شوک اقتصادی پاکستان برای جهان
حجم تجارت بین‌المللی پاکستان به‌طور قابل‌توجهی کمتر از پتانسیل خود باقی مانده است که ارقام سال مالی منتهی به ۳۰ ژوئن ۲۰۲۳ بر آن تاکید دارد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایسنا، تجارت جهانی پاکستان در این مدت، ۸۲.۰۶ میلیارد دلار بوده است که مجموعاً واردات آن ۵۵.۳۰ میلیارد دلار و صادراتش ۲۷.۷۳ میلیارد دلار بود. این کاهش قابل‌توجهی را نسبت به سال قبل نشان می‌دهد که کل تجارت ۱۱۲ میلیارد دلار، صادرات ۳۱.۸ میلیارد دلار و واردات ۸۰.۲ میلیارد دلار بود. محدودیت‌های وارداتی در این دوره بر صادرات نیز تأثیر منفی گذاشت که به دلیل در دسترس نبودن نهاده‌های وارداتی و سایر عوامل مؤثر بود.
علیرغم موقعیت راهبردی پاکستان در اقتصاد جهانی، رتبه پاکستان به عنوان واردکننده (۴۶) و صادرکننده (۶۱) در بین ۱۳۸ کشور، نشان‌دهنده پتانسیل‌های بکر آن است. به طرز شگفت‌آوری، این کشور از نظر تراز تجاری در جایگاه ۱۳۲ جهان قرار دارد. در حالی که پاکستان قراردادهای دوجانبه و چندجانبه متعددی از جمله قراردادهای تجارت آزاد و امتیازی را با هدف تقویت تجارت منعقد کرده است اما برای بهره برداری کامل از فرصت های ارائه شده توسط این ترتیبات تلاش کرده است.
یکی از این سازمان‌ها که هدف آن بهره‌برداری از پتانسیل تجاری کشورهای اسلامی است، سازمان همکاری اقتصادی دی ۸ (گروه هشت کشور اسلامی در حال توسعه) است. کشورهای دی ۸ متشکل از پاکستان، بنگلادش، اندونزی، ترکیه، ایران، مالزی، مصر و نیجریه، مجموعاً دارای تولید ناخالص داخلی ۴.۹۲ تریلیون دلاری هستند که تقریباً ۱۴ درصد از حجم تجارت جهانی و ۵۰ درصد از حجم تجارت بین اعضای سازمان همکاری اسلامی را تشکیل می‌دهد.
پاکستان علیرغم ترکیب امیدوارکننده خود، به طور کامل از فرصت‌های ارائه شده دی ۸ از جمله توافقنامه تجارت ترجیحی گروه PTA-D۸ که اخیراً اجرا شده است، با هدف ارتقای تجارت بین کشورهای عضو، استفاده نکرده است.
نیاز فوری به افزایش حجم تجارت دوجانبه پاکستان با کشورهای دی ۸، به ویژه بهبود تدریجی سهم آن وجود دارد. تجارت پاکستان با ایران اهمیت زیادی دارد. پاکستان در سال ۲۰۲۲، کالاهایی به ارزش ۱۴۴۸ میلیون دلار از ایران وارد کرده است، در حالی که صادرات پاکستان به اندازه ۸۴۳ میلیون دلار بوده است. اخیراً یک برنامه راهبردی پنج ساله بین دو کشور منعقد شده است تا به هدف تجاری ۵ میلیارد دلاری تا سال ۲۰۲۸ دست یابد.
تجارت دوجانبه پاکستان با ترکیه در گذشته تا حدودی ثابت مانده است و در سال ۲۰۲۲ به ۸۲۲ میلیون دلار رسیده است و صادرات پاکستان به ترکیه به ۳۴۵ میلیون دلار رسیده است. صادرات پاکستان در سال ۲۰۲۱ به ترکیه ۸۵۸ میلیون دلار ارزش داشت که تراز تجاری بیشتر به نفع ترکیه بود.
پیش‌بینی می‌شود که با اجرایی شدن اخیر موافقتنامه تجارت کالا بین پاکستان و ترکیه در سال ۲۰۲۳، تجارت رشد کند. به همین ترتیب، صادرات پاکستان به مالزی در سال ۲۰۲۳ بالغ بر ۳۰۰ میلیون دلار و واردات ۹۶۱ میلیون دلار در مقایسه با صادرات ۳۷۵ میلیون دلاری و واردات از مالزی به ارزش ۱۰۶۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۲ بوده است.
