کنوانسیون رژیم حقوقی خزر تمامیت ارضی ما را حفظ می‌کند/ نادرست بودن تصور سهم ۵۰درصدی و ۱۱درصدی ایران

کنوانسیون دریای خزر در روز دریای خزر انجام شد

وزیر امور خارجه گفت : با بیان اینکه جلسات بسیاری در سطح کارشناسان و وزرای خارجه درباره رژیم حقوقی دریای خزر برگزار شده است گفت : علت برگزاری کنوانسیون دریای خزر در این تاریخ به مناسبت 12 اوت روز بین المللی دریای خزر بود .

محمدجواد ظریف در برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما افزود : از سال گذشته تصمیم گرفته بودیم که کنوانسیون دریای خزر را در این روز برگزار کنیم .

وی در تشریح اظهارات رئیس جمهور در خصوص سهم بندی رژیم حقوقی دریای خزر اضافه کرد : یک تصور اشتباهی در میان برخی وجود دارد که سهم ایران از دریای خزر 50 درصد است یا اینکه این طور بوده است .

وزیر امور خارجه اضافه کرد : در دهه 90 میلادی روسیه و قزاقستان بستر و زیر بستر دریای خزر را میان خود تقسیم کردند که 18 تا 17 ونیم درصد سهم روسیه و قزاقستان بالای 30 درصد در نظر گرفته شد البته روسیه خط مرزی خود با آذربایجان را نیز تعیین کرد البته این مرز دولتی و حاکمیتی نیست و فقط مربوط به منابع زیر سطحی که عمدتا نفت و گاز است می باشد.

ظریف گفت : این دو کشور توانستند محل منابع خود را تعیین کنند و آذربایجان نیز بخش شمالی آن را مشخص کرد اما بین ایران ، آذربایجان و ترکمنستان هیچ تقسیم منابع زیر بستر صورت نگرفت .

وی ادامه داد : در این کنوانسیون همچنین تقسیم بندی شکل نگرفت لذا افرادی که در مورد سهم ایران از خزر صحبت می کنند حتما درباره زیر بستر نمی توانند اظهار نظری کنند چون در این کنوانسیون صحبتی در این زمینه نشده است و احتمال دارد در آینده نزدیک نیز در این زمینه توافقی صورت نپذیرد اما نکته دیگری که در این زمینه حائز اهمیت است منابع زیر بستر دریای خزر می باشد.

ظریف گفت: تفاهم های خیلی خوبی با آذربایجان و ترکمنستان انجام داده ایم تا بتوانیم از منابع زیر بستر استفاده کنیم و اینهاست که در واقع آینده روابط دوستانه درباره خزر را شکل می دهد .

وزیر امور خارجه درباره سطح دریای خزر نیز گفت : در این زمینه نیز هیچ گونه تقسیم بندی صورت نگرفته البته دو اصل تعیین شده است یکی اینکه منطقه دریای سطح زمینی کشور که 25 مایل از خط مبدا است و بعد از 10 مایل هم منطقه انحصاری ماهیگیری است اما نکته مهم تعیین خط مبدا است که در این زمینه هم توافقی نداشتیم لذا اگر کسی درباره تعیین سطح صحبت می کند هیچ صحبتی درباره تعیین سطح فعلا شکل نگرفته است .

ظریف افزود: در مورد دریای خزر چیزی که مهم است اینکه 5 کشور سهم می برند و نمی توان اجازه داد کشورهای دیگر بین خودشان تصمیم گیری کنند همانطور که در گذشته بین روسیه و قزاقستان صورت گرفته بود .

کنوانسیون دریای خزر بسیار خوب است

­وزیر امور خارجه گفت : در کنوانسیون دریای خزر چیزی که توافق شده آن است که 5 کشور باید درباره خط مبدا تصمیم بگیرند.

