صلح فلسطینی‌ در سرزمین اژدها/ آیا چشم بادامی ها واسطه های خوبی خواهند بود؟

اقتصاد آنلاین - محمد بیات؛ تنش‌های ناشی از انتخابات ۲۰۰۶ و تفکیک حاکمیت فلسطینی در سرزمین کرانه باختری و نوار غزه سرآغاز حکمرانی تشکیلات خودگردان در کرانه باختری و جنبش اسلامی حماس در باریکه غزه بود. در آن دوران اختلافات داخلی و در عین حال مخالفت دولت وقت اسرائیل با قدرت گیری حماس در قالب دولت فلسطین سبب ایجاد شکاف اساسی در میان گروه‌های فلسطینی شد.

از آن زمان تاکنون دو طرف بارها برای رسیدن به نقطه توافق و تشکیل دولت وحدت ملی تلاش کردند اما هیچکدام از آن تلاش‌ها تا ۲۳ ژوئیه ۲۰۲۴ به نتیجه نرسیدند. با گذشت ۱۰ ماه از جنگ غزه و اشغال این باریکه توسط رژیم صهیونیستی، حال نمایندگان سیاسی جنبش حماس در دیدار با همتایان خود در سازمان فتح تصمیم گرفتند که اختلافات قدیمی را کنار گذاشته و با ایجاد سازوکار اداره مشترک، فصلی جدید را در اداره سرزمین‌های فلسطینی آغاز کنند.

در چنین شرایطی جمهوری خلق چین به مانند مناقشه تهران- ریاض تبدیل به کانون گفتگوهای فلسطینی- فلسطینی شد و بار دیگر اثبات کرد که پکن بازیگر جدید صحنه سیاست در غرب آسیا است. در ادامه این یادداشت سعی خواهیم کرد ضمن بررسی علل توافق پکن و مفاد، نگاهی به بازیگران تاثیرگذار در صحنه فلسطین؛ به ویژه آمریکا، اسرائیل و ایران داشته باشیم.

توافق ۱۴ گروه فلسطینی بر سر تشکیل دولت آشتی ملی

به گزارش وزارت خارجه چین روز سه‌شنبه ۱۲ گروه فلسطینی به همراه فتح و حماس تصمیم گرفتند تا اختلافات قدیمی را کنار گذاشته و بر سر اصل تشکیل دولت وحدت ملی به توافق برسند. تنها ساعاتی پس از اعلام خبر توافق میان گروه‌های فلسطینی، نسخه‌ای از متن توافق پکن از سوی «الجزیره نت» منتشر شد که در آن ۸ نقطه توافق میان گروه‌های فلسطینی مشخص شده است.

مهم‌ترین مفاد مورد توافق عبارت‌اند از؛ ادغام تمام گروه‌ها در چهارچوب فتح و تلاش برای ایجاد کشور فلسطین به پایتختی قدس، به رسمیت شناختن شدن مقاومت مسلحانه و در نهایت رد ایده اداره غزه توسط نیروهای بین‌المللی- عربی. مفاد توافق پکن حاکی از درک شرایط جدید توسط گروه‌های فلسطینی است. روند مذاکرات دوحه- قاهره و کارشکنی اسرائیلی‌ها برای رسیدن به نقطه اجرایی کردن قطعنامه ۲۷۳۵ شورای امنیت، سبب شده است تا فلسطینی‌ها اهمیت «اتحاد» و «صدای واحد» در برابر «دشمن مشترک» را بیش از پیش درک کنند.

نکته جالب توجه در بیانیه مورد توافق گروه‌های فلسطینی اجماع آن‌ها بر سر «دست بالا» تشکیلات خودگردان فلسطین در مذاکرات بین‌المللی است. به نظر می‌رسد این اقدام با هدف تقویت جایگاه این گروه در آینده سیاسی غزه انجام شده باشد.

