عصبانیت کاهشی؟
عبارت عصبانیت کاهشی، افزایش بازدهی خزانه‌داری ایالات متحده در سال ۲۰۱۳ را توصیف می‌کند که ناشی از اعلامیه‌ی فدرال رزرو منوط بر کاهش تدریجی سیاست تسهیل کمّی خود در آینده بود.
فدرال رزرو اعلام کرد که سرعت خرید اوراق قرضه‌ی خزانه‌داری خود را کاهش خواهد داد تا میزان پولی را که به اقتصاد وارد می‌کند کاهش دهد. در رسانه‌های مالی، به افزایش متعاقب بازده اوراق قرضه در واکنش به این اعلامیه، یک عصبانیت کاهشی گفته می‌شد.
نکات کلیدی
عصبانیت کاهشی به وحشت واکنش‌آمیز جمعی در سال ۲۰۱۳، که باعث یک افزایش سریع در بازده خزانه‌داری ایالات متحده شد، اشاره دارد و این عصبانیت زمانی روی داد که سرمایه‌گذاران متوجه شدند فدرال رزرو قرار است به آرامی برنامه‌ی تسهیل کمّی (QE) خود را متوقف کند.
نگرانی اصلی در زیر این عصبانیت کاهشی ناشی از این ترس بود که بازار در اثر متوقف شدن QE، با فروپاشی مواجه خواهد شد.
در هر صورت، عصبانیت کاهشی غیر قابل توجیه بود، زیرا بازار، پس از شروع برنامه‌ی کاهشی، به بهبود خود ادامه داد.
آشنایی با عصبانیت کاهشی
فدرال رزرو، در واکنش به بحران مالی سال ۲۰۰۸ و کسادی ناشی از آن، سیاستی به نام تسهیل کمّی (QE) را به اجرا گذاشت که شامل خرید گسترده‌ی اوراق قرضه و سایر اوراق بهادار می‌شد. به‌طور نظریه‌ای، این امر باعث افزایش نقدینگی در بخش مالی جهت حفظ ثبات و ارتقای رشد اقتصادی می‌شود. تثبیت بخش مالی منجر به تشویق وام‌دهی می‌شود و این موضوع به مصرف‌کنندگان اجازه می‌دهد تا پول خرج کنند و به کسب‌وکارها اجازه می‌دهد تا سرمایه‌گذاری کنند.
از لحاظ تاریخی، تسهیل کمّی، سیاست پولی که برای تزریق دلارهای بیشتر به گردش اقتصاد طراحی شده بود، تنها به‌عنوان یک راه‌حل قابل استفاده در کوتاه‌مدت در نظر گرفته شده بود، زیرا این خطر وجود داشت که ارزش دلار کاهش پیدا کند و منجر به تورم شدید شود. اقتصاددانان سنتی اصرار دارند که وقتی فدرال رزرو برای مدت طولانی به اقتصاد پول تغذیه می‌کند، عواقب اجتناب‌ناپذیری وجود خواهند داشت. کاهش تدریجی، که میزان پولی که فدرال رزرو به اقتصاد پمپاژ می‌کرد را به‌تدریج کاهش می‌دهد، به‌طور نظریه‌ای باید اتکای اقتصاد به آن پول را کاهش دهد و به فدرال رزرو اجازه دهد تا خود را از حالت یک عصا برای اقتصاد خارج سازد.
بااین‌حال، از سال ۲۰۱۵، فدرال رزرو راه‌های مختلفی را برای تزریق پول نقد به اقتصاد بدون کاهش ارزش دلار پیدا کرده است. این ابزارهای سیاستی جدید، مانند پنجره‌ی بازخرید، ممکن است فصل جدیدی را در مطالعه‌ی آتی سیاست‌های اقتصاد کلان آغاز کرده باشد، اگرچه چندین سال طول می‌کشد تا اقتصاددانان و دانشگاهیان، با نگاه به گذشته، مایل باشند که چنین ابزارهایی را مؤثر یا خطرناک اعلام کنند. بااین‌حال، رفتار سرمایه‌گذاران همیشه نه تنها شامل شرایط فعلی، بلکه شامل انتظاراتی از عملکرد اقتصادی آتی و سیاست‌های فدرال رزرو می‌شود. بااین‌حال اگر افکار عمومی متوجه شوند که فدرال رزرو در حال برنامه‌ریزی برای کاهش است، همچنان ممکن است وحشتی به‌وجود آید، زیرا مردم نگران هستند که کمبود پول باعث بی‌ثباتی بازار خواهد شد. این موضوع به‌ویژه هر چه بازار مورد نظر بیشتر به حمایت فدرال رزرو وابسته شده باشد، به مشکل بزرگ‌تری تبدیل می‌شود.
