قوانین واردات ۱۴۰۳: از پیچ و خم‌های گمرک عبور کنید

به گزارش اقتصادآنلاین، قوانین واردات اصول و شرایطی هستند که بر ورود و خروج کالاها نظارت می‌کنند. این قوانین از تولیدکننده داخلی حمایت می‌کنند، کیفیت کالاهای وارداتی را تضمین می‌نمایند و مانع ورود کالاهای ممنوعه هستند. پس واردکنندگان ایرانی نیز موظفند که براساس جدیدترین و اصلی‌ترین قوانین این حوزه عمل کنند. این قوانین به حمل و نقل و ترخیص بار وارداتی ارتباط دارد و در این راستا باید مجوزهای لازم را دریافت کرد و حقوق و عوارض گمرکی را نیز پرداخت نمود. اما این مجوزها دقیقا شامل چه مواردی می‌شوند؟ چه اقلامی اجازه ورود به کشور را دارند؟ برای یافتن پاسخ این پرسش این مطلب را تا انتها مطالعه کنید تا با مهم‌ترین قوانین واردات کالا آشنا شوید.

قوانین حاکم بر تجارت خارجی ایران

تجارت خارجی در ایران (صادرات و واردات کالا) تحت نظارت مجموعه قوانین، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های دقیقی انجام می‌شود. در ادامه منابع اصلی قوانین حاکم بر واردات و ترخیص از گمرک را معرفی خواهیم کرد:

قانون مقررات صادرات و واردات:

این قانون مادر و پایه و اساس تمامی قوانین مربوط به تجارت خارجی در ایران است. این قانون در سال ۱۳۷۲ به تصویب رسیده و چارچوب کلی فعالیت‌های تجاری کشور را تعیین می‌کند.

آیین‌نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات:

این آیین‌نامه جزئیات عملیاتی قانون مذکور را تشریح می‌کند و به سوالات و ابهامات پیش‌آمده در اجرای قانون پاسخ می‌دهد.

قانون و آیین‌نامه امور گمرکی:

این قوانین به طور خاص به تشریفات گمرکی، ترخیص کالا و پرداخت عوارض گمرکی می‌پردازند. آشنایی با این قوانین برای هر تاجری که قصد واردات یا صادرات کالا دارد، ضروری است.
کتاب مقررات صادرات و واردات:
 این کتاب که به صورت سالانه توسط سازمان توسعه تجارت منتشر می‌شود، مجموعه‌ای از قوانین، مقررات و رویه‌های جاری در حوزه تجارت خارجی است. مطالعه این کتاب به تاجران کمک می‌کند تا از آخرین تغییرات در قوانین و تعرفه‌های گمرکی آگاه شوند.

بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی: 

این بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌ها که به صورت دوره‌ای توسط دستگاه‌های اجرایی مرتبط صادر می‌شوند، جزئیات اجرایی قوانین را مشخص کرده و تغییرات مقطعی در قوانین را اعلام می‌کنند.

قوانین واردات کالا چیست؟

قانون مقررات صادرات و واردات: این قانون پایه و اساس قوانین تجارت خارجی در ایران محسوب می‌شود و کلیات و اصول کلی واردات و صادرات کالا را مشخص می‌کند. قانون مقررات صادرات و واردات با داشتن ۲۲ بند و ۲۴ تبصره در سال ۱۳۷۲ در مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان تصویب شده و چارچوب کلی فعالیت‌های تجاری را ترسیم می‌کند.

البته علاوه بر قانون اصلی، آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌های اجرایی نیز نقش مهمی در تعیین جزئیات و رویه‌های اجرایی واردات دارند و به خاطر آنکه قوانین و مقررات تجارت خارجی به طور مداوم در حال تغییر هستند، باید برای انجام هرگونه فعالیت وارداتی از آخرین تغییرات آگاه بود.

براساس قانون مقررات صادرات و واردات، دریافت کارت بازرگانی و ثبت سفارش کالا و دریافت مجوز واردات از اصلی‌ترین شروطی است که واردکنندگان باید به آن عمل کنند. در ادامه به طور مفصل به این دو مورد خاص می‌پردازیم. اما نکات دیگری نیز وجود دارد که اصول و چارچوب واردات کالا را مشخص می‌کند که عبارتند از:

کالاهای مجاز وارداتی:

 کالاهایی هستند که برای صادرات یا واردات آن‌ها نیازی به اخذ مجوز خاصی نیست و با رعایت قوانین عمومی گمرکی می‌توان آن‌ها را مبادله کرد. این کالاها معمولاً کالاهای مصرفی روزمره، مواد اولیه مورد نیاز صنایع و کالاهایی هستند که تولید داخلی آن‌ها تامین‌کننده نیاز بازار است.

کالاهای مشروط وارداتی:

این گروه از اقلام، کالاهایی هستند که برای صادرات یا واردات آن‌ها نیاز به اخذ مجوز از مراجع ذی‌صلاح است. این مجوزها معمولاً برای کنترل کیفیت کالا، حفاظت از محیط زیست یا حمایت از تولیدات داخلی صادر می‌شوند. مثلاً برای واردات برخی از محصولات کشاورزی یا مواد غذایی نیاز به اخذ مجوز بهداشتی از وزارت بهداشت است.

