بیت کوین (Bitcoin) چیست؟
این پول در واقع بر خلاف پول‌هاى جارى بر مبناى ریاضیات استوار است، و یک پول ریاضى است. آن هم زمینه خاصى از ریاضیات که به finite field مشهور است.
محمد طبیبیان نوشت؛ پیشتر مطلبى نوشته شده بود در مورداین خبر که دولت ونزوئلا مى‌خواهد یک پول دیجیتال یا الکترونیک به جریان اندازد (این مطلب در دی‌ماه ۱۳۹۶ نوشته شده است) برخى دوستان در مورد این که ذات این پول‌ها چگونه است پرسشى مطرح کرده اند. این پرسش براى بسیارى مطرح است که پول دیجیتال یا پول الکترونیکی که اولین نمونه عمده آن بیت کوین بود و هنوز هم عمده ترین نقد این بازار است چیست و چگونه کار مى‌کند.
در درجه اول باید گفت که استفاده از این پول هم مثل بسیارى از دست آورد‌هاى پیچیده تکنولوژى امروزه بسیار ساده است. تلفن هوشمند دستگاه بسیار پیچیده فنى است، فقط دوربین آن از صدها قطعه ساخته شده و براى گرفتن هر عکس میلیون‌ها محاسبه انجام مى‌دهد، اما کودکان هم به راحتى از آن استفاده مى‌کنند. همین قاعده در مورد بیت کوین هم صادق است. براى استفاده از بیت کوین یا پول‌هاى دیجیتال دیگر هم لازم است یک App مخصوص بر روى گوشى هوشمند یا وسیله مشابه نصب شود، مبلغى پول بین المللى مانند دلار و یورو به حساب شرکت مدیریت کننده آن اپ ریخته شود و سپس هنگامى که پول در حساب فرد نمایان شد مى‌تواند از طریق آن اپ به خرید و فروش بیت کوین یا پرداخت هزینه‌هایى مثل هتل و رستوران یا انتقال پول بپردازد. براى این کار هم معمولا کد‌هاى لازم، بر مبناى اطلاعاتى که در مورد مبلغ و هدف پول به وسیله کاربر وارد شده، توسط اپ کد گذارى شده و به صورت یک QR ظاهر مى‌شود که قابل انتقال از یک گوشى به گوشى دیگر است.
بنابر این دانشى معادل دانش متعارف استفاده از گوشى هوشمند نیاز دارد. طى سال‌هاى اخیر اهمیت بیت کوین در استفاده آن به عنوان وسیله مبادله نبوده بلکه به عنوان یک ذخیره ارزش بوده است. قیمت یک بیت کوین که در جولاى ٢٠١٠ معادل ٨ سنت بود در ماه‌هاى اخیر در حد ١٦٠٠٠ دلار بوده است.
یعنى اگر فردى در آن سال یک دلار بیت کوین خریده و نگه داشته باشد امروزه ٢٠٠٠٠٠ دلار پول دارد. افرادى که چنین کرده اند به میلیونر‌هاى بیت کوین معروف هستند. البته فعلا صحبت از این است که این یک حباب قیمتى است و خواهد ترکید اما مثل هر حباب قیمتى معلوم نیست زمان ترکیدن آن .چه موقع است
این پول در واقع بر خلاف پول‌هاى جارى بر مبناى ریاضیات استوار است، و یک پول ریاضى است. آن هم زمینه خاصى از ریاضیات که به finite field مشهور است.
پایه گذار آن هم ریاضیدان فرانسوى نیمه اول قرن نوزدهم به نام Evariste Galois بود به همین دلیل این رشته ریاضى به نام نظریه میدان گالوا هم مشهور است. البته این فرد که در جوانى در دوئل ابلهانه‌اى کشته شد شب قبل از مرگ نظریه ریاضى خود را نوشت و به دوستش امانت سپرد. هرگز هم براى او باور کردنى نبود که نظریه او در قرن بیست و یکم چه نوع کار بردى خواهد داشت.
علاوه بر آن مبانى نرم افزارى محاسبات بسیار پیشرفته است و در مراحل کار، محاسبات کمر شکنى باید انجام شود که خوشبختانه خریدار و فروشنده بیت کوین در آن درگیر نیستند.
پول‌هاى دیجیتال بر چهار اصل استوار هستند
اول مراوده و معامله بدونواسطه یا معامله بین همگانPeer to peer به این معنى که نهاد یا واسطه و فردى بین دو طرف معامله قرار نگیرد.
اصل دوم که به اصل اول مربوط است محرمانه بودن و خصوصى بودن معامله به نحوى که هیچ کس جز دو طرف معامله در مورد آن اطلاع نداشته باشد، شامل حکومت‌ها هکر ها، کلاه بردار‌ها و هر فرد غیر مرتبط دیگر.
سوم عدم امکان تقلب شامل عدم امکان هزینه کردن یک واحد پول به دفعات توسط یک عامل، عدم امکان تغییر در معاملات هنگامى که نهایى و ثبت شد. این ویژگى که اطلاعات ثبت شده به هیچ وجه قابل حذف و تغییر نیست یک ویژگى کانونى این شیوه است.