چه چیزی منجر به عصبانیت کاهشی سال ۲۰۱۳ شد؟
در سال ۲۰۱۳، بن برنانکی، رئیس فدرال رزرو اعلام کرد که فدرال رزرو در یک تاریخ آتی، قرار است حجم خرید اوراق قرضه‌ی خود را کاهش داد. در دوره‌ی پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸، فدرال رزرو با خرید تقریباً ۲ تریلیارد دلار اوراق قرضه‌ی خزانه‌داری و سایر دارایی‌های مالی جهت تقویت بازار، حجم ترازنامه‌ی خود را از حدود ۱ تریلیارد دلار به حدود ۳ تریلیارد دلار رساند. سرمایه‌گذاران به حمایت مستمر و عظیم فدرال رزرو از قیمت‌های دارایی‌ها، از طریق خریدهای مستمر خود، وابسته شده بودند.
این سیاست آینده‌نگرانه برای کاهش نرخ خرید دارایی‌ها از سوی فدرال رزرو به منزله‌ی یک شوک منفی بزرگ در انتظارات سرمایه‌گذاران بود، زیرا فدرال رزرو به یکی از بزرگ‌ترین خریداران جهان تبدیل شده بود. مانند هرگونه کاهشی در تقاضا، فدرال رزرو با کاهش خرید (اوراق قرضه)، باعث کاهش قیمت‌ها می‌شد. سرمایه‌گذاران اوراق قرضه بلافاصله با فروش اوراق قرضه به چشم‌انداز کاهش قیمت اوراق قرضه پاسخ دادند و در نتیجه قیمت اوراق را کاهش دادند. البته، کاهش قیمت اوراق قرضه همیشه به معنای بازدهی بالاتر است، بنابراین بازده اوراق خزانه‌داری ایالات متحده افزایش یافت.
توجه به این نکته نیز مهم است که فدرال رزرو هنوز دارایی‌ها را به‌طور واقعی نفروخته بود و سیاست تسهیل کمّی خود را هنوز کاهش نداده بود. اظهارات رئیس برنانکی تنها به این احتمال اشاره داشت که در یک تاریخ آتی ممکن است فدرال رزرو این کار را انجام دهد. واکنش شدید بازار اوراق قرضه در آن زمان صرفاً به وجود یک احتمال برای حمایت کمتر در آینده، میزان اعتیاد بازارهای اوراق قرضه به محرک‌های فدرال رزرو را نشان می‌داد.
بسیاری از کارشناسان بر این باور بودند که بازار سهام نیز از این روند پیروی خواهد کرد، زیرا پولی که از سوی فدرال رزرو در اثر خرید اوراق قرضه به اقتصاد سرازیر می‌شد نیز به‌طور گسترده به عنوان یک حمایت از قیمت‌های سهام تلقی می‌شد. اگر چنین باشد، این واکنش بازار به چشم‌انداز برنامه‌ی کاهشی فدرال رزرو می‌تواند به‌طور بالقوه منجر به غرق شدن اقتصاد شود. درعوض، میانگین صنعتی داو جونز (DJIA) در اواسط سال ۲۰۱۳ تنها به‌طور موقتی کاهش یافت.
چرا بازار سهام در دوران عصبانیت کاهشی سقوط نکرد؟
دلایل زیادی برای تداوم سلامت بازار سهام وجود داشت. مورد اول اینکه، پس از اظهارات رئیس برنانکی، فدرال رزرو در واقع سرعت خرید QE خود را کاهش نداد، بلکه درعوض وارد دور سوم از خرید شدید اوراق قرضه شد که مجموع آن تا سال ۲۰۱۵ به ۵/۱ تریلیارد دلار دیگر رسید. مورد دوم اینکه، فدرال رزرو اعتقاد قوی به بهبود بازار را اظهار کرد و احساسات سرمایه‌گذاران را تقویت کرد و از طریق اعلامیه‌های سیاستی منظم، انتظارات سرمایه‌گذاران را به‌طور فعالانه مدیریت کرد. زمانی که سرمایه‌گذاران متوجه شدند که دلیلی برای وحشت وجود ندارد، بازار سهام به تعادل رسید.