کالاهای ممنوع وارداتی: 

کالاهایی هستند که صادرات یا واردات آن‌ها به دلایل مختلفی مانند مخالفت با شرع، تهدید امنیت ملی، آسیب به محیط زیست یا نقض حقوق مالکیت معنوی ممنوع است. مواد مخدر، سلاح و مهمات برخی از نمونه‌های کالاهای ممنوع هستند که در ادامه مطلب به معرفی آن‌ها پرداخته‌ایم.

مبادلات مرزی: 

مبادلات مرزی به مبادله کالاها و خدمات بین ساکنان مناطق مرزی و کشورهای همسایه گفته می‌شود. این نوع مبادلات به دلیل نزدیکی جغرافیایی و روابط فرهنگی و اجتماعی بین دو کشور، دارای ویژگی‌های خاصی است.

قانون مقررات صادرات و واردات برای تسهیل این مبادلات مقررات خاصی را در نظر گرفته است. برای مثال، برای برخی کالاهایی که توسط ساکنان مناطق مرزی وارد یا صادر می‌شود، معافیت‌های گمرکی در نظر گرفته شده است. در چنین شرایطی تشریفات گمرکی به سادگی انجام می‌شود و پیچیدگی زیادی ندارد. البته نوع و مقدار کالاهایی که می‌توان در مبادلات مرزی خرید و فروش کرد، محدود است.

واردات موقت:

واردات موقت به معنای وارد کردن کالایی به کشور با این هدف است که پس از انجام عملیات خاصی مانند تعمیر، مونتاژ یا تولید کالاهای جدید مجدداً از کشور خارج شود. این نوع واردات معمولاً برای کالاهای سرمایه‌ای و تجهیزات صنعتی انجام می‌شود. مزیت اصلی واردات موقت، معافیت از پرداخت برخی از عوارض گمرکی است.

البته شرایطی نیز برای واردات موقت درنظر گرفته شده است؛ واردکننده موظف است ظرف مدت مشخصی کالای وارداتی را به صورت اولیه یا به صورت محصول نهایی از کشور خارج کند وگرنه مشمول هزینه‌های گمرکی می‌شود. در طی این فرایند نیز گمرک بر واردات موقت و صادرات مجدد کالا کاملا نظارت می‌کند.

عوارض ویژه واردات: 

عوارض ویژه واردات، نوعی عوارض گمرکی است که برای حمایت از تولیدات داخلی و توسعه صادرات کالاهای غیرنفتی وضع می‌شود. درآمد حاصل از این عوارض، در صندوقی خاص جمع‌آوری شده و برای حمایت از صادرات، آموزش و تبلیغات تجاری هزینه می‌شود.

اخذ کارت بازرگانی: 

داشتن کارت بازرگانی یکی از الزامات اساسی برای انجام فعالیت‌های تجاری از جمله واردات و صادرات کالا در ایران است. این کارت که توسط اتاق بازرگانی صادر می‌شود، به منزله مجوزی است که به دارنده آن اجازه می‌دهد تا به صورت قانونی در تجارت خارجی فعالیت کند. البته استثناهایی برای برخی افراد مانند شرکت‌های تعاونی مرزنشین، پیله‌وران، کارگران ایرانی مقیم خارج از کشور و ملوانان قائل شده است و آن‌ها لازم نیست که کارت بازرگانی دریافت کنند.

به صورت کلی می‌توان گفت کارت بازرگانی به عنوان یک شناسنامه تجاری، اطلاعات دقیقی از فعالیت‌های تجاری شخص یا شرکت دارنده آن را در بر می‌گیرد. با استفاده از این سند، می‌توان به راحتی در سامانه‌های گمرکی و تجاری کشور احراز هویت شده و به انجام تشریفات گمرکی پرداخت.

دریافت مجوز واردات کالا:

ثبت سفارش کالا به معنای اعلام رسمی قصد واردات یک کالا به گمرک است. این کار معمولاً به صورت الکترونیکی و از طریق سامانه جامع تجارت انجام می‌شود و واردکننده موظف است اطلاعات کاملی از جمله نوع کالا، مقدار، ارزش کالا، کشور مبدا، نام واردکننده و سایر اطلاعات مرتبط را ارائه دهد.

پس از این کار مجوز واردات کالا تایید می‌شود و تاجر موظف است براساس نوع محصول وارداتی خود مجوزهای مربوط به آن کالا را دریافت کند. مثلا اگر مواد غذایی یا دارویی را می‌خواهد وارد کشور کند، باید از وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو تاییدیه‌های لازم را بگیرد.

پس باید با اصلی‌ترین مجوزهایی که ممکن است برای واردات کالا نیاز باشد آشنا باشید:

مجوز وزارت صنعت، معدن و تجارت: این مجوز برای کالاهای مشمول استانداردهای اجباری یا کالاهایی که تولید داخلی مشابه دارند، الزامی است.

