نگاهی به علل خاموشی ها
نرخ رشد ظرفیت اسمی نیروگاه های کشور بین سال های ۸۵ تا ۹۲ معادل ۴۵.۵ درصد و بین سال های ۹۳ تا ۹۹ معادل ۱۷.۶ درصد بوده است که نشان از کاهش ۲۷.۹ درصدی دارد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از مهر، چند سالی است که با گرم شدن هوا، شاهد قطعی‌های برق گسترده در نقاط مختلف کشور هستیم. صنعت برق به عنوان صنعتی زیر ساختی، علاوه بر تأمین رفاه عمومی، نقش پررنگی در بخش تولید ایفا می‌کند. بنابراین زمانی که از رونق تولید صحبت می‌شود توأم باید ظرفیت تولید برق را نیز افزایش داد. بخشی از تولید برق به منظور تأمین برق مشترکین ثابت است و بخشی دیگر نیز باید برای مشترکین تازه ای که به شبکه افزوده می‌شوند، تولید شود. این مشترکین جدید شامل بخش خانگی، صنعتی، تجاری و کشاورزی می‌شود. این در حالی است که به دلیل نوسان در بازارهای سکه، طلا، ارز، بورس و… به ویژه در دو سال اخیر رغبت عمومی برای حضور در بازار رمزارزها ایجاد شده است و این صنعت نو ظهور در سبد بخش مصرف برق، اضافه شده است.
از سویی دیگر به گفته مدیرعامل توانیر به دلیل کاهش بارش‌ها و سطح آب ذخیره سدها، حدود ۴ هزار مگاوات از ظرفیت از تولید برق نیروگاه‌های برقآبی را نیز از دست داده‌ایم؛ هر چند در پی تغییرات سینوسی الگوی آب و هوایی امسال یکی از کم بارش ترین و خشک‌ترین سال‌های آبی کشور است، اما نکته اینجا است که با توجه به جغرافیای خشک و نیمه خشک ایران، آیا چنین چالشی مقوله جدید و غیرقابل پیش بینی محسوب می‌شود؟ آیا این تغییرات طبیعی دلیل موجهی برای بی برنامگی و توسعه ندادن متوازن ظرفیت تولیدی و انتقال برق است؟
همان طور که در نمودار زیر مشاهده می‌کنید بخش صنعت بیشترین سهم در فروش برق شبکه توزیع را در سال ۹۸ به خود اختصاص داده است که نشان دهنده سهم قابل توجه برق در توسعه صنعتی و تولیدی و در نهایت رشد اقتصادی کشور است.
تولید ۶ هزار مگاوات برق در ۳ سال / برنامه ریزی برای تولید ۵ هزار مگاواتی سالانه
طی سال‌های ۹۷، ۹۸ و ۹۹ معادل ۶ هزار و ۱۱۸ مگاوات به ظرفیت برق کشور اضافه شده است، یعنی طی هر سال حدود ۲ هزار مگاوات؛ این در حالی است که طبق برنامه ششم توسعه سالانه باید ۵ هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور اضافه شود و تا پایان سال ۱۴۰۰ ظرفیت تولید برق کشور به ۱۰۱ هزار مگاوات برسد. ظرفیت اسمی تولید برق کشور در حال حاضر حدود ۸۵ هزار مگاوات است که در اوج مصرف در ایام پیک میزان تولید از این ظرفیت به حدود ۶۰ هزار مگاوات می‌رسد.
طبق اظهارات وزیر نیرو در تابستان سال‌های گذشته به طور متوسط هر سال بیش از ۵ درصد افزایش اوج بار داشتیم که اگر مجموع اوج بار تابستان را ۶۰ هزار مگاوات در نظر بگیریم، سالی حدود ۳ هزار مگاوات باید ظرفیت جدید فقط برای اینکه در تابستان خاموشی نداشته باشیم ایجاد شود. داشتن این مقدار ظرفیت جدید به معنای احداث ۴ هزار مگاوات نیروگاه است که سرمایه‌گذاری سه میلیارد دلاری برای عبور از قله و اوج بار نیاز دارد.
بر اساس ترازنامه انرژی منتشر شده از سوی وزارت نیرو نرخ رشد ظرفیت اسمی نیروگاه‌های کشور بین سال‌های ۸۵ تا ۹۲ معادل ۴۵.۵ درصد و بین سال‌های ۹۳ تا ۹۹ معادل ۱۷.۶ درصد بوده است که نشان از کاهش ۲۷.۹ درصدی در در دولت یازدهم و دوازدهم نسبت به دولت نهم و دهم دارد.
لزوم توسعه متوازن
تمام نکات مطرح شده مربوط به بخش تولیدی برق کشور بود این در حالی است که ایجاد و توسعه شبکه توزیع و انتقال برق نیز باید به همین تناسب رشد داشته باشد تا بتوان شاهد تعادل در بخش تولید و توزیع باشیم. به گفته متخصصین در حال حاضر بین تولید و توزیع برق تناسب وجود ندارد و امکان انتقال بیش از رقم موجود، وجود ندارد.
یکی از روش‌های توسعه ظرفیت تولید و توزیع برق کشور کمک گرفتن از بخش خصوصی توانمند است، این در حالی است که به دلیل نرخ دستوری خرید برق و همچنین تأخیر در پرداخت معوقات آنها، میلی به مشارکت بخش خصوصی در این بخش وجود ندارد و به این ترتیب فشار قابل توجهی به بودجه دولتی برای توسعه این بخش می‌آید. نیروگاه‌های تولید برق پراکنده به عنوان روشی که با سرمایه خرد امکان احداث آن در مبادی مصرف وجود دارد که علاوه بر اشتغالزایی و کمک به صنعت برق کشور، میزان تلفات در بخش انتقال را نیز به طور محسوسی کاهش می‌دهد، به دلیل تعرفه دستوری خرید و نبود حمایت‌های کافی، موجب بی میلی حضور بخش خصوصی در این حوزه شده است.
در نتیجه همه این نواقص و مشکلات پیش از آغاز تابستان شاهد خاموشی‌های گسترده و البته مکرر در سراسر کشور هستیم که به نظر می‌رسد نشان از ضعف حکمرانی در صنعت برق است.
