سلام بر فلسطین؛ چراغ سبز اروپا به ایده دو دولت

اقتصاد آنلاین، محمد بیات: قریب به سه دهه پیش مقامات نروژی با همکاری یک اندیشکده‌ای فعال در حوزه صلح سعی کردند تا برخلاف رویه‌های مرسوم، زمینه گفتگو مستقیم میان نماینده اسرائیل و سازمان آزادی بخش فلسطین را فراهم آورند. نتیجه نهایی این مذاکرات پنهانی امضای توافق میان اسحاق رابین، یاسر عرفات و بیل کلینتون در سپتامبر 1993 (سپتامبر سیاه) بود. دو سال بعد با امضای پیمان موقت میان دو طرف اداره کرانه باختری و نوار غزه به این سازمان فلسطینی واگذار شد. قرار بر آن بود تا در جریان مذاکرات اسرائیلی- فلسطینی زمینه تحقق قطعنامه‌های شورای امنیت و تثبیت حاکمیت فلسطینی فراهم گردد. امروز اما ارتش رژیم تقریبا باریکه غزه را اشغال کرده و تشکیلات خودگردان شرایط مطمئنی در کرانه باختری ندارد. در چنین شرایطی دولت بایدن و متحدان اروپایی آن با درس گرفتن از تجربه مناقشه فلسطین قصد دارند تا با استفاده از ابزارهای مختلف زمینه تشکیل دولت مستقل فلسطین و ارائه راه‌وحلی پایدار برای این بحران بین‌المللی فراهم آورند.

اسپانیا، ایرلند و نروژ قصد دارند تا دولت فلسطین را به رسمیت بشناسند

پیام تاریخی کشورهای اروپایی اسپانیا، ایرلند و نروژ پس از به رسمیت شناختن دولت فلسطین برای رژیم صهیونیستی آن است که دوران اشغالگری و عدم پاسخ به خواسته‌های مشروع فلسطینی‌ها به پایان رسیده است. به گزارش «بی بی سی» این تصمیم قرار است تا به صورت علنی در هشتم خردادماه اعلام شود. چنین تصمیمی می‌تواند زمینه‌ساز اقدامات مشابه از سوی سایر کشورهای جهان باشد. تنها دقایقی پس از انتشار این خبر جنبش حماس و تشکیلات خودگردان از بیانیه کشورهای اروپایی استقبال کرده و آن را هموار کننده مسیر تشکیل دولت فلسطین به پایتختی قدس دانستند. پیش از این اسپانیا- ایرلند قصد داشتند تا این تصمیم را در قالب اتحادیه اروپا تبدیل به اقدامی جمعی کنند اما به دلیل مخالفت آلمان و سایر کشورها تصمیم گرفتند تا راه دیگری را انتخاب کنند. مخالفان این ایده معتقدند تا پیش از به نتیجه رسیدن مذاکرات اسرائیلی- فلسطینی هرگونه اقدام یکجانبه از سوی بروکسل می‌تواند تاثیری منفی بر این روند بگذارد. به عبارت دیگر کشورهای اروپا مرکزی- شرقی نیز از ایده «دو دولت» حمایت می‌کنند اما تاکتیکی متفاوت برای تحقق این هدف دارند. سوالی کلیدی از مقامات ارشد اروپایی مانند آلمان آن است که اگر حقیقتا پایبند به روند صلح هستید چرا تبدیل به بزرگ‌ترین حامی تسلیحاتی رژیم در قاره اروپا شدید؟

پیش از این در روزهای ابتدایی ماه مه 2024، مجمع عمومی سازمان ملل با دادن رای قاطع به ارتقای جایگاه سیاسی تشکیلات خودگردان فلسطین تا سطح «دولت» چراغ سبز نشان داد. همچنین کریم خان دادستان دیوان عالی دادگستری لاهه در مصاحبه با «سی. ان. ان» از تشکیل کمیته برای بررسی امکان صدور قرار بازداشت برای نتانیاهو نخست وزیر و گالانت وزیر جنگ اسرائیل خبر داده بود. حال پس از به رسمیت شناخته شدن دولت فلسطین از سوی سه دولت اروپایی، ماه «مه» را می‌توان نقطه اوج دیپلماسی فلسطینی برای احقاق حق تاریخی آنها در سرزمین‌های مادری دانست. همزمان صهیونیست‌ها نیز برای عقب نماندن از رقبای خود تصمیم گرفتند تا 30 اسیر فلسطینی را پس از مدتها حبس و شکنجه آزاد کنند.

