قراردادهای بلاگری برای تبلیغات؛ مبانی حقوقی، الزامات و التزامات طرفین
در فضای تجارت دیجیتال و بازاریابی مدرن، تبلیغات از قالب‌های سنتی خارج شده و نقش اینفلوئنسرها و بلاگرها در معرفی و ترویج برندها و محصولات، بیش از پیش اهمیت یافته است.
به گزارش اقتصاد آنلاین، قراردادهای تنظیم‌شده میان برندها و بلاگرها، علاوه بر جنبه‌ی تجاری، ماهیت حقوقی متمایزی دارند که نیازمند دقت مضاعف در تنظیم تعهدات طرفین، تعیین دامنه‌ی مسئولیت‌ها و ضمانت اجرای تعهدات است. پرسش‌هایی که در این راستا مطرح می‌شود، ناظر به اعتبار حقوقی این قراردادها، تعهدات بلاگر، مسئولیت تبلیغات گمراه‌کننده و نقش حقوقی برند در مواجهه با تخلفات احتمالی است. این نوشتار، با نگاهی تحلیلی به ابعاد حقوقی این قراردادها، الزامات اساسی و نقاط افتراق و اشتراک آن با سایر تعهدات تجاری را بررسی خواهد کرد.
ماهیت حقوقی:
از منظر حقوقی، قراردادهای بلاگری مشمول اصل آزادی قراردادها هستند که به موجب ماده‌ی ۱۰ قانون مدنی، چنانچه مخالف قوانین آمره و نظم عمومی نباشند، معتبر و لازم‌الاجرا خواهند بود. این قراردادها بسته به شیوهی تنظیم و میزان وابستگی بلاگر به برند، ممکن است در قالب قرارداد اجاره‌ی خدمات (مشابه روابط استخدامی) یا قرارداد پیمانکاری مستقل قرار بگیرند.
در قراردادهای اجاره‌ی خدمات، بلاگر تحت هدایت و نظارت مستمر برند قرار داشته و تابع دستورالعمل‌های تعیین‌شده از سوی کارفرما خواهد بود. چنین رابطه‌ای، اقتضای رعایت ضوابط ویژه‌ی استخدامی را دارد و ممکن است به الزامات مربوط به حقوق کار نیز تسری یابد.
در مقابل، قراردادهای پیمانکاری، ناظر بر نتیجه و نه فرآیند اجرا هستند؛ بدین معنا که بلاگر صرفاً متعهد به ارائه‌ی خروجی مشخص است و در نحوه‌ی اجرای تعهدات، آزادی عمل دارد. این قراردادها، بیشتر تابع مقررات عمومی قراردادها و اصول کلی تعهدات مدنی هستند.
شرایط عمومی و اختصاصی قرارداد:
برای ایجاد تعادل در روابط قراردادی و حفظ حقوق طرفین، قراردادهای بلاگری باید به‌صورت شفاف و دقیق تنظیم شوند و به مهم‌ترین ارکان زیر تصریح نمایند:
موضوع قرارداد: تبلیغ و معرفی محصولات یا خدمات مشخص، با تعیین نوع محتوای تبلیغاتی (پست، ویدیو، استوری، بررسی محصول و غیره).
مدت قرارداد: تعیین بازه‌ی زمانی تبلیغات، امکان تمدید یا فسخ قرارداد و حدود زمانی انتشار محتوا.
تعهدات بلاگر: تولید و انتشار محتوای تبلیغاتی مطابق با مفاد قرارداد، رعایت اصول حرفه‌ای و حفظ شأن برند، عدم ارائه‌ی اطلاعات خلاف واقع، و اجتناب از تبلیغ محصولات رقیب در بازه‌ی تعیین‌شده.
حدود مسئولیت و التزامات حقوقی: مشخص کردن میزان مسئولیت بلاگر در قبال تبلیغاتی که ممکن است منجر به ادعاهای خسارتی از سوی مصرف‌کنندگان شود.
حق‌الزحمه و نحوه‌ی پرداخت: تعیین مبلغ قرارداد، شرایط و مراحل پرداخت (پیش‌پرداخت، پرداخت درصدی یا پرداخت پس از انتشار محتوا).
شرایط فسخ و ضمانت اجرا: مشخص کردن شرایط خاتمه‌ی قرارداد توسط هر یک از طرفین، عواقب نقض مفاد قرارداد و ضمانت‌های مالی و اجرایی در صورت تخلف.
