آیا تحریرالشام می‌تواند سوریه را اداره کند؟ / تجربه حکومت آنان در ادلب چه می‌گوید؟
کارشناسان و ساکنان ادلب دولت حاکم بر خود را پراگماتیست (عملگرا) و تحت تاثیر فشارهای داخلی و خارجی با تلاش برای فاصله گرفتن از گذشته سلفی – تکفیری و در تلاش برای کسب مقبولیت و مشروعیت بین المللی توصیف کرده‌اند. با این وجود، حکومت تحریرالشام در ادلب نه دموکراتیک بود و نه لیبرال. کارشناسان هشدار می‌دهند که اداره یک کشور بزرگ و متنوع مانند سوریه چالشی کاملا متفاوت برای معارضان سوری خواهد بود.
به گزارش اقتصادآنلاین، شبکه خبری امریکایی "سی ان ان ان" در گزارشی با اشاره به پیشینه حکمرانی تحریرالشام نیروی اصلی سلفی – تکفیری در ادلب اشاره می‌کند که اقدامات آنان در آن ناحیه می‌تواند چشم اندازی درباره تصمیمات احتمالی آن گروه در سطح وسیع‌تر برای سوریه ارائه دهد.
"سی ان ان" می‌نویسد: " هنگامی که نخست وزیر منصوب شده از سوی معارضان سوری برای اولین بار در روز سه شنبه با مقام‌های حکومت ساقط شده اسد به گفتگو نشست پس زمینه پرچم انقلاب سوریه در کنار پرچم دیگری بود که حاوی عبارتی مذهبی بود که اغلب توسط نیرو‌های اسلامگرا به نمایش گذاشته می‌شود. انتخاب این پس زمینه در اولین جلسه علنی کابینه معارضان برای بحث در مورد چگونگی انتقال قدرت از زمان سقوط اسد به این سو جنجال‌هایی را برانگیخت و باعث واکنش‌هایی در رسانه‌های اجتماعی شد. پس از آن "محمد البشیر" نخست وزیر موقت دولت تعیین شده از سوی معارضان سوری در مصاحبه‌ای با شبکه خبری "الجزیره" تنها با پرچم جدید سوریه در پس زمینه ظاهر شد. به نظر می‌رسد او و سایر معارضان سوری متوجه حساسیت‌ها شده اند. بشیر تا هفته گذشته از طرف معارضان بر استان کوچک و اغلب محافظه کار ادلب از نظر بافت جمعیتی حکمرانی می‌کرد. نحوه کمرانی تحریرالشام بر ادلب در شمال غربی سوریه می‌تواند تصویر روشن تری از چگونگی حکمرانی آنان بر کل سوریه در آینده ارائه دهد. کارشناسان و ساکنان ادلب دولت حاکم بر خود را پراگماتیست (عملگرا) و تحت تاثیر فشارهای داخلی و خارجی با تلاش برای فاصله گرفتن از گذشته سلفی – تکفیری و در تلاش برای کسب مقبولیت و مشروعیت بین المللی توصیف کرده اند. با این وجود، حکومت تحریرالشام در ادلب نه دموکراتیک بود و نه لیبرال. کارشناسان هشدار می‌دهند که اداره یک کشور بزرگ و متنوع مانند سوریه چالشی کاملا متفاوت برای معارضان سوری خواهد بود. "ابومحمد الجولانی" رهبر هیئت تحریر الشام گروه اسلامگرایی که حمله شورشیان را برای سرنگونی رژیم اسد رهبری می‌کرد و از سوی ایالات متحده به عنوان یک سازمان تروریستی شناخته شده است، ترجیح داده از سایه حکمرانی کند. جولانی که اکنون از نام اصلی خود "احمد الشراع" استفاده می‌کند، یک تکنوکرات یعنی بشیر را برای رهبری سوریه در دوره موقت انتخاب کرد. او گفته که مقام هایش کابینه بشیر در دوران حکمرانی در ادلب تجربیات ارزشمندی کسب کرده اند، اما اذعان کرده که این تجربیات ممکن است برای اداره سوریه کافی نباشند. جولانی گفته است:"آنان (معارضان) از هیچ شروع کردند، ادلب کوچک و بدون منابع است، اما خدا را شکر که در گذشته توانستیم کار‌های بسیار خوبی انجام دهیم... آنان بدون تجربه نیستند و مناطقی وجود دارد که در آن موفق بوده اند". جولانی به نخست وزیر حکومت اسد در جلسه‌ای در روز دوشنبه برای بحث در مورد انتقال قدرت گفت:"با این وجود، ما نمی‌توانیم بدون کادر‌های حکومت سابق کار کنیم و باید از تجربیات آنان بهره‌مند شویم".
