«نه» مبهم نتانیاهو به طرح تشکیل دولت فلسطین

اقتصاد آنلاین - محمد بیات؛ در میان طرح‌ها و ایده‌های مطرح شده برای حل‌وفصل نهایی بحران فلسطین شاید هیچ ایده‌ای به اندازه طرح «دو دولت» مورد استقبال بازیگران مهم منطقه‌ای و بین‌المللی قرار نگرفته باشد. این طرح پس از تصویب قطعنامه 3236 شورای امنیت سازمان ملل (نوامبر 1974) مبنی بر به رسمیت شناخته شدن حق تعیین سرنوشت، استقلال سیاسی و حاکمیت در فلسطین اعتبار بیشتری در میان اعضای جامعه جهانی به دست آورد. با گذشت نیم قرن از تصویب این ایده صلح، بار دیگر قدرت‌های تاثیرگذار در مناقشه فلسطینی- اسرائیلی به دنبال عملیاتی کردن آن هستند. مهم‌ترین درس عملیات طوفان الاقصی برای دولتمردان و کارشناسان مسائل خاورمیانه آن است که هیچ صلح پایداری بدون تشکیل دولت فلسطین قابل تصور نیست. تداوم اشغالگری و سیاست‌های توسعه طلبانه رژیم صهیونیستی در منطقه شرق عربی سبب سرایت و بازتولید چرخه خشونت در سراسر منطقه شده و هرگونه چشم انداز صلحی را کم رنگ کرده است. برهمین اساس بایدن و تیم سیاست خارجی وی به رهبری آنتونی بلیکن پیشنهاد صلحی فراگیری را به نتانیاهو ارائه دادند که شرط تحقق آن اعلام موجودیت دولت مستقل فلسطین است. به گزارش «تایمز اسرائیل» در پاسخ به این پیشنهاد، نتانیاهو در فضای مجازی و کنفرانس خبری به صورت غیرمستقیم با تشکیل کشور مستقل فلسطین مخالفت نموده و اعلام کرده که در برابر این خواسته بایدن مقاومت خواهد کرد.

بایدن در گفتگو تلفنی به نتانیاهو خواستار تشکیل دولت مستقل فلسطین شده است

بازتولید بحران و بقا بی بی

نخستین و بزرگ‌ترین دلیل اجتناب «بی بی» از پذیرش ایده دو دولت را می‌توان تلاش وی برای بقا در قدرت و حفظ اعتبار سیاسی در جریان راست محافظه‌کار ارزیابی کرد. متحدان تندرو نتانیاهو در اساسنامه حزبی خود به صورت آشکار با تشکیل کشور مستقل فلسطین ابراز مخالفت کرده و حتی خواستار الحاق کامل کرانه باختری و نوار غزه هستند. زیاده خواهی تندروها در اسرائیل به این نقطه ختم نمی‌شود و برخی احزاب یک گام فراتر رفته و خواستار کمک مالی به فلسطینی‌ها و شهروندان عرب‌اسرائیلی هستند تا زمینه برای پاکسازی سرزمین مقدس به صورت مسالمت آمیز فراهم شود! به عنوان مثال آمیخای الیاهو وزیر «میراث» دولت نتانیاهو در مصاحبه با شبکه رادیویی «کان رشت بت» در روزهای پایانی سال 2023 میلادی خواستار اشغال کامل نوار غزه از سوی ارتش و الحاق آن به سرزمین‌های اشغالی شده بود.

مخالفت نتانیاهو با تشکیل کشور مستقل فلسطین و تاکید بر حاکمیت امنیتی اسرائیل بر کرانه باختری و نوار غزه