چهارم باز بودن معاملات به نحوى که به جز جنبه‌هاى شخصى و خصوصى مانند نام و مشخصات و شماره رمز خصوصى، همه اطلاعات دیگر در اختیار همگان قرار داشته باشد.
این هدف که این چهار ملاحظه عملى شود و یک سیستم غیر قابل نفوذ فراهم کند منجر به توسعه تکنولوژى خاصى شده که به تکنولوژى زنجیره.الواح مشهور شده است (blockchain technology) همانگونه که مى‌توان دریافت این تکنولوژى خارج از بحث مالى کار برد هاى بسیار زیادى مى‌تواند داشته باشد. برخى کشور‌ها کاربرد‌هاى مختلفى را در نظر گرفته اند. مانند صدور کارت ملى و حفظ وقایع حیاتى افراد، به نحوى که قابل تغییر و مخدوش شدن نباشد و براى همیشه حفظ شود(مثلا امکان تغییر تاریخ تولد منتفى باشد، ازدواج‌هاى سابق غیر قابل حذف ...). امروزه دزدى مشخصات فردى یک نگرانى عمومى است و از این طریق میلیارد‌ها دلار هزینه به افرادى که مشخصاتشان دزدیده شده خسارت وارد شده. استفاده از این تکنولوژى امکان این که یک فرد از مشخصات فرد دیگرى استفاده کند را منتفى مى‌کند. صدور پاسپورت و منتفى شدن استفاده از پاسپورت دزدى شده یا تقلبى. ثبت و صدور سند مالکیت در کشور‌هایى که افراد ذى نفوذ سوابق گذشته ثبتى را به نفع خود تغییر مى‌دهند، و مالکیت افراد صغیر، مسن و مفقود شده را به خود منتقل مى‌کنند. ثبت قرار داد‌ها به نحوى که امکان دستکارى و مخدوش شدن آن‌ها منتفى باشد. تنظیم قرار داد‌هاى آتى هوشمند. به این معنى که شرایط پرداخت و انجام قرار داد بر مبناى شرایط و ضوابط از قبل تعیین شده، تنظیم و ثبت شود و وقتى آن شرایط انجام شد پرداخت خود به خود صورت پذیرد و امکان استنکاف وجود نداشته باشد. راى دهى دیجیتال. استفاده از ویژگى مهر زمان این تکنولوژى براى ثبت قرار داده‌ها یا هر اطلاعت دیگرى که ضرورت وجود آن در یک مقطع خاص لازم باشد. شبیه تایید امضا که در کشور ما توسط دفاتر ثبت اسناد انجام مى‌شود. مثلا اخیرا فردى که جواهرگرانقیمتى را خریدارى کرد خرید و مدارک رمز نگارى شده آن را در زنجیرهالواح ثبت کرد تا مشخص شود این دارایى از زمان خاصى در اختیار او بوده است. این اطلاعات در اختلاف‌هاى حقوقى و مالیاتى قابل استفاده است. برخى تحلیل گران نسبت به امکانات بالقوه این تکنولوژى بسیار امیدوار هستند
بیت کوین چیست؟
این پول الکترونیکى ابتدا از سال ٢٠٠٩به وسیله فرد یا افرادى ایجاد شد که نام ساتوشیى ناکاموتوSatoshi Nakamoto را بر خود نهادند. تا به امروز هم علیرغم تلاش بسیارى از روزنامه نگاران و صاحب نظران فضاى مجازى هنوز مشخص نیست این فرد یا افراد چه کسانى هستند. از آنجا که ایجاد تکنولوژى زنجیره الواح نیازمند دانش بسیار تخصصى در ریاضیات، برنامه نویسى و امور بانکى بوده تصور بر این است که این سیستم توسط سه نفر ایجاد شده. ساتوشیى ابتدا مقاله‌اى در یکى از فوروم‌هاى اینترنتى رمزنگارى به نام metzdowd.com منتشر کرد تحت عنوان " بیت کوین: یک سیستم نقدى الکترونیک همگنان با، هم گنان" ، (آدرس مقاله https://bitcoin.org/bitcoin.pdf) از طریق همین فوروم و فوروم‌هاى مشابه و یک آدرس‌اى میل که در جایى در آلمان ثبت شده بود با سایر صاحب نظران در تماس بود و بر اساس مشاوره با آنان نیز سیستم را تا پایان سال ٢٠١٠ تکمیل کرد.
در سال ٢٠١١ نیز پیامى براى افرادى که با او در تماس بودند ارسال کرد که من دیگر به این زمینه علاقه‌اى ندارم و به کار دیگرى مشغول مى‌شوم. پس از آن هم دیگر از او خبرى دریافت نشده و جستجو براى یافتن او هم به ثمر نرسیده است.