محمد جواد ظریف در برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما افزود : اگر ما این کنوانسیون را نداشتیم و امضا نشده بود هر کشور می توانست با کشور دیگر درباره خط مبدا تصمیم بگیرد .

وی گفت : سواحل جمهوری اسلامی دندانه دار نیست و بسیار صاف است در حالی که ساحل دیگر کشورها دندانه دار است آن کشورها از خط مستقیم و نرمال استفاده می کردند بر اساس روش های معمول، جمهوری اسلامی ایران در وضع مناسبی نبود برای همین ما توانستیم نکته بسیار مهمی را در این کنوانسیون بگنجانیم .

ظریف افزود: البته برخی دوستان ایراد می گیرند که چرا کنوانسیون تعریف خط مبدا نرمال و مستقیم دارد البته به رژیم دریاها اشاره نمی کنم چون دریای خزر شامل رژیم حقوقی دریاهای آزاد نمی شود و ما توانستیم این موضع جمهوری اسلامی را در کنوانسیون جا بیندازیم که بر اساس آن رژیم حقوقی دریای خزر متفاوت از رژیم دیگر دریاها تعیین شود بنابراین به این خاطر که ما محدوده آبهای سرزمین را 15 مایل در نظر گرفتیم بسیار مهم است زیرا بر اساس کنوانسیون حقوق دریاها محدوده آبهای سرزمینی 12 مایل است و این نشانه آن است که دریای خزر وضعیت ویژه ای دارد .

وزیرخارجه کشورمان افزود: چیز دیگری که ما در نظر گرفتیم تعریف خط مبدا نرمال و مستقیم کاملا مشخص است و این تعریف در کنوانسیون تکرار شده است .

وی گفت : البته یک نکته دیگر در این کنوانسیون تکرار شده و آن وضعیت ویژه ایران است که رئیس جمهور به آن اشاره کرد سواحل ایران به علت اینکه نمی توان به راحتی خط مبدا مستقیم برایش کشید در یک حالت عادی از وضعیت نامناسبی رنج می بریم و ما این را در کنوانسیون اضافه کردیم و ماحصل این دستاورد نتیجه چندین جلسه بین کارشناسان و وزرای خارجه 5 کشور حاشیه دریای خزر است.

وزیر امور خارجه ابراز عقیده کرد که این کنوانسیون ، کنوانسیون بسیار خوبی است اما دولت این تصمیم را به تنهایی نگرفته و نخواهد گرفت یعنی از دهه هفتاد و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی این موضوع در دستور کار شورای عالی امنیت ملی بود و هر حرکتی که وزارت خارجه و سایر دستگاهها در مذاکرات حضور داشتند و اساتید دانشگاهی که به ما در این زمینه کمک و مشورت حقوقی می دادند همه اینها مرحله به مرحله به شورای عالی امنیت ملی ارجاع، تصویب و نیاز سنجی ها در آن دیده شد و در نهایت هم بر همان اساس تصمیم گیری شده است.

او گفت: اکنون نیز معتقدیم این کنوانسیون بسیار خوب است ومنافع جمهوری اسلامی را حفظ می کند نه تنها در حوزه تصمیم گیریهای آینده در خصوص بستر و سطح آب بلکه در مورد مسائل دیگری که رئیس جمهور به آن اشاره کرد مثل امنیت ، ماهیگیری ، کشتیرانی و دیگر مسائل علاوه بر اینها مجلس نیز این فرصت را دارد که درباره این کنوانسیون تصمیم بگیرد زیرا تا این کنوانسیون مراحل قانونی را طی نکند کنوانسیونی لازم الاجرا نخواهد بود و این موضوع هم در متن کوانسیون و هم رئیس جمهور در سخنرانی که در اکتائو داشت بر آن تاکید کرد .

