برنامه دولت برای نجات راه‌آهن چیست؟/ چرا قطار توسعه ریلی ایران پیش نمی‌رود؟
اولین گام بعد از کشف قاره آمریکا، توسعه حمل‌ونقل ریلی بود. در هند اقتصاد حمل‌ونقل بیشتر حول محور راه‌آهن است، در چین و روسیه نیز این چنین است. باید قبول کنیم در زمینه راه‌آهن در ایران سرمایه‌گذاری وسیعی نشده است.
اقتصادآنلاین - محبوبه قرمزچشمه؛ درآمد سرانه کشورها از راه‌های مختلفی افزایش می‌یابد. تامین مواد اولیه، افزایش تولید و صادرات زنجیره‌ای است که با فراهم بودن زیرساختی همچون راه ارتباطی امکان‌پذیر می‌شود.
مهدی کرباسیان، رئیس سابق هیات عامل ایمیدرو در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادآنلاین گفت: در اقتصاد کشور یکی از مهمترین پارامترهایی که هم در توسعه کشور و هم قیمت تمام شده کالا موثر است، موضوع حمل و نقل است.
وی افزود: نحوه و سرعت جابجایی بار و کالا بر اقتصاد ایران تاثیرگذار است. در کشور ما که از طریق دریای عمان و خلیج‌فارس راه به دریای آزاد دارد، حمل و نقل دریایی، می‌تواند اقتصاد کشور را متحول کند و در ترانزیت کالا به جنوب شرق آسیا، شمال اروپا و ... نقش اساسی داشته باشیم. این ترانزیت یکی از منابع درآمدی کشور نیز می‌تواند باشد.
نکته اساسی در توسعه حمل و نقل سرمایه‌گذاری است
کرباسیان با اشاره به اهمیت سرمایه‌گذاری در همه بخش‌های حمل و نقل گفت: باید بپذیریم که در حمل و نقل نکته اساسی سرمایه‌گذاری است. حمل و نقل نیز از مسائل زیرساختی است که سرمایه گذاری در آن از وظایف دولت است.
توسعه اقتصادی آمریکا، هند، چین و روسیه با توسعه راه‌آهن
معاون اسبق وزارت راه و ترابری در امور حمل و نقل در ادامه با اشاره اهمیت توسعه راه آهن گفت: در کشورهای مختلف دنیا یکی از موثرترین راهکارهای توسعه اقتصادی، توسعه راه‌آهن است. در سال‌های اولیه پس از کشف قاره آمریکا، دولت های وقت، توسعه راه آهن سراسری را به عنوان برنامه ای مهم برای این کشور پیش بینی می کنند. فیلم های متعددی نیز بر اساس آن ساخته شد. در هند نیز اقتصاد حمل و نقل بیشتر حول محور راه آهن است، در چین و روسیه نیز این چنین است. باید قبول کنیم در زمینه راه آهن در ایران سرمایه گذاری وسیعی نشده است. یک مسیر در راه‌آهن شمال و جنوب ایران در دوره پهلوی اول کشیده شد اما در دوره پهلوی دوم و بعد از آن سرمایه‌گذاری وسیعی در زمینه راه‌آهن نمی‌بینیم.
تردد زیاد کامیون‌ها و تلفات جاده‌ای
کرباسیان افزود: در آن زمان به دلیل کم عرض بودن جاده ها و تردد زیاد کامیون های حمل بار، میزان تصادفات بسیار بود و مشکلات جدی در زمینه حمل و نقل بار و کالا وجود داشت. تلاش هایی برای توسعه حمل و نقل ریلی و جاده ای صورت گرفت و در دوره های بعدی نیزادامه یافت که به توسعه جابجایی و واردات و صادرات کالا کمک کرد، اما کافی نبود و نیست.
وی با بیان این که راه آهن برای حمل و نقل راه گشاست، گفت: در دوره جنگ و بعد از آن برای توسعه راه آهن کشور سرمایه گذاری نشد و این موجب شد امروز یکی از مشکلات جدی در جابجایی کالا، مسئله راه آهن باشد.