متن توافق میان گروه‌های فلسطینی –الجزیره نت

قریب به چهل سال پیش زمانی که زمام امور چین از مائو به دنگ شیائوپینگ واگذار شد، چینی‌ها تصمیم گرفتند تا از شوروی و سیاست‌های کمونیستی در حوزه اقتصاد فاصله گرفته و قدم به جهان آزاد بگذارند. همزمان با این تصمیم سرنوشت‌ساز در اوج «جنگ سرد»، پکن سیاست سنتی حمایت مسلحانه- مالی از گروه‌های فلسطینی را به تدریج کنار گذاشت و به مانند سایر دولت‌های غربی حامی ایده «دو دولتی» شد.

حال پس از گذشت سال‌ها و افزایش نقش چین مدرن در امور خاورمیانه، چینی‌ها تصمیم گرفتند تا به تدریج نقش سنتی خود در پرونده فلسطین را احیا کرده و تبدیل به نقطه کانونی گفتگوهای فلسطینی در میان قدرت‌های بزرگ شوند. برخی کارشناسان معتقدند چین پس از توافق ایران و عربستان سعودی تبدیل به بازیگری معتبر در نظام بین الملل برای کاهش اختلافات سیاسی شده و اکنون دامنه اعتبار به سواحل دریای مدیترانه کشیده شده است. تداوم این راهبرد به تدریج وزن «سیاسی» چین را به مانند قدرت «اقتصادی» این کشور در غرب آسیا افزایش داده و سبب ایجاد موازنه در برابر اعضای «جی-۷» به ویژه آمریکا، فرانسه و انگلیس خواهد شد.

پکن؛ مرکز مذاکرات فلسطینی- فلسطینی

مایل‌ها دورتر افسران اطلاعاتی و دیپلمات‌های آمریکایی در دوحه به دنبال رسیدن به راه‌حلی پایدار جهت آتش‌بس و تبادل اسرا میان رژیم صهیونیستی و گروه حماس هستند. در حالی که مقاومت فلسطینی و مقامات ارشد نظامی- امنیتی اسرائیل موافقت خود با طرح سه مرحله‌ای بایدن اعلام کردند اما کارشکنی‌های شخص نتانیاهو، مانند عملیات ترور محمد ضیف، سبب پیچیده‌تر شدن آینده آتش‌بس در غزه شده است.

عدم اجرا شدن این طرح و سنگ اندازی‌های «بی بی» سبب شده است تا چینی‌ها با ارائه طرحی مشابه اما بدون در نظر گرفتن خطوط قرمز تل‌آویو سعی کنند فشار سیاسی بر اسرائیل را با هدف جلب نظر کشورهای عربی افزایش دهند. ظاهرا در این طرح علاوه بر موضوع آتش‌بس، انتقال کمک‌های بشردوستانه و آزادی اسرا؛ به مسائلی مهمی همچون آینده سیاسی غزه و حرکت به سمت ایده «دو دولت» نیز اشاره شده است.

برخی منابع خبری معتقدند پس از نمایش «اتحاد» فلسطینی‌ها در سرزمین اژدها، احتمالا در سفر نتانیاهو به آمریکا موافقت رسمی وی با طرح صلح مرحله‌ای اعلام شود. وعده جیک سالیوان به خانواده اسرا اسرائیلی مبنی بر نهایی شدن توافق تبادل اسرا در روزهای آینده این گمانه زنی را بیش از پیش تقویت کرده است.

با وجود تاکید گروه‌های فلسطینی بر راه‌حل دولت اما همچنان برخی دولت‌ها و اعضای شبکه مقاومت نگاه مثبتی به این طرح ندارند. صراحت قطعنامه‌های شورای امنیت بر ایده تشکیل دو دولت فلسطین و اسرائیل بر اساس مرزهای ۱۹۶۷ سبب نشده است تا مقامات صهیونیست تن به اراده جهانی برای حل این مناقشه تاریخی دهند. در نظر تحلیلگران هیچگاه این طرح به دلیل «دست بالا» نگاه دست راستی در فلسطین اشغالی به نتیجه نرسیده است. با آنکه جهاد اسلامی اسلامی هرگونه ابتکار سیاسی برای آشتی میان گروه‌های فلسطینی استقبال می‌کند، اما با توجه به رویکرد توسعه طلبانه اسرائیل با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد زیر بار هیچ راه‌حلی که در آن اسرائیل به رسمیت شناخته شود، نخواهد رفت.