جرم همسرآزاری چیست و چگونه با آن مبارزه کنیم؟
آرامش و محبت حاصل از ازدواج، اصلی‌ترین نتیجه و هدف زندگی مشترک در کنار پاسخ به نیاز جنسی، تولیدمثل، فرزند آوری و تربیت نسل است؛ اما گاهی خانواده که باید کانون عشق همسران باشد با آزار و اذیت بدنی و زبانی به جهنمی سوزان تبدیل می‌شود.
بعضی با نیت انضباط در محیط خانواده، برخی به دلیل بداخلاقی و شخصیت ضعیف خود، عده‌ای هم از روی غرض باعث رنج و آزار همسر خود می‌شوند. شاید فکر کنید همسر آزاری اگر جرم باشد فقط در صورت کتک زدن و آن‌هم اگر به نیت ادب کردن نباشد غیرقانونی است؛ اما باید بدانید که آزار غیر بدنی مانند توهین، فحاشی، تهمت ناروا و… نیز جرم است و قابل‌پیگیری و مجازات. همچنین هیچ مجوز قانونی برای زدن همسر، مثل تنبیه و تأدیب، وجود ندارد. بنابراین اگر از طرف همسر خودآزار جسمی یا روحی می‌بینید با متخصصان حقوقی خانواده بنیاد وکلا در تماس باشید و یا از طریق پیام رسان بنیادوکلا از حقوق خود دفاع کنید.
همسر آزاری جرم است
زن و شوهر جدا از رابطه ازدواج و نقش همسری، مانند همه انسان‌ها یک شخصیت انسانی دارند که در روابط با دیگران باید حفظ شود. بنابراین زن و شوهر نیز باید با یکدیگر رفتار محترمانه و در چارچوب شرع، قانون، اخلاق و عرف داشته باشند و به حقوق یکدیگر احترام بگذارند و درواقع از هر نوع آسیب زدن و آزار رساندن به دیگری پرهیز کنند. در اینجا چند نکته حقوقی وجود دارد که در ادامه اشاره می‌گردد.
۱. همسر آزاری دوطرفه است
برخی فکر می‌کنند آزار و اذیت اگر از سمت زن اتفاق بیفتد همسر آزاری است اما از آن‌طرف طبیعی است و مرد قانونا حق زدن و رفتار غیرانسانی نسبت به زنش دارد. این در حالی است که جرم همسر آزاری دوسویه است و زشت و ستم و جرم بودن آن نسبت به زن و مرد یا زن و شوهر یکسان است.
۲. آزار مادی و معنوی، هر دو جرم است
همسر آزاری فقط محدود به آزار بدنی و کتک‌کاری نیست بلکه شامل آسیب‌های مادی و معنوی می‌گردد. بنابراین همان‌طور که صدمه بدنی، چه از سوی مرد و چه از طرف زن، جرم است و مجازات جزایی و گاهی قصاص و دیه دارد، توهین، افتراء، نشر اکاذیب و دشنام نیز که ضرر و زیان معنوی‌اند جرم هستند و حسب مورد قابل‌تعقیب و دارای مجازات کیفری‌اند و فرقی نمی‌کند آن را شوهر یا زن وی مرتکب شده است. تبصره یک ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری (مصوب ۱۳۹۲) به زیان معنوی اشاره‌کرده که عبارت است از صدمات روحی یا هتک حیثیت و اعتبار شخصی، خانوادگی یا اجتماعی.
۳. تقاضای مجازات و جبران زیان‌های مادی و معنوی
در وضعیت همسر آزاری، کسی که آسیب‌دیده است طبق قوانین می‌تواند تقاضای مجازات کند. همچنین آسیب‌دیده می‌تواند علاوه بر تقاضای مجازات، جبران تمام ضرر و زیان‌های مادی و معنوی ناشی از جرم را از دادگاه درخواست کند. ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری حق مطالبه جبران زیان مادی و معنوی را داده است.
در اینجا به مواردی از مجازات همسر آزاری که مشمول جرائم کیفری است بدون ذکر جزئیات اشاره می‌کنیم؛ اما برای تطبیق وضعیت یا پرونده خود بهترین کار مشاوره حقوقی با وکیل متخصص خانواده بنیاد وکلاست.
- ۱. توهین و فحاشی: حبس از ۱ ماه تا ۱ سال و تا ۷۴ ضربه شلاق؛ یکی از آن‌ها یا هر دو.
- ۲. نسبت اعمال خلاف عفت عمومی: نسبت دادان اعمالی که حد شرعی دارد، مانند زنا، اگر در دادگاه ثابت نشود جرم قذف شناخته می‌شود و مجازات آن ۸۰ ضربه شلاق است.