مسئولیت‌های حقوقی متصوره برای بلاگر:
یکی از مباحث حقوقی اساسی در این قراردادها، حدود مسئولیت بلاگر در قبال تبلیغات منتشرشده است. با توجه به قوانین حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان و اصول کلی حقوق تعهدات، بلاگر در موارد زیر می‌تواند در معرض مسئولیت قرار گیرد:
مسئولیت قراردادی: اگر بلاگر به مفاد قرارداد خود عمل نکند (مثلاً تبلیغات را در زمان مقرر منتشر نکند یا برخلاف شروط قرارداد، محتوای تبلیغاتی نامناسب تولید نماید)، برند می‌تواند علیه او طرح دعوا کرده و مطالبه‌ی خسارت نماید.
مسئولیت مدنی در قبال مصرف‌کنندگان: چنانچه تبلیغات منتشرشده، حاوی اطلاعات گمراه‌کننده یا کذب باشد و موجب ورود خسارت به مصرف‌کنندگان گردد، بلاگر می‌تواند به استناد مقررات عمومی حمایت از مصرف‌کنندگان و مشخصاً از باب تسبیب، مسئول شناخته شود.
مسئولیت کیفری: در موارد خاص، اگر تبلیغ محتوایی را شامل شود که منجر به فریب عمدی مصرف‌کنندگان، اغوای اقتصادی و یا ورود ضرر به سلامت عمومی گردد، ممکن است بلاگر تحت عناوین کیفری نیز مورد تعقیب قرار گیرد. بر اساس ماده‌ی ۶۷ قانون تجارت الکترونیکی، تبلیغات متقلبانه در فضای مجازی ممنوع بوده و انتشار آن می‌تواند منجر به پیگرد قانونی(کلاه‌برداری کامپیوتری) شود.
شرط محرمانگی و ممنوعیت رقابت:
یکی از نکات کلیدی در این قراردادها، شرط عدم افشای اطلاعات برند و عدم همکاری با رقبا در بازه‌ی زمانی معین است. این شرط، به‌ویژه در قراردادهای انحصاری، دارای اهمیت بالایی است. بااین‌حال، چنین شرطی باید دارای حد معقول و متعارف باشد و نباید به‌گونه‌ای باشد که آزادی شغلی بلاگر را به‌طور نامعقول محدود نماید.
ضمانت اجرا و شیوهی اصلح برای حل اختلافات احتمالی:
برای کاهش ریسک‌های حقوقی و جلوگیری از بروز اختلافات، بایسته است تا ضمانت‌های اجرایی مشخصی در قرارداد بلاگری پیش‌بینی شود. برخی از این ضمانت‌های اجرا عبارت‌اند از:
ضمانت اجرای مالی: پیش‌بینی خسارت‌های مقطوع و از پیش تعیین‌شده؛ در صورت نقض تعهدات.
پیش‌بینی مرجع حل اختلاف: ترجیحاً تعیین داور یا هیات داوران، برای رسیدگی سریع و بدون تشریفات، به مرافعات احتمالی.
درج حق فسخ در موارد خاص: امکان فسخ یک‌طرفه‌ی قرارداد در صورت نقض تعهدات اساسی، انتشار محتوای مغایر با مفاد قرارداد، یا اقدام بلاگر علیه برند.
جمع‌بندی:
قراردادهای بلاگری، افزون بر ماهیت جدید و دیجیتالی خود، از منظر حقوقی نیز دارای پیچیدگی‌های قابل‌توجهی هستند که تنظیم صحیح و اصولی آن‌ها، علاوه بر حفظ حقوق طرفین، از بروز دعاوی احتمالی جلوگیری خواهد کرد.
برندها باید اطمینان حاصل کنند که قرارداد، چارچوبی شفاف برای تعهدات و حقوق طرفین ارائه داده است، و بلاگرها نیز پیش از امضای قرارداد، باید تمامی مسئولیت‌ها و تعهدات حقوقی خود را به‌دقت بررسی نمایند. رعایت اصول حقوقی در تنظیم این قراردادها، نه‌تنها حافظ منافع تجاری طرفین خواهد بود، بلکه موجب ارتقای سطح حرفه‌ای تبلیغات دیجیتال و تقویت اعتماد عمومی به این حوزه نیز خواهد شد.