"سی ان ان" در ادامه به نقل از ساکنانی که تحت حکومت نجات سوریه، دولت مدنی تحت فرمان تحریرالشام در ادلب زندگی کرده اند اشاره می‌کند که کابینه بی تجربه دولت نجات سوریه اگر بخواهد دوره انتقالی را به طور موثر رهبری کند، باید به طور قابل توجهی خود را با شرایط ایجاد شده سازگار سازد. یکی از ساکنان ادلب که شاهد دگرگونی آن استان تحت حاکمیت تحریرالشام بوده و شخصا با جولانی تعامل داشته از حکومت دولت نجات سوریه تمجید بعمل آورده و می‌گوید که آزادی بیان در آن جا محترم شمرده شده است. با این وجود، او هشدار می‌دهد که اعضای تحریرالشام برای حکمرانی بر سایر نقاط سوریه آمادگی لازم را ندارند. او می‌گوید ادلب تحت حکمرانی دولت نجات سوریه بسیار امن بوده و معارضان هیچ محدودیتی برای رفت و آمد و جابجایی در داخل استان تحت کنترل تحریرالشام اعمال نکرده بودند. او می‌گوید دولت نجات سوریه در زندگی شخصی شهروندان ادلب دخالتی نکرد، محصولات و اقلام مورد نیاز در دسترس بودند و هیچ محدودیتی در مورد نحوه پوشش یا سبک زندگی اعمال نمی‌شد.
"سی ان ان"، اما در ادامه اشاره می‌کند که زندگی در ادلب همراه با رفاه نبود. این شبکه خبری می‌افزاید:"عبداللطیف" یکی دیگر از ساکنان ادلب که تحت حکمرانی تحریرالشام زندگی کرده، اما اکنون به ترکیه رفته می‌گوید تحت حکمرانی آن گروه شرایط اقتصادی بسیار دشوار بود. او می‌گوید:"فرصت شغلی کافی وجود نداشت و بسیاری از مردم فقط در خانه مانده بودند".
"سی ان ان" اشاره می‌کند زمانی که جولانی در سال ۲۰۱۷ نفوذ خود را در ادلب گسترش داد، گروه‌های اسلامگرای رقیب را حذف کرد و از پروژه جدیدی برای استقرار یک دولت غیرنظامی متشکل از تکنوکرات‌ها و دانشگاهیان محلی حمایت کرد و بسیاری از روش‌های تند و خشن سایر گروه‌های سلفی – تکفیری در سرزمین‌های تصرف شده را کنار گذاشت.
"جروم دروون" تحلیلگر ارشد در اندیشکده گروه بحران بین المللی بحران که درباره تحریرالشام مطالعه کرده به "سی ان ان" می‌گوید:"پیش از دولت نجات سوریه جناح‌های مختلفی حضور داشتند که دادگاه ها، زندان‌ها و خدمات اجتماعی خاص خود را داشتند. تحریرالشام، اما در قالب دولت نجات سوریه اراده خود را بر دیگر گروه‌های رقیب تحمیل کرد و آنان را کنار زد".
این شبکه خبری اشاره می‌کند که دولت نجات سوریه پس از تشکیل در سال ۲۰۱۷ با انتشار بیانیه‌ای چهار اصل را ذکر کرد که یکی از آن اصول این بود که شریعت اسلامی "تنها منبع قانونگذاری" است و بر لزوم "حفظ هویت سوری و اسلامی ملت" تأکید کرد. دولت نجات سوریه جلسات عمومی کابینه را با حضور اعضا برگزار کرد، بیانیه‌های مطبوعاتی صادر کرد و بر یازده وزارتخانه از جمله دادگستری، ورزش و آموزش نظارت داشت. آن دولت مالیات جمع آوری کرد، منابع محدود ادلب را برای اداره ۴ میلیون نفر مدیریت کرد و با گروه‌های بشردوستانه بین المللی برای رساندن کمک به ۳ میلیون آواره در آن منطقه هماهنگ شد. با این وجود، آن دولت به صورت دموکراتیک انتخاب نشد و وزرا از طریق تصویب شورا یا شورای مشورتی متشکل از چهره‌های برجسته محلی که برخی از آنان توسط جولانی انتخاب شده بودند منصوب شدند. هم چنین، در هفت سال حکمرانی دولت نجات سوریه هیچ زنی عضو کابینه نبود. "دروون" می‌گوید:"این یک مدل از حکمرانی اسلامگرایانه به شیوه‌ای تکنوکراتیک است. چیزی که آنان می‌خواستند انجام دهند این بود که دین را چگونه درک کرده و چگونه آن را اجرا می‌کنند".
