به گزارش اقتصاد آنلاین، در این گفتگو، با جناب آقای دکتر محمدرضا زاهدی، هم‌بنیانگذار گروه سرمایه گذاری«پیشگامان» ، درباره این کسب‌وکار و چالش‌های آن بیشتر صحبت خواهیم کرد.
لطفا خود را معرفی کنید و درمورد فعالیت استارت‌آپ خود توضیح بفرمائید.
من محمدرضا زاهدی متولد ۳۱ تیرماه ۶۲ هستم. دوره کارشناسی خود را درحوزه مدیریت صنعتی و مدیریت تبلیغاتی گذراندم و مقطع کارشناسی ارشد در رشته کارآفرینی تحصیل کردم. در حال حاضر دانشجوی دکتری کارآفرینی از دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران هستم.
حدودا ۲۲ سال است که سابقه کار دارم. با شغل خانوادگی که در زمینه عکاسی و فیلمبرداری بود، فعالیت شروع شد و تا امروز حوزه‌های مختلف را تجربه کردم. از سال ۹۱ من به همراه شرکای خود آقای دکتر صادق شفائی که پزشک هستند و خانم یزدانی که در رشته بازرگانی تحصیل کرده‌اند و در زمینه کسب‌وکار فعالیت می‌کنند، گروه سرمایه گذاری«پیشگامان» را تاسیس کردیم.
فعالیت اصلی این گروه آموزش و نشر و چاپ است. در ابتدا فعالیت ما در حوزه آموزش به صورت تخصصی آموزش پزشکی و برگزاری دوره و کارگاه برای دانشجویان پزشکی بود یعنی فعالیت استارت‌آپ ما به این صورت شروع شد. در ادامه مسیر متوجه یکسری نیازها شدیم به عنوان مثال در حوزه آموزش باید کتاب هم منتشر می‌کردیم. پس تبدیل به یک ناشر شدیم یا در این حوزه فهمیدیم که نیاز داریم چاپ کتاب‌ها را خودمان انجام دهیم پس یک مجموعه‌ی چاپ هم تاسیس کردیم. به تدریج مجموعه کاری ما بزرگ و بزرگتر شد. الان که درخدمت شما هستیم، 5 کسب‌وکار فعال مجموعه سرمایه گذاری «پیشگامان»،عبارتند از سایت فروشگاهی «ایران مد کلاب» در حال کار هستند که البته یک‌تعداد برند نیز زیرمجموعه آنها هستند.
مجتمع طراحی و چاپ پیشگامان ، انتشارات پیشگامان ، استودیو پیشگامان ، پیشگامان اکسپرس و مرکز نوآوری و سرمایه گذاری پیشگامان (پیشگامان ونچرز) نیز از زیرمجموعه برند ما هستند. در حال حاضر درحال تاسیس و راه‌اندازی پیشگامان‌سلامت و پیشگامان پی هستیم و همچنین مجموعه خیریه ما به نام پیشگامان مهر هم در حال راه اندازی است.
رویکردکاری مرکز نوآوری پیشگامان ارتباط با دانشجویان پزشکی است. محور کسب‌وکار خود را پزشکی و دانشجویان پزشکی در نظر گرفتیم و بعد به پزشکی و سلامت توسعه دادیم. الان هم دنبال این هستیم تا مرکز نوآوری و آموزش کارآفرینی برای دانشجویان پزشکی داشته باشیم. هم‌اکنون سایت ایران مدکلاب برای فروش تجهیزات و عرضه خدمات دیگر را هم راه‌اندازی کردیم.
در زمان راه‌اندازی استارت‌آپ خود چه چالش‌هایی داشتید و امروز با چه چالش‌های جدیدی روبه‌رو هستید؟
از ابتدای فعالیتمان، چالش اصلی ما این است که کار کردن درحوزه آموزش پزشکی و فعالیت زیرگروه وزارت بهداشت کار بسیار سختی است.
به خاطر اینکه وزارت بهداشت اعتقادی به اینکه یک مجموعه کمک‌آموزشی کنار این وزارت‌خانه فعالیت کند، ندارد. حتی ما برای کارهایی که می‌کنیم، باید از وزارت ارشاد مجوز نشر دریافت کنیم یا برای تاسیس موسسه آموزشی باید از وزارت علوم مجوز بگیریم. وزارت بهداشت در عمل ما را نادیده می‌گیرد. پس درابتدا با ترس و لرز کار را آغاز کردیم. روزهای اول سعی می‌کردیم خود را به دانشگاه و مراکز آکادمیک و علمی متصل کنیم تا کسی به فعالیتمان ایراد نگیرد.