هدف مشترک آمریکا- اروپا- کشورهای عربی برای تحقق ایده «دو دولت»

مهم‌ترین نقطه ابهام در روند رو به جلو «دیپلماسی غربی» برای تشدید فشارها بر دولت راستگرا اسرائیل، آینده تشکیل دولت فلسطین است. همزمان با پیروزی‌های دیپلماتیک فلسطینی‌ها در عرصه بین‌المللی، برخی منابع خبری سفر جیک سالیوان به منطقه را «مثبت» ارزیابی کردند و از افزایش شانس عادی سازی روابط میان تل‌آویو- ریاض سخن گفتند. ظاهرا آمریکایی‌ها در حال بررسی امکان فروش جنگنده‌های نسل پنجم اف- 35 به پادشاهی عربی سعودی هستند! پیش از این در جریان صلح ابراهیم نیز قرار بود تا واشنگتن با چراغ سبز تل‌آویو تعدادی از این جنگنده‌ها را در اختیار امارات عربی متحده قرار دهند اما تا امروز این وعده به بهانه نقض حقوق بشر متوقف شده است. سرعت گرفتن تحولات فوق آن هم در زمانی که محور مقاومت درگیر فقدان رئیس جمهور شهید و وزیر امور خارجه آن یعنی دکتر امیر عبداللهیان است می‌تواند پیام خاصی برای تهران و منطقه داشته باشد. نکته کلیدی آن است که در روند صلح فلسطینی- اسرائیلی باید نظر تمام قدرت‌های منطقه‌ای، به ویژه جمهوری اسلامی ایران به عنوان بازیگر محوری در تحولات این منطقه مورد توجه قرار بگیرد.

آیا پایان دوران راستگرایان در اسرائیل فرا رسبده است؟

این روزها ندای تشکیل دولت فلسطین و سقوط کابینه نتانیاهو بیش از پیش به گوش می‌رسد. بلندشدن صدای مخالفان «بی بی» سبب شده است تا وی و سایر دولتمردان اسرائیلی تمرکزشان را از دست داده و با فعالیت در شیکه‌های اجتماعی صرفا به دنبال پاسخ به فشارهای جامعه جهانی باشند. نتانیاهو کریم خان را متهم به «یهود ستیزی» می‌کند و ایتامار بن گویر با حضور در صحن مسجد الاقصی نابودی یهودی سازی قدس و نابودی حماس را می‌دهد. یوآو گالانت خواستار عدم اجرای حکم احتمالی دیوان لاهه از سوی کشورهای جهان می‌شود و اصموطریچ وعده اشغال کامل مناطق فلسطینی نشین و از سرگیری شهرک‌سازی‌های غیرقانونی در نوار غزه را می‌دهد. اکنون پس از خیز قدرت‌های اروپایی برای به رسمیت شناختن دولت فلسطین، صهیونیست‌ها باید خود را آماده مقابله با تبعات احتمالی این تصمیم تاریخی کنند. برخی تحلیلگران معتقدند پشت تمام اتفاقات اخیر واشنگتن قرار دارد. آمریکایی‌ها به دلیل ترس از واکنش احتمالی لابی اسرائیل در آستانه انتخابات ریاست جمهوری تصمیم گرفتند تا با استفاده از ظرفیت «نیروهای نیابتی» مانند سازمان‌های بین‌المللی و متحدان اروپایی- عربی گام بلندی به سمت پایان جنگ، تبادل اسرا و از سرگیری مذاکرات صلح بردارد. نتیجه نهایی چنین روندی می‌تواند عادی سازی روابط سعودی- اسرائیل و نقد شدن نتیجه چهار تلاش تیم سیاست خارجی بایدن در خاورمیانه باشد.