آتش جنگ در یمن؛ حمله گسترده یا هشدار به صنعا؟

اقتصاد آنلاین، محمد بیات؛ در سیاست‌های بالادستی دستگاه سیاست خارجی آمریکا و تروئیکای اروپایی، منطقه خاورمیانه تنها به دلیل منابع هیدروکربن، ریشه‌های ادیان ابراهیمی و وجود اسرائیل دارای اهمیت نیست. این منطقه راهبردی محل اتصال سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا بوده و با بهره مندی از کانال سوئز، تنگه باب المندب و تنگه هرمز به عنوان شاهراه انتقال کالا، انرژی، غلات و ... در سراسر جهان شناخته می‌شود. به دلیل این موقعیت ممتاز ژئوپلیتیکی در دوران گذار نظم بین‌المللی بار دیگر منطقه غرب آسیا بدل به محل رقابت قدرت‌های بزرگ شده است. برهمین اساس واشنگتن اگر قصد مهار چین در میان مدت را دارد ابتدا باید بتواند با ایجاد بلوکی واحد در منطقه خاورمیانه (مانند کمربند امنیتی دوران جنگ سرد) و عملیاتی کردن خط کریدوری «آیمک»؛ جلوی افزایش نفوذ پکن به سمت بازارهای اروپایی و آفریقایی (یک کمربند- یک جاده) را بگیرد. در سوی مقابل چین و روسیه علاقه مندند تا با افزایش سطح تنش‌ها در خاورمیانه جلوی افزایش تمرکز واشنگتن بر منطقه جنوب شرق آسیا و خط امنیتی «دونباس- کریمه» را بگیرند. 

کریدور هند- عرب- مدیترانه آلترناتیو کریدور «یک کمربند- یک جاده»

در حالی که تیم بلینکن- سالیوان با پیشبرد پروژه عادی سازی روابط ریاض- تل‌آویو به دنبال ادغام اسرائیل در خاورمیانه عربی و ایجاد بلوک متحد سیاسی، امنیتی و اقتصادی در برابر قدرت‌های تجدیدنظر طلب مانند چین، روسیه، ایران و تا حدی ترکیه بودند؛ اما عملیات طوفان الاقصی به ناگهان تمام معادلات واشنگتن را تغییر داد. ضربه سنگین نظامی- امنیتی به اسرائیل سبب شد تا این رژیم برای احیای اعتبار و بازدارندگی از دست رفته عملیات گسترده هوایی- زمینی علیه غزه را در دستور کار قرار دهد. با گذشت صد روز از این نبرد نابرابر بیش از ۲۳ هزار فلسطینی به شهادت رسیده و بخش‌های از شمال، مرکز و جنوب باریکه غزه تحت اشغال نیروی زمینی اسرائیل درآمده است. 

تغییر مسیر کشتی‌های تجاری از کانال سوئز به سمت دماغه امیدنیک

محور مقاومت برای مقابله با این علاوه بر حمایت دیپلماتیک- رسانه‌ای گروه‌های مقاومت فعال در غزه، در دو لایه جبهه شمالی (حزب الله)- جبهه جنوبی (انصارالله) و گروه‌های مقاومت مستقر در عراق و سوریه اهداف مرتبط با اسراییل و سنتکام را هدف قرار داده است. از نوردهم نوامبر تاکنون صنعا بیش از ۳۶ اقدام نظامی علیه بندر ایالات و قریب به ۲۸ اقدام علیه کشتی‌های مرتباط با دولت و تجار اسرائیلی انجام داده است. به دنبال سیاست تهاجمی انصارالله در آستانه دریا سرخ، تنگه باب المندب و خلیج عدن و عملیات‌های صنعا علیه کشتی‌های وابسته به بنادر اسرائیل، شرکت‌های بزرگ کشتی رانی مانند «مرسک» و «مدیترانه» تصمیم گرفتند که به جای عبور از مسیر سوئز- باب‌المندب (۲۵ روز)، از پایین قاره آفریقا و دماغه امیدنیک (۳۴ روز) راهی بازارهای شرقی- غربی شوند. 
برهم خوردن شرایط امنیتی در دریای سرخ سبب شد لوید آستین وزیر دفاع آمریکا با سفر به بحرین، قطر و سپس سرزمین‌های اشغالی تشکیل ائتلاف دریایی «نگهبانان سعادت» را اعلام کند. در ابتدا پنتاگون اعلام کرد که احتمالاً ۳۹ کشور به این ائتلاف دریایی بپیوندند، اما کمی بعد در رسانه تنها نام ۱۰ کشور منتشر شد. البته پس از چند روز استرالیا و یونان نیز برای پیوستن این گشت امنیتی اعلام آمادگی کردند. هدف از این نیروی جدید دریایی ایجاد خط امن برای عبور و مرور عادی کشتی‌های تجاری در منطقه شمال اقیانوس هند اعلام شده بود. هم‌زمان با تشکیل این ائتلاف نظامی، واشنگتن در تلاش بود تا از طریق کانال‌های میانجی مانند تهران، مقاومت یمن را برای توقف اقدامات نظامی در محدوده دریا سرخ متقاعد کند اما به نتیجه نرسید. 
مقاومت یمن در پاسخ به اقدامات نظامی- سیاسی واشنگتن برای بازگشت ثبات به دریای سرخ اعلام کرد که صنعا هیچ تهدیدی علیه کشتی رانی بین‌المللی و تجارت جهانی نیست، اما تا زمانی که نسل کشی اسرائیل در باریکه غزه ادامه داشته باشد، مقاومت یمن عملیات نظامی علیه کشتی‌های وابسته به صهیونیست‌ها را متوقف نخواهد کرد. پس از عدم تحقق اهداف «نگهبانان سعادت»، لندن- واشنگتن به سمت طراحی جدید برای مدیریت تنش‌ها در منطقه حرکت کردند. در گام نخست آمریکا- ژاپن قطعنامه‌ای را به شورای امنیت سازمان ملل پیشنهاد داد که در متن آن بر امنیت خطوط کشتی‎رانی در دریای سرخ و عدم حمایت تسلیحاتی از انصارالله تاکید شده بود. نکته جالب توجه آن است که قطعنامه ۲۷۲۲ بدون مخالفت جدی از سوی روسیه و چین به تصویب رسید. برخی تحلیلگران معتقدند در آستانه انتخابات ریاست جمهوری تایوان و موج جدید حملات روسیه علیه اوکراین، مسکو-پکن ترجیح می‌دهند تا واشنگتن علاوه بر فلسطین، درگیر بحران ژئوپلتیکی جدیدی در شمال اقیانوس هند شود. 