در سال‌های اخیر، تجارت دوجانبه پاکستان و بنگلادش با نرخ متوسط پنج درصد رشد اسمی داشته است. با این حال، صادرات پاکستان به بنگلادش شاهد کاهش بوده است و از ۹۵۳ میلیون دلار در سال ۲۰۲۲ به ۷۰۵ میلیون دلار در سال ۲۰۲۳ رسیده است. به طور معمول، صادرات پاکستان به بنگلادش شامل منسوجات، محصولات معدنی و محصولات شیمیایی است، در حالی که واردات از بنگلادش عمدتاً شامل جوت، سایر الیاف نساجی، تنباکوی خام و کشتی‌های قراضه است. متأسفانه، کمیسیون مشترک اقتصادی پاکستان و بنگلادش (JEC) همچنان غیرفعال است و مانع رشد تجارت دوجانبه می‌شود.
پاکستان قبلاً خود را به عنوان تامین‌کننده کلیدی ماشین‌آلات و تجهیزات صنایع قند و سیمان بنگلادش معرفی کرده بود. قابل ذکر است که مشارکت پاکستان در راه اندازی دو کارخانه قند موفقیت‌آمیز بود و این کارخانه‌ها با ظرفیت‌های بالا کار می‌کردند و از رقبای منطقه‌ای بهتر عمل می‌کردند.
با این حال، تغییر سیاست‌های بعدی پاکستان به از دست دادن سهم بازار در بخش ماشین‌آلات کارخانه بنگلادش، علیرغم چالش‌های مداوم صنعت قند و شکر بنگلادش منجر شد. اقتصاد بنگلادش برای اشتغال و حمایت از کشاورزی به شدت به صنعت قند و شکر وابسته است. ۱۵ کارخانه قند وجود دارد که همگی در بخش دولتی هستند.
وضعیت فعلی صنعت قند و شکر بنگلادش فرصتی را برای پاکستان فراهم می‌کند تا دوباره وارد بازار شود و برنامه‌هایی برای خصوصی سازی، واگذاری و نوسازی در دست اجراست. علاوه بر این، رشد پیش بینی شده بازار شکر بنگلادش که انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۷ به ۲.۲۹ میلیارد دلار برسد، چشم‌انداز قابل‌توجهی را برای صادرات ماشین‌آلات قند و شکر پاکستان ارائه می‌دهد.
به طور مشابه، پاکستان همچنین یک کارخانه آسیاب و بسته بندی سیمان با ظرفیت ۶۵ تن در ساعت در بنگلادش به نام کارخانه سیمان مونگلا تاسیس کرده است. مشارکت پاکستان در ایجاد کارخانه سیمان مونگلا در بنگلادش، پتانسیل آن را در صنعت سیمان برجسته می‌کند.
اندونزی همچنین فرصت هایی را برای کالاهای پاکستان، به ویژه در بخش صنعت قند و شکر ارائه می‌دهد. علیرغم موفقیت قبلی در نصب کارخانه قند سوبانگ در دهه ۱۹۸۰، عدم پیگیری پاکستان در تامین سفارشات اضافی، تعامل این کشور با بازار اندونزی را محدود کرده است. با این حال، با عضویت پاکستان در دی ۸، راهی برای احیای همکاری‌های صنعتی با اندونزی وجود دارد که با توافقنامه درمان ترجیحی پاکستان و اندونزی تسهیل می‌شود.
در حالی که پاکستان پتانسیل بسیار زیادی در تجارت بین‌المللی، به ویژه با بنگلادش و اندونزی دارد، تحقق این پتانسیل مستلزم تعامل فعال با شرکای دوجانبه و چندجانبه، استفاده مؤثر از توافق‌های موجود و تمرکز راهبردی بر بخش‌های کلیدی مانند ماشین‌آلات کارخانه، تراکتور، قطعات خودرو، کالاهای ورزشی، تجهیزات پزشکی، داروسازی، برنج، میوه‌ها و سبزیجات، سیمانو انواع محصولات است.
بر اساس گزارش دنیوز، پاکستان از طریق تلاش‌های هماهنگ و استفاده از پلتفرم‌هایی مانند دی ۸ می‌تواند ردپای تجارت جهانی خود را افزایش دهد و سهم قابل‌توجهی در اقتصاد جهانی داشته باشد.
