از عقب‌نشینی ارتش اسرائیل تا نقض مرز آبی لبنان و فلسطین اشغالی

اقتصادآنلاین - محمد بیات؛ پس از برقراری آتش‌بس میان لبنان و اسرائیل، شاهد خلف وعده‌های متعددی از سوی ارتش رژیم بودیم. براساس مفاد توافق صورت گرفته، اسرائیل در مرحله اول باید نیروهای خود را از جنوب لبنان خارج و در مقابل حزب‌الله، تجهیزات و نیروهایشان را از جنوب رودخانه لیتانی تخلیه می‌نمود، اما چیزی که در عمل اتفاق افتاد استقرار ارتش رژیم در تعدادی از شهرک‌های مرزی در جنوب لبنان اسقرار بوده است. پایگاه‌های موقت و مراکز نفوذ اسرائیل در ارتفاعات العزیه، العویضه، اللبونه، الحمامص و بلاط قابل مشاهده است. در برابر این تجاوز آشکار علیه توافق صورت گرفته میان طرفین منازعه، ارتش رژیم برای توجیه حضور خود، برقراری امنیت و جلوگیری از تهدیدات غیرقابل پیش‌بینی را مطرح می‌کند. استفاده ابزاری از واژه «دفاع از خود» در تاریخ جنایات اسرائیل به همسایگانش فریبی تازه نیست و نمی‌تواند بهانه موجهی برای نقض تمامیت ارضی و حاکمیت لبنان باشد. در ادامه این یادداشت سعی خواهیم کرد به درگیری مبان لبنان و اسرائیل بعد از برقراری آتش‌بس و نقض توافقات مرزی آنان بپردازیم.

در درگیری‌ها صورت گرفته میان حزب الله و رژیم صهیونیستی، دو مسئله دارای اهمیت است. از یک سو پایان یافتن زمان اجرای آتش‌بس لبنان، ارتش رژیم برای متعهد نشان دادن خود به توافقات بین‌المللی لازم است از منطقه جنوبی لبنان خارج شود و باری دیگر مفاد قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت را اجرایی کند. از سویی دیگر ارتش رژیم ترجیح می‌دهد تا مفاد توافق‌نامه را زیر پای بگذارد و در مقابل دامنه نفوذ خود را در کشورهای حوزه شرق عربی با هدف عملیاتی کردن کریدور داوود گسترش دهد. در این دو گانه فرصت‌ها و تهدیدات جدیدی وجود دارد که مقاومت می‌تواند با توجه به آنها زمینه تغییر معادله در مرز لبنان- فلسطین اشغالی را دنبال کند. بزرگ‌ترین تهدید این حضور را می‌توان جلوگیری از بازسازی خانه‌ها و پوشش طبیعی جنوب لبنان از سوی ارتش اسرائیل دانست. در صورت عدم استقرار مجدد ساکنان جنوب لبنان، آینده مقابله با تجاوزهای مکرر صهیونیست‌ها بسیار سخت و پیچیده خواهد شد. در عین حال تداوم حضور اشغالگرانه صهیونیست‌ها در خاک لبنان و اثبات خوی توسعه‌طلبانه رژیم بر مردم زمینه بازگشت مقاومت به جنوب و مقابله موثر با صهیونیست‌ها را فراهم خواهد کرد.

روز دوشنبه ۲۴ فوریه ارتش اسرائیل اعلام کرد که قصد دارد تمام محدودیت‌های امنیتی برای جوامع نزدیک به لبنان را لغو کند. این مهم پس از برقراری آتش‌بس در لبنان و غزه ممکن شده است. با وجود گذشت حداقل سه ماه از آتش‌بس لبنان اما همچنان ۶۰ هزار صهیونیست آواره فرصت بازگشت به خانه‌هایشان را پیدا نکردند. براساس برآوردهای صورت گرفته توسط دولت اسرائیل خسارت وارد شده بر اقتصادی شمال سرزمین‌های اشغالی در بهترین حالت ۳ میلیارد دلار است. واردن شدن چنین خسارتی در کنار ۹ ماه نبرد هدفمند در جبهه شمالی سبب شد تا نتانیاهو وعده نابودی و خلع سلاح حزب الله را به ساکنان سرزمین‌های اشغالی دهد. تداوم قدرت نمایی حزب الله و تشیع جنازه میلیونی سید حسن نصرالله و شید هاشم صفی الدین نشان دهنده عمق پایگاه مردمی مقاومت اسلامی لبنان در مقایسه با سایر طوایف لبنانی است.