در ادامه مسیر، پیدا کردن افراد همراه یک چالش بود. دانشجوهای پزشکی درگیر درس هستند و درس‌خوان‌های حرفه‌ای هستند و کارکردن برای آنها بی‌معناست. همراه‌کردن آدم‌ها کار سختی برای ما بود. چالش بعدی بحث سرمایه‌گذاری در این حوزه بود. به‌هرحال پیش‌بردن هرکدام از این کارها سرمایه زیادی می‌خواست. هیچ حمایتی هم نداشتیم و خودمان باید همه‌چیز را پیش می‌بردیم.
با توجه به اینکه حمایت هیچ نهادی مخصوصا وزارت بهداشت را نداشتید، این چالش‌ها را چگونه برطرف کردید؟
ما هوشمندانه عمل کردیم و چالش را به فرصت تبدیل کردیم. یعنی با برگزاری همایش‌های رایگان در راستای آگاه‌سازی دانشجویان به بدنه دانشگاه‌های علوم پزشکی نزدیک شدیم. این اتفاق باعث شد دانشجو برگزاری این برنامه را از واحد آموزشی دانشکده خود مطالبه کند.
دانشکده‌ها که حوصله برگزاری چنین برنامه‌هایی را ندارند و وقتی می‌فهمیدند گروهی با هزینه خودشان حاضر به برگزاری چنین برنامه‌هایی هستند، استقبال می‌کردند. از سال ۹۱ تا ۹۸ پیش از شیوع کرونا به تمام دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم‌پزشکی کشور سفر کردیم و این مسیر، باب آشنایی ما با تمام دانشگاه‌ها ایجاد شد. یک گروه دانشجویی در کل کشور هم راه انداختیم. در آن‌زمان پشت کتاب‌ها و جزوه‌ها شعاری نوشتیم: «دانش‌آموختگان تهران، نه دانش‌آموخته‌اند نه تهرانند. گروهی از دانشجویان باهوش پزشکی ، دندانپزشکی و داروسازی هستند که دست به کار شده اند تا نیازهای آموزشی خویش را بدست خود برآورده سازند . نیازی که توسط دیگران صرفا به چشم تجارت دیده شده و کیفیت آموزشی و اثربخشی آن نادیده گرفته شده است »
من تمام تلاش خود را کردم تا این شعار در مجموعه حفظ شود و تاکنون تقریبا ۵۰ دانشجو پزشکی و دندانپزشکی از سراسر کشور با ما همکاری می‌کنند. این مسیر را حفظ کردیم و ردپای دانشجو در تمام محصولات و کارهای ما وجود دارد.
مزیت رقابتی شما نسبت به دیگران چیست؟
پشت این موضوع که ما ناشر شدیم یک داستان وجود دارد. همانطور که کار آموزشی می‌کردیم، کتابی هم نوشتیم. ابتدای مسیر هم یک اسپانسر یا بهتره بگویم سرمایه‌گذار فرشته خوی سرراه ما قرار گرفت وی زمانی که دانشجو بوده دوست داشته است چنین فعالیت‌هایی را انجام دهد. به این ترتیب آقای سپهری‌زاده مجوز نشر خود را بدون چشم‌داشتی در اختیار ما قرار داد.
اما برای دانشجو چند مزیت داریم. اول اینکه ما همواره تلاش می‌کنیم مجموعه همیشه هدیه باشیم یعنی کتاب‌های خود را به دانشجوها هدیه می‌دهیم. بچه‌هایی که سال‌اول دانشجویی هستند و وارد دانشکده پزشکی یا دندانپزشکی می‌شوند اگر با ما ارتباط بگیرند، هدیه‌اشان را برای آنها ارسال می‌کنیم.
در حوزه بازاریابی محتوا تلاش‌های بسیاری می‌کنیم. ما سعی می‌کنیم محتوای رایگان تولید کنیم. به عنوان مثال «سیب‌تی‌وی» در آپارات یکی از کانال‌های ما است که محتوای آن در استدیو« پیشگامان» برای سال اولی‌ها و دومی‌های رشته پزشکی تولید می‌گردد.
با توجه به صحبت‌هایی که شد، افراد بسیاری در این حوزه فعالیت می‌کنند. این رقبا در پیشرفت شما چه تاثیری دارند؟
همیشه می‌گویند برای کسی که می‌خواهد دیده شود، سه اتفاق می‌افتد. اول اطرافیانش او را نادیده می‌گیرند، بعد که دیده شد، سعی می‌کنند او را کمرنگ کنند و بعد می‌خواهند خود را به او بچسبانند.