نتانیاهو پس از تشکیل دولت و تکیه زدن بر کرسی نخست وزیر وعده داده بود تا در مدت کوتاهی روند عادی سازی روابط ریاض- تل‌آویو را تکمیل خواهد کرد. با میانجی گری فعال واشنگتن برای تحقق شروط عربستان سعودی برای عادی سازی روابط با تل‌آویو، مذاکرات صلح عبری- عربی به قدری پیشرفت کرد که محمد بن سلمان ولیعهد جوان سعودی در مصاحبه با شبکه نومحافظه‌کار فاکس نیوز از قریب الوقوع بودن صلح با اسرائیل خبر داد. یکی از تاثیرات قطعی عملیات هفتم اکتبر تعویق پیوستن سعودی به قطار «تطبیع» بود. در چنین شرایطی پیشنهاد وسوسه برانگیز بلینکن به اسرائیل می‌تواند ضمن سرعت بخشیدن به روند صلح، زمینه ساز تحقق یکی از اهداف سیاست خارجی دولت نتانیاهو یعنی ادغام تل‌آویو در نظم امنیتی- اقتصادی خاورمیانه باشد. در شرایط کنونی اما به نظر می‌رسد نتانیاهو تمایل زیادی به عادی سازی روابط با عربستان سعودی ندارد؛ زیرا این روند ممکن است منجر به انزوا «بی بی» در جریان راست و سقوط کابینه شود. البته شخص بایدن پس از صحبت تلفنی با نتانیاهو اعلام کرد که وی با تمام بخش ایده دو دولت مخالف نیست! چنین اظهارنظری از رئیس جمهور آمریکا نشان دهنده تداوم رایزنی‌های فشرده میان واشنگتن- تل‌آویو برای حل دیپلماتیک مناقشه فلسطین است.

دوئل بایدن و نتانیاهو

نوع سیاست گذاری و عملکرد واشنگتن- تل‌آویو در گسل‌های فعال شده منطقه به نوعی نمایش تقابل و دوئل غیرمستقیم بایدن- نتانیاهو است. کمتر از یکسال به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برای انتخاب چهل‌وهفتمین ساکن کاخ سفید باقی مانده اما سیاست‌های تهاجمی نتانیاهو در نوار غزه به مثابه «بمب ساعتی» پیروزی مجدد بایدن را در انتخابات تهدید می‌کند. در حالی که واشنگتن با برقراری ارتباط مستمر به سه بلوک مقاومت، محافظه‌کار سنی و اخوانی به دنبال جلوگیری از صدور بحران به سایر نقاط منطقه است، نتانیاهو از احتمال بازشدن جبهه جدید در لبنان و حتی حمله به ایران سخن می‌گوید. کمپین ترور اسرائیل علیه شخصیت‌های کلیدی مقاومت و در عین افزایش دامنه حملات ارتش رژیم به مواضع حزب الله در جبهه شمالی حاکی از برنامه ریزی نتانیاهو برای ورود به فاز جدید جنگ است. اتخاذ چنین راهبردی از سوی رهبر حزب لیکود در تقابل با ایده صلح خاورمیانه و مهار ایران دولت بایدن قرار دارد.

بورل با انتقاد از سیاست‌های نتانیاهو؛ اسرائیل را متهم به حمایت مالی از حماس کرد

در واکنش به راهبرد تهاجمی «بی بی» متحدان بایدن لب به انتقاد از اسرائیل گشودند. به عنوان نمونه کاترین کلونا وزیر خارجه پیشین فرانسه به خطاب به تل‌آویو اعلام کرد که غزه سرزمین فلسطینی است و تل‌آویو حق اشغال کامل یا کوچ اجباری ساکنان آن را ندارد. جوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در اظهاراتی بی‌سابقه اسرائیل را به تامین مالی «حماس» برای تضعیف تشکیلات خودگردان و ایده «دو دولت» متهم کرد. بورل در ادامه خواستار تحمیل «اراده بیرونی» به اسرائیل برای تشکیل کشور مستقل فلسطین شد. نمایندگان ترقی خواه حزب دموکرات نیز پس از پاسخ منفی نتانیاهو به بایدن، خواستار تجدیدنظر آمریکا در سیاست بی‌قیدوشرط از اسرائیل شدند. در نگاه حامیان دولت بایدن- هریس، سیاست نتانیاهو در خدمت نئومحافظه‌کاران آمریکایی است و می‌تواند تاثیر مخربی در سبد آرا دموکرات‌ها داشته باشد.