آلودگی هوا پای زنگنه را به دادگاه کشاند
مدیرکل بازرسی امور ویژه سازمان بازرسی، از ارجاع پرونده‌ی مسئولان عالی رتبه کشور به دادسرا سخن گفته و بیان کرده: مسئولین سابق وزارتخانه‌ها مثل وزارت نفت، کشور، نیرو، سازمان برنامه بودجه و سازمان استاندارد تفهیم اتهام شدند.
به گزارش خبرنگار اقتصادآنلاین، آلودگی هوا، معضلی است که سال‌هاست دست از سر شهرهای بزرگ برنمی‌دارد اما این وضعیت در سال‌های اخیر، به شکلی افسار گسیخته بدل شده و در ماه‌های اخیر، کمتر روزی بود که شاهد هوای پاک در تهران و کلان‌شهرها باشیم. این وضعیت دلایل متعددی دارد که مهمترین آن‌ها، عدم اجرای صحیح قانون هوای پاک است؛ قانونی که قرار بود آلودگی هوا را کاهش دهد حالا خود به معضلی بدل شده که کشمکش میان مسئولان را پدید آورده است.
مدیرکل بازرسی امور ویژه سازمان بازرسی به تازگی، طی سخنانی از ارجاع پرونده‌ی مسئولان عالی رتبه کشور به دادسرا سخن گفت و بیان کرد: «مسئولین سابق وزارتخانه‌ها مثل وزارت نفت، کشور، نیرو، سازمان برنامه بودجه و سازمان استاندارد تفهیم اتهام شدند.»
او اضافه کرده: « سال ۱۴۰۰ فقط یک سوم سوخت کشور بنزین یورو۴ بود. بخش عمده آلودگی هوا، سوخت‌های با کیفیت نامناسب است. وزارت نفت ۳ سال مهلت داشت و با عدم مدیریت، کاری در این حوزه انجام نداد.»
اما آیا به راستی، مشکل آلودگی هوا فقط مرتبط به سوخت‌های با کیفیت نامناسب است؟ در پاسخ به این سوال باید این نکته را در ذهن داشته باشیم که طبق آمار، کشور ما با 80 میلیون جمعیت، معادل یک کشور 280 تا 300 میلیونی مصرف بنزین دارد. در واقع یکی از دلایل آلودگی هوا، همین مصرف افسارگسیخته‌ی بنزین است که در مقایسه با سایر کشورها، دارای یک عدد متعادل نیست.
در این میان از شرایط سختی که تحریم‌ها برای پالایشگاه‌ها ایجاد کرده نیز نباید غافل شد؛ دسترسی نداشتن پالایشگاه‌ها به امکانات فنی و مهندسی جدید و اتکا بر دانش داخلی، از جمله عواملی است که می‌تواند در کیفی سازی سوخت نقش داشته باشد.
از سوی دیگر اجرای قانون هوای پاک، تنها بر دوش وزارت نفت نیست بلکه سازمان‌ها و ارگان‌های دیگر هم به اندازه‌ی وزارت نفت باید در اجرای این قانون سهیم باشند؛ این قانون اگرچه روی کاغذ به خوبی تدوین شده اما در مرحله‌ی اجرا از خودش جا مانده است.
میزان مصرف بنزین در ایران بسیار بیش از آن چیزی است که انتظار می‌رود؛ در حالی که طبق قانون باید سقف مصرف روی 85 میلیون لیتر نگه‌داشته شود، مصرف بنزین ایران به بالاتر از 105 میلیون لیتر رسیده است. تنها در شهر تهران، شاهد مصرف روزانه‌ی 12 میلیون لیتر بنزین هستیم که خود فاجعه‌ای بزرگ برای آلودگی هواست.
جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، به تازگی در جمع خبرنگاران به این شدت مصرف اشاره کرد و گفت: « اید مصرف را مدیریت کنیم زیرا مصرف بالای ۱۰۰ میلیون لیتر بنزین با توجه به جمعیت کشور تطابق ندارد. در این زمینه علاوه بر اصلاح الگوی مصرف باید سیستم خودروها نیز تغییر کند.»
در این میان یکی از مهمترین کارهایی که باید روی آن تأکید شود، ارتقای سیستم حمل و نقل عمومی است. بسیاری از اتوبوس‌هایی که در تهران تردد می‌کنند قدیمی و حتی از رده خارج هستند اما همچنان مشغول به کار هستند. در این میان لازم است شهرداری وارد میدان شده و علاوه بر وارد کردن اتوبوس‌های جدید به خط، اتوبوس‌های قدیمی را نیز نوسازی کند تا کمتر آلودگی تولید کنند. از سوی دیگر سیستم خودروسازی ما هم دچار مشکلات عدیده‌ای است؛ خودروهای ما عموماً صدی 10 تا 12 مصرف دارند و به سیستم‌های انژکتوری متصل هستند که خود یکی از دلایل مهم آلودگی هواست.
به طور کلی مسأله‌ی آلودگی هوا، تنها مرتبط با یک شخص یا یک وزارتخانه نیست، بلکه چالشی است که همه‌ی نهادها، ارگان‌ها و همچنین مردم در آن نقش دارند. اینکه مدیرکل بازرسی امور ویژه سازمان بازرسی، وزارت نفت را به عدم مدیریت متهم کرده، شاید چندان هم منصفانه نباشد اگرچه قدم مثبتی است که مسئولان برای فعالیت‌های خود یا سرباز زدن از آن‌ها در دادگاه پاسخگو باشند اما همه‌ی تقصیر نیز بر گردن این وزارتخانه نیست بلکه عواملی متعددی دست به دست هم داده و چنین وضعیتی را ایجاد کرده‌اند.
بیژن زنگه در سال 95 درخصوص بنزین یورو4 گفته بود: « بنزین آلوده نداریم اما هنوز نمی‌توانیم به همه‌ی شهرهای کشور بنزین یورو 4 بدهیم اما همه‌ی کلان‌شهرها از بنزین یورو4 بهره‌مند خواهند بود. آلودگی هوا هم تنها مرتبط به بنزین نیست بلکه نداشتن معاینه فنی خودروها، مصرف بد سوخت در خودرها که باید از طریق معاینه فنی حل شود و نباید در این باره اغماض کرد از جمله دلایل آلودگی هوا به شمار می‌رود.»
با توجه به این سخنان از سال 95 تاکنون همچنان شاهد سفت و سخت گرفتن معاینه فنی خودرها، دست کم در شهرهای بزرگ نیستیم. همچنین سیستم حمل و نقل ما همچنان بر همان شیوه‌ی سابق است و خودرها استاندارد نیستند.
وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صمت، سازمان حفاظت از محیط زیست، نیروی انتظامی، وزارت کشور، وزارت نفت و شهرداری‌ها، از جمله نهادها و ارگان‌هایی هستند که نقش مهمی در اجرای تمام و کمال قانون هوای پاک ایفا می‌کنند.
با در نظر گرفتن تمام این عوامل و نقش پررنگ سازمان‌ها و نهادهای مختلف در آلودگی هوای کلان‌شهرها باید منتظر بود که مقامات عالی‌رتبه‌ی دولت روحانی در جریان دادگاه چه حرف‌هایی برای گفتن دارند و در ادامه، برنامه‌ی مسئولین دولت سیزدهم برای کاهش آلودگی چیست.