دوستان بسیاری در حوزه نشر پزشکی فعالیت دارند. یعنی اگر ما بیستمین نشر پزشکی باشیم، بعد از ما هم افراد دیگری وارد این حوزه شدند.
وقتی فستیوالی به نام نمایشگاه کتاب آغاز می‌شود، ما در این حوزه چرخی می‌زنیم و روش‌های دیگران را بررسی می‌کنیم و می‌فهمیم که چطور باید رشد کنیم و خود را تغییر دهیم.
در حوزه برندینگ چه استراتژی را در پیش گرفتید؟ خود را به عنوان یک پیشران این حوزه به مجموعه‌های دیگر چگونه معرفی می‌کنید؟
ما الان در حوزه آموزش پزشکی پیشران بازار هستیم. محصولات ما مختص بچه‌های پزشکی و دندانپزشکی است. یعنی بچه‌هایی که از سال اول وارد رشته‌های دانشگاهی می‌شوند تا سال هفتم و بعد می‌خواهند امتحان تخصص بدهند، می‌توانند از محصولات ما استفاده کنند.
در واقع ما جزو گزینه‌های بچه‌های پزشکی هستیم. به عنوان مثال برای شب امتحان سیب سبز یا ژلوفن را مطالعه می‌کنند. پس ما الان در حوزه آموزش پزشکی پیشرو هستیم؛ اما دوست داریم وارد بازار سلامت و بحث خدمت‌رسانی به پزشکان هم بشویم.
ما یک واحد فروش و یک واحد دیجیتال مارکتینگ داریم. یک طبقه از مجموعه خود را به تولیدمحتوا و دیجیتال مارکتینگ اختصاص دادیم. در تمام بسترهای تبلیغاتی مانند پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی حضور داریم. در اینستاگرام و تلگرام کانال داریم. سایت ما فعال است و روی سئو هم تمرکز کردیم. اما چون بازار محدودی را انتخاب کردیم، کانال‌های کمی هم تبلیغ‌کننده ما هستند.
تیم خود را چگونه تشکیل دادید و چه چالشی برای مدیریت این تیم بزرگ داشتید؟
مدیریت منابع انسانی برای همه کارآفرین‌ها و کسب‌وکارها روز به روز سخت‌تر می‌شود. اما ما چند قابلیت را در این مجموعه ایجاد کردیم و برای استخدام افراد سیاستی داریم. جزو مجموعه‌هایی هستیم که کارمندانی با سن کم و سابقه پایین استخدام می‌کنیم.
حدود ۴۰ تا ۵۰ دانشجو با ما کار می‌کنند که همه متولد ۸۰ هستند. حدود ۳۵ نفر به صورت مستقیم با ما کار می‌کنند که ازاین تعداد، حدود ۲۵ نفر متولد ۷۵ به بعد هستند. شاید یک نفر متولد ۵۰ باشد. باقی افراد متولد ۶۰ و ۷۰ و ۸۰ هستند.
تلاش من و تیمم براین اساس است که با این بچه‌ها با یک بروکراسی اداری درست برخورد کنیم ولی در عین‌حال سیستم اینجا استارت‌آپی است.
این داستان هم سخت است و هم آسان. بخش سخت ماجرا اینجاست که باید صبر داشته باشید. بخش آسان هم این است که نیروی جوان هرکار بخواهد می‌تواند انجام دهد.
برنامه شما برای توسعه کسب‌وکارتان در آینده چیست؟ اهداف بلندمدت برای آینده استارت‌آپ خود در نظر گرفتید؟
ما در حال راه‌اندازی مرکز نوآوری پیشگامان هستیم. برای اینکار سال گذشته بوت‌کمپ کارآفرینی برای دانشجویان پزشکی راه‌اندازی کردیم. ۱۰۰ نفر شرکت کردند، همه را بورسیه کردیم. حدود ۱۰ نفر برای انجام کارهای کارآفرینانه جذب مجموعه شدند.
امسال هم در آذرماه یک برنامه را شروع کردیم. کار به این صورت است که افراد مستعد را از کل کشور شناسایی می‌کنیم، دوره مجازی برای همه برگزار می‌کنیم،۲ تا ۳ ماه آموزش می‌بینند، تلاش ما این است تا به ۱۰ تیم استارت‌آپی برسیم. از این تیم‌ها، چند تیم را انتخاب و حمایت کنیم. ایده‌آل من این است که اگر از ۱۰ تیم بتوانیم ۳ تیم را انتخاب و حمایت کنیم، برای سال اول اتفاق خوبی افتاده است.