بزرگ‌ترین چالش حزب الله در مسیر احیای توان گذشته و تبدیل شدن به نیروی نظامی- سیاسی اصلی در لبنان، عبور از تحریم‌های اقتصادی آمریکا، اسرائیل و دولت جدید لبنان در مسیر بازسازی است. دشمنان و رقبای حزب الله حساب ویژه‌ای در خصوص انتخابات سال آینده لبنان بازکردند تا بتوانند حداقل ۱ یا ۲ کرسی حزب الله را از این گروه مقاومت گرفته و آنها را در اختیار شیعیان تکنوکرات و نزدیک به آمریکا قرار دهند. تحقق این چشم انداز برای نیروهای آمریکایی به معنای وارد شدن ضربه به هیمنه حزب الله، از پیمان طائف تا به امروز است. برخی تحلیلگران معتقدند که اگر روند تحریم‌های اقتصادی- تسلیحاتی حزب الله ادامه پیدا کند و اصطلاحا ادامه تداوم وضع موجود وجود نداشته باشد، ممکن است آتش جنگ داخلی در لبنان روشن شود. ژوزف عون و نواف سلام باید تصمیم بگیرند که واقعا به دنبال اصلاحات اساسی در لبنان هستند یا قصد دارند تا این کشور را تبدیل به میدان جنگ داخلی کنند.

با وجود برقراری آتش‌بس در غزه و جنوب لبنان شاید برخی تحلیلگران بر این تصور باشند که نبرد طوفان الاقصی به پایان رسیده و فعلا قرار نیست تحولی جدید در منطقه رخ دهد. با این حال پژوهشگرانی که دارای نگاه عمیق و بلندمدت به مسائل راهبردی هستند و درگیر «اخبار روزانه» نمی‌شوند بر این عقیده هستند که تحولات ۱۴ ماه اخیر ابتدای نبرد میان محور مقاومت و اسرائیل است که نتیجه نهایی آن در پرونده‌هایی همچون «صلح ابراهیم»، «الحاق کرانه باختری» و «آینده اداره و بازسازی غزه» مشخص خواهد شد. نتانیاهو قصد دارد تا با کمک ترامپ تبدیل به بازوی اصلی اسرائیل در امور امنیتی- نظامی شده و تبدیل به شریک کشورهای عربی شود. با وجود ضربات دریافت شده از سوی محور مقاومت اما همچنان اعضای این شبکه از ظرفیت‌هایی برخوردار هستند که می‌توانند معادلات جهانی- منطقه‌ای را تحت تاثیر قرار دهند. به عنوان مثال انصارالله یمن در جریان بیش از ۲۰۰ حمله‌ای که به خطوط کشتی رانی بین المللی انجام داد نشان داد که یک گروه غیردولتی این امکان را دارد تا از سد ناوهای جنگی و جنگنده‌های غربی عبور کرده و مسیر باب المندب- سوئز را بندد. چنین امکانی نشان می‌دهد که مقاومت اگر اراده کند می‌تواند شریان‌های انرژی را هدف قرار داده و غرب را مجبور به پذیرش خواسته‌های خود کند. برهمین اساس به نظر نمی‌رسد ماشین جنگی اسرائیل به صورت کامل متوقف شود و گروه‌های مقاومت باید با حفظ سطح هوشیاری بالا نسبت به تحولات امنیتی- سیاسی پیش رو هشیار باشند.