفی کارفرمایی شرکت های حمل ونقل بین المللی گلستان و همچنین فعالیت  شرکت های حمل ونقل بین المللی کالا در استان و کشور، دریافت خدمات از بخش حمل و نقل جاده ای امری ممکن و قابل انجام است که در نشست کمیسیون صادرات و حمل ونقل اتاق بازرگانی، نمایندگان صنفی حمل و نقل بر آن تاکید و اصرار  داشتند.

وی در رابطه با ناترازی عوارض در دو سوی مرزهای مشترک که از سوی صنف حمل و نقل مطرح شده است، هم گفت: مساله ناترازی دریافت عوارض بین دو کشور ایران و ترکمنستان باید از طریق رایزنی های دیپلماسی حل و فصل شود و در این رابطه تمامی موضاعات در دستور پیگیری وزارت متبوع است که تشکل های صنفی از آن مطلع هستند.

قوچاقی بیان کرد: نه تنها گلستان بلکه بخش صنفی حمل و نقل خراسان هم نسبت به این مساله ایراد کلی دارند،  اما حل و فصل آن باید از طریق وزارت امور خارجه انجام شود.

وی با بیان اینکه  قانون و مقررات نحوه ی اتخاذ تصمیم با شرکت های حمل و نقل بین المللی خاطی و یا احیانا متخلف را مشخص نموده است ، اظهار کرد: بدون شک صادر کنندگانی که از شرکت های حمل و نقل بین المللی قرارداد یا اسناد حمل بارنامه دارند چنانچه شرکت مورد نظر، کوتاهی یا تخلفی در حمل و نقل بار از مبدا تا مقصد داشته باشد،  بدون شک با بررسی اسناد و مسئولیت های تعریف شده و انجام نشده مطابق مقررات  برخورد جدی خواهد شد که یقینا دو طرف قرارداد نیز باید در اطلاعات  اسناد منعقده  آن را پیش بینی و به آن اشاره و توجه خواهند داشت.

قوچاقی افزود: شرکت های حمل ونقل بین المللی می توانند محمولات طرف قرارداد  خود را با ناوگان ایرانی یکسره ارسال کنند و اجباری برای ترانشیپ وجود ندارد، ولی در صورت انجام این روش و استفاده از ناوگان خارجی بمنظور حفظ و صیانت از محموله بین المللی صادراتی ایرانی شرکت حمل و نقل بین المللی موظف اند ترتیبات و اسناد لازمه را تهیه نمایند تا در سیر سفر محموله با توقف و یا اتفاقات تاخیر در رسیدن محموله به مقصد از لحاظ اسنادی و سایر ترتیبات مواجه نشوند و مسئولیت های حمل ونقلی  آن را متقبل شوند.

وی افزود: بخشی از جابجایی محمولات بین المللی از پایانه مرزی اینچه برون با ترانشیپ فعلا با رعایت ملاحظات در حال انجام است.

وی همچنین بیان کرد: اجرای سند توسعه بخش حمل و نقل گلستان به ویژه در حوزه ترانزیت (پایانه مرزی اینچه‌برون) می‌تواند تاثیر زیادی در تولید ناخالص درآمد استان داشته باشد و پیشنهاد می شود برای رونق این کانال مرزی در حوزه ترانزیت نیز، بازرگانان و تجار و همچنین مدیران شرکت های حمل و نقل بین المللی این مسیر مستعد را برای ترانزیت ورودی محمولات به شرکای تجاری خود در کشورهای سی آی اس و سایر کشورها معرفی کنند.