مجوز وزارت بهداشت: برای کالاهای آرایشی و بهداشتی، مواد غذایی، دارو و تجهیزات پزشکی اخذ مجوز بهداشت ضروری است.

مجوز سازمان استاندارد: برای کالاهایی که مشمول استانداردهای اجباری هستند، اخذ گواهی استاندارد ضرورت دارد.

مجوز سایر سازمان‌ها: بسته به نوع کالا ممکن است مجوزهای دیگری نیز از سازمان‌های مانند: سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان انرژی اتمی و ... مورد نیاز باشد.

لیست کالاهای ممنوعه وارداتی

حتما به گوشتان خورده که بعضی از کالاها سال‌هاست که به خاطر مخالفت با قوانین شرعی یا گمرکی کشور امکان واردات آن‌ها فراهم نیست. البته باتوجه به سیاست‌گذاری‌های دولت و تغییر شرایط گاهی اوقات بعضی از اقلام به مرور زمان و در طی دوره‌ای رفع ممنوعیت می‌شوند و یا جزء کالاهای ممنوعه قرار می‌گیرند. به همین خاطر واردکنندگان باید از جدیدترین تغییرات این حوزه آگاه باشند و از منابع معتبر مطلع شوند که کد تعرفه گمرکی کالای موردنظرشان فعال هست یا خیر.

در ادامه فهرستی از کالاهای ممنوعه وارداتی را به شما معرفی می‌کنیم که براساس قوانین جدید امکان خرید و فروش آن‌ها وجود ندارد و هرچه در داخل کشور است، به صورت قاچاق از مرزها عبور کرده‌اند. 

براساس ماده ۱۲۲ قانون امور گمرکی کشور کالاهای وارداتی منع شده از کشورهای دیگر به ایران عبارتند از:

کالاهایی که از نظر شرع اسلامی حرام اعلام شده باشد، مانند: گوشت خوک و مشروبات الکلی

واردات اسلحه، باروت، مواد منفجره و محترقه، گلوله، دینامیت، چاشنی و در کل تمامی مهمات جنگی

واردات انواع مواد مخدر و روان گردان و دست سازه‌هایی از این قبیل

واردات انواع دستگاه‌های مخصوص عکاسی و یا فیلم برداری هوایی (با تایید و پشتیبانی وزارت دفاع و نیروهای مسلح مشکلی ندارد)

واردات اسکناس‌های خارجی، تمبر و همپچنین بلیط‌های بخت آزمایی یا همان لاتاری

واردات کالاهایی که تولید داخلی آن‌ها وجود دارد و باید از تولید ملی حمایت کرد

واردات آلات و ساز موسیقی

واردات لوازم آرایشی و بهداشتی

واردات انواع پوشاک

واردات انواع کفش

واردات دسته بازی و سایر کنسول‌های بازی

واردات صنایع دستی مانند ظروف قلم زنی و میناکاری شده

واردات خودروهای خارجی

واردات شیرآلات بهداشتی و وسایل ساختمانی

واردات لوازم خانگی

واردات لوازم صوتی و تصویری

واردات زیورآلات

واردات وسائل کارگاهی: وسایل باغبانی، فازمتر، رنده، دریل، انبردست، چکش، آچار، گاوآهن، ماشین علف‌زنی

واردات انواع مبلمان و وسایل چوبی

واردات انواع کالاهایی که قابلیت کنترل و شنود اطلاعات را چه با سیم و یا بدون سیم دارند و یا دستگاه‌هایی که برای اهداف جاسوسی به کار برده می‌شوند. (فقط در صورت موافقت وزارت اطلاعات امکان پذیر است)

واردات فلش، سی دی، دی وی دی و و هم‌خانواده آن‌ها که می‌توانند حامل صوت و تصویر و فیلم‌هایی باشد که خلاف شئونات اسلامی و قوانین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد.

نتیجه گیری

آشنایی کامل با قوانین و مقررات تجارت خارجی به خصوص قوانین واردات کشور برای هر تاجری ضروری است. عدم آشنایی با این مسائل می‌تواند منجر به بروز مشکلات متعدد از جمله توقیف کالا، پرداخت جریمه‌های سنگین و حتی لغو مجوز فعالیت تجاری شود.

پیشنهاد می کنیم برای اطلاع از آخرین تغییرات قوانین و مقررات صادرات و واردات کالا حتما به این لینک سر بزنید و یا به سامانه جامع تجارت، سامانه مقررات تجاری، خبرگزاری‌های معتبر و وبسایت گمرک جمهوری اسلامی ایران مراجعه کنید. همچنین می توانید با کارشناسان و متخصصان حوزه بازرگانی و حمل و نقل بین المللی و ترخیص کالا از گمرک مشورت کنید.

شرکت‌های فعال در این حوزه همچون پست بین المللی پی اس پی اکسپرس نیز می‌توانند در مسیر واردات کالا همراه شما باشند و خدمات متنوعی در خصوص حمل و نقل و ترخیص کالا ارائه دهند.