ظریف تاکید کرد : این کنوانسیون توافقنامه بسیار خوبی است و منافع ما را تضمین می کند هم مقام معظم رهبری به تمامیت ارضی بسیار حساس هستند هم ریاست جمهور و هم وزارت خارجه به عنوان وظیفه ذاتی اش به تمامیت ارضی جمهوری اسلامی حساس است لذا هیچ اقدامی که ضرری به تمامیت ارضی ما داشته باشد قطعا در این کنوانسیون نیست .

مذاکره درباره منابع زیربستر و خط مبدا خزر به آینده موکول شد

­وزیر امور خارجه گفت : مذاکرات درباره منابع زیر بستر و خط مبدا در کنوانسیون خزر به آینده موکول شد.

محمد جواد ظریف در ادامه برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما با اشاره به اینکه این کنوانسیون تاثیری روی سهم 20 درصدی ندارد افزود : این موضوع باید به صورت جداگانه حل و فصل شود .

وی گفت : ما ادعا کردیم و معتقد بودیم که این منطقه ای که جمهوری اسلامی ایران باید منابعش را در بستر و زیربستر استفاده کند باید 20 درصد باشد .

وزیر امور خارجه افزود : در موضوع زیر بستر بحث سرزمین نیست و در آنجا راجع به قلمرو صحبت نمی کنیم بلکه راجع به منطقه ای صحبت می کنیم که می خواهیم از منابعش استفاده کنیم بنابراین وقتی درباره منطقه ای صحبت می کنیم می خواهیم از منابعش استفاده کنیم مهم این است که این منابع کجاست و چقدر ما می توانیم از منابع زیر بستر استفاده کنیم .

ظریف گفت : اگر ما بتوانیم ترتیباتی را فراهم کنیم که بتوانیم از مهمترین حوزه های زیر بستر بصورت مشترک یا بصورت دیگری استفاده کنیم آنجاست که اهداف جمهوری اسلامی از نظر زیر بستر عملی می شود.

وی افزود: آن چیزی که قلمرو را تشکیل می دهد همان آبهای سرزمینی است که 15 مایل می باشد حتی منطقه انحصاری ماهیگیری هم جزو قلمرو نیست .

وزیر خارجه گفت : آن چیزی که مرز دریایی را تشکیل می دهد آبهای سرزمینی است و بعد هم یک مرحله مهم تر از آن که دیگر اجازه عبور بی ضرر هم ندارد آبهای داخلی است که بین خط مبدا و ساحل می شود.

ظریف ادامه داد : درباره هیچکدام از اینها تصمیم گیری نشده چون درباره خط مبدا تصمیم گیری نشده است .

وی با اشاره به اینکه کنوانسیون های 1921 و 1940نکات مثبت و غیرمثبتی داشتند افزود : حتی در عهدنامه 1921 دولت وقت شوروی 17 شهر قفقاز که در عهدنامه های گلستان و ترکمنچای از ایران جدا شدند برای خودشان حفظ کردند .

وزیر خارجه گفت : آنچه که در فصل 11 کنوانسیون 1921 مهم است و ما به آن استناد می کنیم این است که آنچه که براساس گلستان و ترکمنچای برای حدود بیش از 108 سال از هر گونه کشتیرانی در دریای خزر محروم بودیم در فصل یازده این کنوانسیون ایران را محق می داند که از آزادی کشتیرانی استفاده کند.

ظریف افزود : لذا کنوانسیون 1921 و 1940 سر جای خود هست اما مقررات مثبتی داشت که همه آن مقررات مثبت به کنوانسیون خزر منتقل شد و مواردی هم در کنوانسیون 1921 بود که جمهوری اسلامی رسما به آن ایراد گرفت و حتی یکجانبه فسخ کرد.

وی تصریح کرد : نکته مهم این است که تمام موارد مثبت، آمده و برخی موارد منفی به نفع جمهوری اسلامی ایران اصلاح شده است مانند اینکه طرف ثالثی نمی تواند از قلمرو هیچ یک از کشورهای حوزه خزر علیه کشور دیگری استفاده کند.