بر خلاف نام شبیه ژاپنى، بر اساس ساعت‌هایى که او مکاتبات و پست‌هاى خود را مى‌فرستاده بایستى ساکن مناطقى مانند آمریکاى شمالى بوده باشد. او که خود پایه گذار این سیستم بود اولین بیت کوین‌ها را خلق، یا به زبان این زمینه، معدن کارى کرد. چون شروع کننده او بوده و اولین لوح از زنجیره الواح را ایجاد کرد همه از حساب او مطلع هستند که حدود یک میلیون بیت کوین به ارزش امروزى ١٦ میلیارد دلار دارد. بسیارى افراد این پول را زیر نظر دارند نکته جالب این که هیچ نقل و انتقال و فروشى در آن رخ نداده است. یا این ساتوشى موسوم فرد وارسته‌اى است یا مرحوم شده و کد‌هاى رمز عبور خصوصى خود را براى کسى باقى نگذاشته یا مطلب دیگرى در کار است که کسى نمى داند. به هر حال ساتوشى ناکاموتو به چهره‌اى افسانه‌اى بدل شده است، و چون مرشدى پر رمز و راز و عالى مقام براى متخصصین رمزنگارى، برنامه نویسى و سیستم‌هاى اینترنتى به حساب می‌آید.
چنانکه گفته شد این سیستم بر مبناى زنجیره‌اى از لوح‌ها قرار دارد. هر لوح را مانند دفتر روزنامه حسابدارى تصور کنید که حساب‌هایى در آن ثبت مى‌شود همراه با اطلاعات مختلفى در مورد دریافت کننده و پرداخت کننده پول و توضیح در شبکه اینترنت کار بران خاصى هستند که اقدام به تایید معاملات کرده و در لوح ثبت مى‌کنند. پس از تکمیل شدن هر لوح مثلا ثبت بیست معامله آن لوح را مى‌بندند. براى این کار هم باید یک مسئله ریاضى را حل کنند. اگر در این کار موفق بودند تعداى بیت کوین جدید توسط سیستم خلق مى‌شود و به آن کاربر تعلق مى‌گیرد. هر کدام از این کاربران را یک "گره" یا "node" مى‌خوانند و تعداد آن‌ها بسیار زیاد است و با توجه به سختى محاسبات باید از کامپیوتر‌هاى خاص و زمان محاسبه و مصرف برق زیاد استفاده کنند. در این فراگرد دو نوع محاسبه یا حل مسئله وجود دارد. یکى محاسبات مربوط به تایید هر معامله. هر معامله در همه سیستم منتشر مى‌شود بدون این که دو طرف معلوم باشند. گره‌هاى مختلف سعى مى‌کنند بر اساس امضاى الکترونیکى آن تراکنش و کد عمومى در خواست کننده تعیین کنند که آیا معامله صحیح است یانه. هر کس زودتر این مسئله را حل کرد این معامله را در لوح خود قرار مى‌دهد و جواب را در اختیار همگان قرار مى‌دهد حال که جواب مسئله در اختیار همگان است تایید صحت آن براى گره‌هاى دیگر هم مقدور است. یاد آورى مى‌شود سیستم بر مبناى ریاضیات خاص به نحوى تنظیم شده که فقط صحت یک معامله قابل تشخیص است یعنى این که بیت کوین مزبور واقعا متعلق به فروشنده یا انتقال دهنده بوده و از حساب او کسر و به حساب دریافت کننده رفته باشد.
کاربران این گره‌ها ممکن است حق الزحمه‌اى دریافت کنند. مسئله دوم که باید حل شود بستن یک لوح است، که آن هم محاسبات کمر شکنى باید انجام شود هر گره که زودتر یک لوح را بست معاملات مزبور در آن لوح ثبت شده و بیت کوین پاداش که جدیدا توسط سیستم خلق مى‌شود به آن گره تعلق مى‌گیرد. بنابراین خلق پول به وسیله یک نهاد مرکزى مانند بانک مرکزى انجام نشده و توسط حل مسئله ریاضى توسط بسیارى گره‌ها و قاعده‌اى که ساتوشى در سیستم تعبیه کرده انجام مى‌شود.
پس از بسته شدن این لوح ، لوح مزبور بر بالاى لوح‌هاى قبلى قرار گرفته و از شماره یگانه‌اى بر خوردار مى‌شود که با شماره لوح‌هاى قبلى پیوند دارد.
اگر کسى بخواهد لوح‌هاى قبلى را دست کارى کند شماره سر آن لوح تغییر مى‌کند و شماره‌هاى سرلوح‌هاى بعدى نیز باید تغییر کند و کار بران مطلع شده و آن حرکت را متوقف و خنثى مى‌کنند. این اطلاعات در اختیار همه قرار دارد و هرکس مى‌تواند تمام الواح تاکنون را بار بردارى کند به شرط این که حافظه کامپیوترى کافى در اختیار داشته باشد.
اگر علاقمند باشید مى‌توانید آدرس زیر را باز کنید و جریان معاملات را ملاحظه نمایید. سطورى که در پایین صفحه حرکت مى‌کنند معاملات جدید هستند. با کلیک روى هر کدام (اعداد بسیار بزرگ آبى رنگ) مى‌توانید جزییات تراکنش را ببینید. بخش بالایى صفحه لوح‌هاى جدید را نشان مى‌دهد با کلیک بر روى شماره ردیف لوح مى‌توانید محتواى لوح را مشاهده کنید.