اهمیت جابجایی مواد اولیه صنایع
وی با اشاره به اهمیت جابجایی مواد اولیه صنایع مختلف در کشور گفت: در منطقه سنگان میلیارد ها تن ذخیره مواد معدنی وجود دارد، توسعه راه آهن در این منطقه می تواند آینده متفاوتی برای کشور و مردم منطقه رقم بزند. راه آهن کشور به هیچ عنوان ظرفیت جابجایی و انتقال مواد اولیه و کالای تولید شده را ندارد. حتی بر فرض که حمل از سنگان به تربت حیدریه ("اگر ") انجام شود (که ظرفیت حمل در بهترین حالت 8میلیون تن است) ما می بینیم که مواد معدنی برای اینکه از تربت حیدریه به بقیه نقاط کشور برسد، گلوگاه های مختلفی دارد.
گلوگاه های حمل مواد اولیه
وی در ادامه گفت: یکی از این گلوگاه ها برای حمل مواد اولیه ، علاوه به نبود خط آهن، مسئله دوخطه نبودن راه آهن کشور است. سرعت قطار های باری خیلی کم است و حتی در بعضی مناطق که قطار های مسافری و قطار سوختی نیز وجود دارد، اولویت حرکت با قطارهای مسافری و سوختی است. این امر موجب می شود قطارهای باری در زمان طولانی تری به مقصد برسند. این طولانی تر شدن،در قیمت تمام شده مواد حمل شده تاثیر می گذارد.
منبع اصلی سرمایه گذاری ایران، فروش نفت است
وی در ادامه گفت: ما برای بحث راه آهن باید یک توجه ویژه و سرمایه گذاری ویژه کنیم.اما موضوع کنونی منابع سرمایه گذاری است. با توجه به محدودیت منابع در کشور، منبع اصلی سرمایه گذاری ایران، فروش نفت است.
بودجه توسعه راه آهن محدود است
کرباسیان گفت: بعد از تحریم ها،افت شدید در این فروش نفت داشتیم از طرفی در عرصه بین الملل به دلیل تعارضاتی که در تولید و صادرات نفت بین تولیدکنندگان نفتی به وجود آمده، شاهد کاهش قیمت نفت در جهان هستیم. بنابراین امیدی به اینکه بودجه سنگینی برای زیرساخت ها و راه آهن توسط دولت هزینه شود، وجود ندارد.
بخش خصوصی برای توسعه ریلی ناکارآمد است
وی با بیان اینکه حوزه ریلی نیز باید دولت حضور داشته باشد، گفت: سرمایه گذار بخش خصوصی نیز که می تواند در این بخش سرمایه گذاری کند، اما این بخش، چندان در ایران قوی نیست و نمی توانیم به سرمایه گذاری بخض خصوصی چندان امید داشته باشیم.
تعاملات بین المللی، آینده صنعت ریلی را دگرگون می کند
کرباسیان خاطر نشان کرد: اگر تعاملات بین المللی خود را با صندوق بین المللی پول و بانک جهانی و بانک های آسیایی و بانک های توسعه ای برقرار کنیم ( منابع و مراکزی که از تسهیلات آن استفاده نکرده و نمی کنیم) و وام 20 ساله و 30 ساله با نرخ های بسیار پایین دریافت کنیم، می توانیم در حوزه راه آهن سرمایه گذاری وسیعی داشته باشیم.
تولید ریل ارزان قیمت، خوب است اما کافی نیست
کرباسیان گفت: در هر صورت باید بدانیم یکی از گلوگاه های افزایش تولیدات و صادرات، بحث راه آهن است. ظرف چند سال گذشته سرمایه گذاری و تلاشی بر روی تولید ریل راه آهن شد. دعوایی بین راه آهنی ها و شرکت ذوب آهن بر سر کیفیت ریل وجود داشت، که بعد از یک سال بالاخره حل شدو اخیرا قراردادی برای تامین ریل با ذوب آهن اصفهان بسته شد. این تولید ریل نمی تواند نیاز کشور را برطرف کند، اما باید بپذیریم که اگر قیمت ریل تولید شده ارزان تر تمام شود، موجب خواهد شد دولت هزینه کمتری برای خرید ریل پرداخت کند.
اهمیت اصلاح ریل های فعلی، دوخطی کردن و بالابردن سرعت قطارها
وی در ادامه با اشاره به اهمیت تولید دیزل و واگن گفت: افزایش تولید واگن و دیزل از جمله موضوعات اساسی است که در کنار اصلاح ریل های فعلی، دوخطی کردن و بالابردن سرعت قطارها از جمله موضوعات مهمی است که باید مورد نظر دولت باشد. برنامه ریزی دولت برای راه آهن بر آینده توسعه کشور به ویژه در صنعت، معدن و تجارت تاثیر می گذارد.