وزیر امور خارجه ادامه داد: در کنوانسیون خزر تاکید کردیم که خط مبدا باید در یک توافق جداگانه با موافقت هر 5 کشور تعیین شود که این هم در خود کنوانسیون به صراحت آمده است ولی ما یک بار دیگر بر آن تاکید کردیم و نکته ای دیگر که بر آن تاکید شد این بود که این کنوانسیون هیچ تاثیری بر بستر و زیر بستر ندارد .

وی افزود : اینها را به عنوان اعلامیه توضیحی نوشتیم برای اینکه همه اینها در خود کنوانسیون جای دارد ولی ما برای تاکید و توضیح و همچنین تفسیر روشن تر اینها را نیز اضافه کردیم .

وزیر خارجه گفت : بر اساس این کنوانسیون هر فعالیت خصمانه توسط کشورهای غیر ساحلی از قلمرو کشورهای ساحلی علیه سایر کشورها ممنوع خواهد بود .

ظریف با اشاره به رژیم بهره برداری از زیر بستر و بستر افزود : در این خصوص به توافقی نرسیدیم و خیلی امیدی هم نداریم که در آینده نزدیک به توافقی برسیم و برای همین هم بود که سالها پیش و حتی قبل از این دولت تصمیم گرفتند کنوانسیون رژیم حقوقی را از موضوع بستر و زیر بستر جدا کنند به خاطر اینکه اگر آن وضعیت بود ما در باره مسائلی که باید به توافق می رسیدیم مثل حفاظت از محیط زیست خزر و وضعیت کشتیرانی خزر مثل حضور ناوهای جنگی بیگانه و یا کشورهای ساحلی راجع به همه اینها باید به توافق می رسیدیم.

وی افزود : الان بر خلاف کنوانسیون 1921 و 1940 که اجازه می داد کشتی های جنگی تا سواحل یکدیگر بروند الان کشتی های جنگی در آبهای سرزمینی فقط با اجازه کشور ساحلی می توانند عبور کنند که این هم برای امنیت ملی ما بسیار مهم است .

وزیر امور خارجه ادامه داد : یکی از شرط های ما این بود که عبور خط لوله مشکلی برای محیط زیست ایجاد نمی کند که این هم برای ما از اهمیت فوق العاده ای برخوردار بود .

ظریف با اشاره به اینکه بعداز این کنوانسیون مذاکرات و راه زیادی را باید در دو حوزه برویم افزود : یکی منابع زیر بستر که آن را باید به تفاهم برسیم و هنوز به جز همکاریهای مشترک به تفاهم نرسیده ایم نکته بعدی که مذاکرات بسیار دشواری خواهد داشت بحث خط مبدا است به خاطر اینکه خط مبدا موضوع بسیار حساسی است بویژه برای ما که نوع ساحلمان در وضعیت نامناسبی است و از نظر تعیین خط مبدا حتما نیاز به مذاکرات جدی داریم .

کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر پس از تصویب مجلس لازم الاجرا می شود

وزیر امور خارجه گفت: کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر پس از تصویب مجلس لازم الاجرا می شود.

محمدجواد ظریف در ادامه برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما با اشاره به اینکه مذاکرات درباره بهره برداری از منابع زیر بستر و خط مبدأ در کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر به آینده موکول شده است افزود: اگر 4 کشور دیگر با حسن نیت وارد شوند و با​ آمادگی برای رسیدن به نتیجه، ما آمادگی داریم با حفظ تمامیت ارضیمان به نتیجه برسیم چون ما معتقدیم که روابطمان با کشورهای همسایه مان باید مبتنی بر حسن اعتماد و همکاری باشد.