- ۳. صدمات بدنی که باعث سیاهی، کبودی یا جراحت بر بدن شود طبق قانون مجازات اسلامی، دیه یا ارش دارد.
- ۴. نقص عضو: اگر صدمات بدنی به‌صورت عمدی باشد و موجب شکستن یا نقص یا ازکارافتادگی عضو، مرض دائمی یا فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع آن یا از دست دادن عقل گردد، حسب مورد به قصاص یا دیه حکم داده می‌شود. گاهی هم جرم همسر آزاری جنبه عمومی پیدا می‌کند و حتی بدون شاکی خصوصی یا بخشش از سوی او، دادگاه می‌تواند به مجازات ۲ تا ۵ سال زندان رأی صادر کند.
- ۵. استفاده از چاقو و اسلحه: اگر مردی در نزاع با همسرش از اسلحه یا چاقو یا مانند آن استفاده کند حتی اگر به جراحت بدنی هم ختم نشود مجازاتش ۳ ماه تا ۱ سال زندان است.
- ۶. سقط‌جنین: اگر زدن یا آزار عمدی همسر حامله باعث سقط‌جنین او شود، حسب مورد علاوه بر پرداخت دیه یا قصاص، محکومیت حبس ۱ تا ۳ سال را دارد.
- ۷. طلاق از طرف مرد یا زن: در صورت آزار و بدرفتاری از سوی زن، شوهر می‌تواند تقاضای طلاق کند و بر اساس شرایط ضمن عقد که در عقدنامه‌های جدید این چند دهه درج‌شده است، زن نیز در شرایط عسر و حرج ناشی از همسر آزاری می‌تواند از حق وکالت در طلاق استفاده کند و به دادگاه تقاضای طلاق دهد.
- ۸. محل سکونت جدا به‌علاوه پرداخت نفقه: طبق ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی درصورتی‌که با بودن زن و شوهر در یک‌منزل ترس از ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی وجود داشته باشد، زن می‌تواند مسکن جدا درخواست کند و اگر این موضوع در دادگاه ثابت شود، دادگاه علاوه بر اینکه به بازگشت زن به منزل شوهر حکم نخواهد داد، تا زمانی که زن باید در محل جدا زندگی کند نفقه او هم به عهده شوهر خواهد بود.
۴. زدن زن به‌قصد تنبیه و تأدیب قانونی نیست
زدن زن توسط شوهر ازنظر قوانین ایران به‌هیچ‌وجه مجاز نیست. در قانون به‌طورکلی تنبیه بدنی نسبت به افراد منع شده است و فقط دو مورد استثنا وجود دارد. یکی اطفال است که طبق ماده ۱۱۷۹ قانون مدنی، پدر و مادر حق تنبیه طفل خود رادارند ولی در محدوده تأدیب. بنابراین پدر و مادر حق تنبیه فرزندان بالغ و رشید و در سن قانونی خود را ندارند و نیز این حق نسبت به کودکان نیز در حدود ادب کردن است و نه ظالمانه و عامدانه و با دلایل دیگر. استثنا دوم مجانین هستند که در بند ت ماده ۱۵۸ قانون مجازات اسلامی رعایت شرط تأدیب یا حفاظت در نظر گرفته شده است. البته این ماده، گسترده‌تر از ماده ۱۱۷۹ قانون مدنی است و حق تنبیه را علاوه بر والدین، برای اولیای قانونی و سرپرستان اطفال و مجانین نیز مجاز دانسته است اما فقط به‌قصد ادب کردن یا حفاظت آن‌ها و در حدود شرعی آن:
«اقدامات والدین و اولیای قانونی و سرپرستان صغار و مجانین که به‌منظور تأدیب یا حفاظت آن‌ها انجام می‌شود، مشـروط بـر اینکه اقدامات مذکور در حد متعارف و حدود شرعی تأدیب و محافظت باشد».
بنابراین زدن زوجه از سوی زوج در هر حد و اندازه غیرقانونی و جرم است و با درخواست زوجه قابل مجازات کیفری و نیز جبران زیان‌های مادی و معنوی است. البته معمولاً یا غالباً این زنان هستند که بیشترین آسیب را در خشونت‌ها و نزاع‌های خانگی می‌بینند و بهتر است آن را با مشاور حقوقی یا وکیل متخصص بنیاد وکلا در میان بگذارد تا هم از حق خود دفاع کند و به آن برسد و هم در بازدارندگی شوهران در این ستم به زنان نقش داشته باشد.