"سی ان ان" در ادامه گزارش اشاره می‌کند که شورای حقوق بشر سازمان ملل در امور سوریه گزارش داده که افرادی در ادلب گفته اند که به دلیل انتقاد درباره هزینه زندگی یا مسائل مذهبی از سوی دولت نجات سوریه در ادلب بازداشت شده بودند چرا که انتقادات شان به مثابه "توهین به مقدسات" شناخته شد و به یک سال حبس تعزیری محکوم شده بودند. هم چنین، در گزارش اشاره شده که دولت نجات سوریه به بازداشت زنان به دلیل پوشش نامناسب و عدم رعایت ممنوعیت‌های مرتبط با سرگرمی ادامه داده بود.
معارضان که فاقد قانون اساسی یا مجلس قانونگذاری منتخب بودند، با صدور فرمانی بر ادلب حکومت کردند و یک ساختار دادگاه مدنی-اسلامی ترکیبی متشکل از وکلای مدافع، دادستان و فرآیند تجدیدنظر بود را راه اندازی کردند. "دروون" می‌گوید جولانی در انطباق دادن خود با الزامات جامعه‌ای که بر آن حکمرانی می‌کرد فردی پراگماتیست بوده است. او می‌گوید:"جولانی در پاسخ به نارضایتی مردم، به آرامی اجرای دقیق و سخت گیرانه قوانین مذهبی ار کنار گذاشت، چشم هایش را بر روی موضوع اختلاط جنسیتی و سیگار کشیدن بست و اجازه اعتراض علیه خود را داد. هم چنین، او یک واحد اخلاق مبتنی بر شریعت را منحل کرد، اما زنان را تشویق کرد تا مو‌های شان را بپوشانند". او می‌افزاید:"این یک پروژه موفق بود، زیرا از سوی جمعیت ادلب خریدار داشت. ثبات حاکم شد و اقتصاد کارکرد بهتری در مقایسه با سایر مناطق سوریه داشت. حتی نوع اقتدارگرایی تحریرالشام در مقایسه با اقتدارگرایی خاندان اسد قابل تحمل‌تر بود".
"سی ان ان" اشاره می‌کند که با این وجود، استثنا‌هایی نیز وجود داشت از جمله آن که دولت نجات سوریه سال گذشته فرمانی اخلاقی صادر کرد که به کودکان دستور می‌داد به قوانین پوشش اسلامی پایبند باشند و آموزش و پخش موسیقی در مراکز آموزشی محدود شود. "دروون" می‌گوید جولانی از ترس این که هیاهوی بین المللی درباره سخت گیری در ادلب بر اهدای کمک‌های خارجی به آن ناحیه تاثیر منفی بگذارد برای متوقف کردن آن فرمان به طور مستقیم مداخله کرد. "دروون" می‌گوید:"گذار سوریه به دموکراسی پس از شش دهه دیکتاتوری، روندی طولانی و پیچیده خواهد بود. این شکل بسیار جدیدی از حکمرانی در ادلب بود. شما نمی‌توانید انتظار داشته باشید که یک گروه مسلح در حال جنگ کنترل منطقه‌ای بسیار کوچک را داشته باشد و همزمان یک سیستم سوسیال دمکراتیک ایجاد کند... آنان باید در مورد آن چه در جنگ امکان پذیر است رفتاری واقع بینانه از خود نشان می‌دادند. سوریه بیش از شش دهه فاقد نظام دموکراتیک بوده است. شما ظرف مدت یک هفته دموکراتیک نخواهید شد".