وزیر امور خارجه گفت: بنابراین اگر زمینه آماده باشد این قسمت می تواند انجام شود ضمن اینکه تا خط مبدأ کشیده نشود در واقع یک قسمت عمده ای از بقیه نکاتی که روی آن به توافق رسیدیم اجرایی نمی شود چون اگر نقطه آغازین آن 15 یا 10 مایل وجود نداشته باشد نمی توان درباره بقیه موارد تصمیم گیری کرد.

وی با تأکید بر اینکه از نظر حقوق بین الملل، دریاچه ها الزامی ندارد که بر اساس مقررات کنوانسیون حقوق دریاها باشند بلکه باید بر اساس توافق بین کشورهای ساحلی باشند افزود: کنوانسیون 1982 کنوانسیونی نیست که حاکم بر دریای خزر باشد.

وزیر امور خارجه گفت: از نظر ما آب های داخلی یعنی بین خط مبد​أ و ساحل نباید کمتر از آن باشد که کشورها با سواحل هم طراز دارند یعنی ما نمی توانیم ادعا کنیم که مثلاً قزاقستان که ساحلش 3 برابر ماست ما مقدار آب های داخلی مان به اندازه قزاقستان باشد ولی می توانیم ادعا بکنیم که برای کشورهایی که وسعت سواحلشان نزدیک به ماست آب های داخلی ما نباید کمتر از آب های داخلی آنها باشد.

ظریف با اشاره به اینکه در دریای خزر کیلومترها خط لوله از زمان شوروی سابق وجود دارد افزود: الآن بر اساس این کنوانسیون، عبور خط لوله از دریای خزر باید حتماً ملاحظات محیط زیستی همه کشورهای ساحلی را در نظر بگیرد.

وزیر امور خارجه در پاسخ به سؤالی مبنی بر مراجعه به دیوان بین المللی دادگستری برای احقاق حقوق ایران در رژیم حقوقی دریای خزر گفت: دو حالت دارد که می تواند یک کشور به دیوان بین المللی دادگستری مراجعه بکند یکی اینکه در آن معاهده مبنای صلاحیتی وجود داشته باشد و دیگر اینکه کنوانسیون بین المللی ای وجود داشته باشد که مبنای صلاحیت داشته باشد که این دو تا هیچکدام درباره دریای خزر وجود ندارد.

ظریف افزود: تنها راه دیگری که وجود داشت توافق همه طرف ها برای مراجعه به دیوان بین المللی دادگستری بود که این توافق هم شکل نگرفت و هیچ وقت شکل نخواهد گرفت.

وزیر امور خارجه گفت: یک بار دیگر اطمینان می دهم که نه 50 درصد مبنایی دارد و نه 11 درصد . هیچ تعیین مرزی و تعیین سرزمینی در کنوانسیون دریای خزر صورت نگرفته و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران در این کنوانسیون حفظ شده است.

وی افزود: برای مذاکرات آینده در واقع آماده سازی شده که خط مبدأ ان شاء الله با منافع ملی کشور حفظ شود.

ظریف گفت: مرجع حل اختلاف در کنوانسیون خزر مذاکره و بعد از آن روش های حل و فصل بین المللی است ولی صلاحیت اجباری برای دیوان بین المللی دادگستری دیده نشده است.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا متن کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر در دسترس عموم قرار دارد افزود: متن کنوانسیون در دسترس عموم است . دولت وقتی بخواهد لایحه را به مجلس ارائه بدهد اول باید تصمیم بگیریم که قبل از تعیین خط مبدأ لایحه را به مجلس ارائه بدهیم یا بعد از تعیین خط مبدأ این تصمیم هنوز گرفته نشده ولی بالاخره تا این کنوانسیون به مجلس نرود و مجلس به صورت کامل بررسی وتصویب نکند لازم الاجرا نمی شود و این کنوانسیون در اختیار همه قرار دارد و در پایگاه های اطلاع رسانی دیده می شود.