ائتلاف نظامی آمریکا- انگلیس به ۶۰ نقطه راهبردی در یمن حمله کردند – دوازدهم ژانویه ۲۰۲۴

در گام دوم جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا و ریشی سوناک، نخست وزیر انگلیس با تصویب طرح حمله به یمن، زیرساخت‌های داخلی اجرا «پلن سی» علیه انصارالله را فراهم کردند. سرانجام در نیمه شب روز جمعه دوازدهم ژانویه آمریکا-انگلیس با هماهنگی و پشتیبانی استرالیا، کانادا، هلند و بحرین به وسیله ضد موشک هدایت شونده ۶۰ نقطه راهبردی را در ۱۶ منطقه مهم در صنعا، الحدیده، زبید، تعز، زمار و صعده هدف قرار دادند. به دنبال این حمله ۱۱ تن از نیروهای مقاومت یمن کشته و زخمی شدند. در مرحله دوم این عملیات بامداد روز شنبه سیزدهم ژانویه ناو «یو.اس.اس کارنی» با استفاده از موشک‌های حمله زمینی تاماهاوک یک سایت راداری متعلق به ارتش ملی یمن را هدف قرار داد. سنتکام تاکید دارد که این عملیات نظامی هیچ ارتباطی با ماموریت ائتلاف نگهبانان سعادت در دریای سرخ ندارد. در واکنش به این حملات صنعا اعلام کرده است که بی‌شک پاسخ این حملات را خواهد داد و تمام پایگاه‌ها و نیروهای آمریکا به عنوان اهداف مشروع برای ارتش ملی یمن شناخته خواهد شد. 

کشورهای مشارکت کننده در ائتلاف آمریکایی برای حمله یمن

واکاوی و فهم عملیات ائتلاف آمریکایی به یمن می‌تواند آینده این تنش نظامی را در منطقه ایندو پاسفیک مشخص کند. انتشار گسترده اخبار مربوط به حمله احتمالی واشنگتن- لندن به اهداف نظامی در یمن سبب شد تا بسیاری کارشناسان جنس این حمله را نوعی «هشدار» بدانند. روزنامه وال استریت ژورنال به نقل از یکی از مقامات نظامی آمریکا مدعی شد که یمنی‌ها پس از اطلاع از حمله ائتلاف آمریکایی اقدام به جابه‌جایی تسلیحات و تجهیزات نظامی خود به مکان‌های دیگری کردند. به عبارت دیگر در جریان حمله دوازدهم ژانویه آمریکا و انگلیس صرفاً انبارهای خالی را هدف قرار دادند. به نظر می‌رسد قدرت‌های غربی هیچ علاقه‌ای به گسترش دامنه بحران غزه به سایر نقاط منطقه ندارند و صرفاً به دنبال کنترل دامنه بحران علیه منافع خود هستند. در چنین دستگاه تحلیلی حملات آمریکا و انگلیس نه برای تخریب بیش از پیش زیرساخت‌های یمن و نه با هدف تضعیف انصارالله دنبال شده است، بلکه هدف اصلی این عملیات توقف حملات مقاومت یمن در دریای سرخ بوده است. با این حال برخی تحلیلگران معتقدند که اگر حقیقتاً غرب به دنبال جلوگیری از گسترش دامنه بحران و تامین امنیت مسیرهای تجاری است باید میزان فشارهای سیاسی- امنیتی به تل‌آویو را برای پایان بحران غزه افزایش دهد.