هدف ما این است تا روی استارت‌آپ‌های حوزه سلامت سرمایه‌گذاری کنیم و به شدت روی این موضوع تحقیق و کار می‌کنیم.
نقش حمایتی مجموعه‌هایی مثل انجمن صنفی کسب‌وکارهای آنلاین را چطور ارزیابی می‌کنید؟
من عضو اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی هستم و برای دوره اخیر کاندیدای کسب هیات رئیسه بودم. ما گروهی بودیم که ائتلاف تاد را تشکیل دادیم و در کنار دوستانمان آقای الفت‌نسب و آقای خلج و دوستان دیگر دوست داشتیم یکسری کارها را انجام دهیم و خیلی هم زمان صرف این موضوع کردیم. اما خیلی شفاف و راحت ما را حذف کردن و ما را عقب بردند. به همین خاطر عضو انجمن شدم. فکر کردم شاید اینجا بتوان اتفاق بهتری را رقم زد. این سوال مطرح است که ما چه زمانی می‌توانیم به پختگی لازم برسیم و می‌توانیم خود را بهتر کنیم؟ زمانی که یک شبکه‌سازی درست اتفاق بیفتد. این شبکه‌سازی رخ نمی‌دهد مگر با حمایت انجمن صنفی کسب‌وکارهای آنلاین. ما به همه استارت‌آپ‌هایی که در سراسر کشور فعالیت می‌کنند، دسترسی نداریم؛ اما انجمن جایی است که می‌توان این کسب‌وکارها را پیدا کرد. من می‌خواهم انجمن جهت برگزاری یکسری رویداد به ما کمک کند تا از تجربه دیگران که این مسیر را رفتند، بیاموزیم. ما تازه اول راه هستیم و می‌خواهیم مرکز نوآوری راه‌اندازی کنیم و قصد داریم از تجربه دیگران استفاده کنیم.
شما به عنوان یک کارآفرین که در این حوزه سال‌هاست فعالیت می‌کنید، برای افرادی که تازه می‌خواهند استارت‌آپ راه‌اندازی کنند، چه توصیه‌هایی دارید تا در مسیر به مشکل برخورد نکنند و شکست نخورند؟
استارت‌آپ شبیه یک گردو است. وقتی گردو را می‌کارید، ابتدا ریشه می‌کند و دنبال خاک مناسب و رشدکردن است. شاید گردو یک تا ۲ سال در خاک ریشه کند. شاید آنچیزی که از آن بیرون می‌آید، شما بگویید ۲ ماهه است. اما اینطور نیست و در اصل این گردو ۲ سال و ۲ ماهه‌اش است. پس باید صبر داشته باشید و در کنار آن ایده را خوب بشناسید. در کنار شناخت ایده، باید صنعت را خوب بشناسید.
مسیر کارآفرینی مسیر کاملا مغشوش و غبارآلود است و شما جلوی چشم خود را نمی‌بینید. کسی می‌تواند کار خود را درست انجام دهد که در عین اینکه ریسک‌های زیادی می‌کند، پشت‌زمینه یک ساختار و سیستم برای خود بسازد.
روی صبر داشتن خیلی تاکید می‌کنم و این جمله درستی است که آدم‌ها ۲۰ دقیقه آخر که می‌خواهند به قله برسند، خسته می‌شوند. من از سال ۹۱ تا ۹۶ از جیب خرج می‌کردم، کارمند شرکت دیگری بودم و این کسب‌وکار را هم هدایت می‌کردم. تازه سال ۹۶ توانستم از این کسب‌وکار برداشت کنم. به عنوان بنیانگذار اصلی ۵ سال حقوق می‌دادم اما خودم برداشتی نداشتم. بعد از ۵ سال کار با ۱۸۰ هزار کیلومتر رانندگی به کل کشور کسب‌وکار شکوفا شد.
و کلام آخر
ما مجموعه جوانی هستیم و تازه کار خود را شروع کرده‌ایم. با اینکه ۱۱ سال از عمر آن می‌گذرد اما تازه شروع کردیم و نیاز به حمایت دوستان و سازمان‌ها داریم. اگر می‌خواهیم موفق شویم باید به سمت روابط عمومی برویم و مجموعه‌ای بسازیم که برای پیشبرد کارمان در آن از روابط عمومی بهره ببریم.
کارآفرینی در ایران با وضعیت فعلی کار خیلی سختی است اما ما عاشق ایران و این مرز و بوم هستیم و کار کردن با بچه‌های ایرانی لذت‌بخش‌ترین کارهایی است که تجربه می‌کنم.
نظر شما