اروپا در زمینه برجام مقابل آمریکا ایستاده است

وزیر امور خارجه گفت: مردم باید به این موضوع افتخار کنند که اکنون نزدیکترین متحدان آمریکا در زمینه برجام به غیر از چند کشور و رژیم صهیونیستی که توقعی جز شرارت از او نمی شود واشنگتن را حمایت نمی کنند.
محمدجواد ظریف در ادامه برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما افزود: در واقع انزوای آمریکا اکنون در دنیا در هیچ حوزه ای به اندازه برجام متبلور نشده و این به خاطر موضع گیری های بسیار خوبی بوده است که اروپایی ها اتخاذ کرده اند حتی این پیشنهاد تبلیغاتی که ترامپ درباره مذاکره مطرح کرد موضع گیری خیلی خوبی که درباره آن صورت گرفت موضع خانم موگرینی و اتحادیه اروپا بود که آن را یک حرکت تبلیغاتی دانست و تصریح کرد اگر شما مرد مذاکره هستید همانی که مذاکره کردید اجرا کنید.
وزیر امور خارجه اضافه کرد: با این همه معتقدیم که اروپایی ها باید خیلی بیشتر تلاش کنند و از حرف، فراتر روند، اروپایی ها معتقدند که برجام برای ما یک دستاورد امنیتی بود بنابراین باید برای امنیتشان هزینه کنند و باید بپذیرند که اگر می خواهند از منافع برجام استفاده کنند باید برای حفظ آن هزینه کنند.
ظریف تصریح کرد: اروپایی ها مدعی هستند که در حال آماده کردن زمینه های آن هستند الآن مجوز بانک سرمایه گذاری عملیاتی شده و اروپایی ها به کشورهای مختلف اعلام کرده اند که خرید نفت را ادامه دهند و یک اجماع جهانی شکل گرفته است که نباید اجازه داد تحریم های بین المللی ضد ایران شکل بگیرد اما به عقیده ما هنوز در مرحله عمل قرار ندارد و هنوز اروپایی ها حاضر نشده اند هزینه دهند و کارکرد آنان بیشتر در حد اقدامات سیاسی است.
وی تأکید کرد: اروپایی ها باید از شرکت های خود در قبال تحریم حمایت کنند و در برابر آمریکا ایستادگی عملیاتی داشته باشند و با دادن هزینه های لازم اقدام های عملی داشته باشند که ما تاکنون شاهد آن نبوده ایم البته یکی دو ماه فرصت دارند تا زمانی که تحریم های اصلی، نفتی و بانکی شروع شود.
وزیر امور خارجه گفت: احساس می کنم اروپایی ها فقط به خاطر ایران نیست که به این نتیجه رسیده اند بلکه دنیا به این نتیجه رسیده است که نمی تواند یک فرد بر اساس منافع شخصی اش برای دنیا تصمیم بگیرد و این را ما در رفتار اروپا، ترکیه که متحد ناتوی آمریکا، چین و روسیه می بینیم و این یک اجماع جهانی است که اگر متبلور شود شاید دستاورد راهبردی نه فقط برای ایران که برای جهان به شمار می رود.
ظریف تصریح کرد: حرکت های بسیار مفیدی در دنیا در حال شکل گیری است که جمهوری اسلامی به لطف خدا در موقعیت خوبی در این حرکت ها قرار دارد و آمریکایی ها دارند تلاش می کنند فضای روانی ایجاد کنند.
وی گفت: آمریکایی ها در مذاکره به هیچ عنوان جدی نیستند اگر دنبال مذاکره بودند حدود 2 سال بیشترین مذکرات با آمریکایی ها صورت گرفت و این سؤال مطرح است که چرا از آن مذاکرات عبور کرده اند و به قول رئیس جمهور اگر به دنبال مذاکره بودند چرا پل را خراب کردند، پل را حفظ می کردند و به جای آنکه آن طرف رودخانه بایستند و فریاد بزنند می امدند مذاکره می کردند و شرایط پیشین را تغییر نمی دادند.