طرح «نامهربانی» بانک ملی و تلخ کامی مشتریان/ بانکی با کفایت سرمایه منفی ۶.۵۷ درصد و اصرار به اعطای وام قرض الحسنه

به گزارش خبرنگار «اقتصاد آنلاین»؛ بانک ملی ایران در ماه‌های گذشته با ارائه طرح مهربانی، امکان دریافت وام قرض‌الحسنه تا سقف ۳۰۰ میلیون تومان را برای مشتریان خود فراهم کرده است. این وام که پیش‌تر با نام نهال ملی شناخته می‌شد، اکنون مشکلاتی را برای عموم متقاضیان و مشتریان اینگونه بانک‌ها و حتی ضامن‌ها ایجاد کرده است.

بانک مرکزی به طور جدی به دنبال این است که بانک‌ها را به سه بخش تقسیم بندی کند و بانک‌هایی را با عنوان بانک‌های جامع ایجاد کند، اما برخی مدیران بانک‌های قرض الحسنه معتقد هستند که ورود و پرداخت وام قرض الحسنه توسط بانک‌های تجاری به ضرر سیستم بانکی است.

مدیران ارشد بانک‌های قرض الحسنه اگر چه به طور مشخص و علنی اعلام نمی‌کنند که بانک مرکزی باید از ورود بانک‌های تجاری به عرصه اعطای تسهیلات قرض الحسنه جلوگیری کند تا این بانک‌ها وارد حوزه قرض الحسنه نشوند، اما کارشناسان بر این باور هستند که قطعا این رقابت مشکلاتی را در سیستم بانکی ایجاد خواهد کرد. چرا که بر اساس قانون، بانکداری باید به یک تخصص تبدیل شود تا از تعداد بانک‌های ناتراز کاسته شود.

بانک ملی ایران یکی از بانک‌های دولتی است که همواره جزو بانک‌های ناتراز بوده است. کارشناسان بر این باور هستند که ناترازی بانک‌ها خصوصا بانک‌های دولتی علل متعددی دارد. از مهمترین آنها می‌توان به کسری بودجه دولت، مصوبات تکلیفی دولت‌ها و مجلس اشاره کرد.

باید توجه داشت که صد‌ها هزار همت اضافه برداشت بانک‌ها یعنی گسیل سیل آسای نقدینگی به جامعه که کمترین نمود آن تورم، گرانی اقلام و کالا‌ها و افت ارزش پول ملی کشور بوده است!

برخی از بانک‌های دولتی برای جبران کمبود منابع و تقلیل اضافه برداشت‌های خود، ناچار هستند سپرده هائی با نرخ‌های بالاتر را جذب کنند. این رفتار بانک‌ها و سیاستگذار، موجبات زیان هنگفت بانک‌ها بویژه بانک‌های دولتی در سال‌های اخیر شده و ناترازی بانک‌ها را بوجود آورده است.

حال رقابتی که مشخص نیست آیا تنها برای رفاه حال مردم است در میان بانک‌های تجاری شکل گرفته است و آن هم پرداخت تسهیلات با سود ۲ تا ۴ درصد تا چه میزان می تواند قابل باور باشد. سوال این است آیا هدف بانک ملی ایران که کفایت سرمایه منفی دارد و جزو ناتراز‌های سیستم بانکی، اعطای تسهیلات ارزان قیمت را تنها برای رفاه و رضایت مردم و مشتریان انجام می‌دهد؟

فرشاد محمدپور، معاون نظارت و تنظیم گری بانک مرکزی معتقد است که ناترازی در نظام بانکی از منظر ناترازی نقدینگی و ناترازی در بدهی و دارایی قابل بررسی است. عمده ناترازی‌ها در نظام بانکی از نوع ناترازی نقدینگی است و مربوط به ایفای تعهدات وجوه نقدی در بانک‌ها است و این نوع ناترازی با انجام برخی اقدامات قابل حل است.

محمدپور، معاون نظارت و تنظیم گری بانک مرکزی پیشتر در این خصوص گفته بود که زمانی که بانک‌ها خارج از ضوابط و مقررات تسهیلات پرداخت می‌کنند برخورد‌هایی با آنها می‌شود. یکی از این برخورد‌هایی که انجام داده‌ایم این بوده است که جلوی تسهیلات دادن آنها به شرکت‌های خود را گرفته‌ایم. البته با بانک ملی که کفایت سرمایه منفی دارد برخورد نکردیم.

بانک ملی ایران با کفایت سرمایه منفی ۶.۵۷ درصد (تا پایان سال گذشته) این روز‌ها با تبلیغات فراوان به اعطای تسهیلات ارزان قیمت و با سود کم افتخار می‌کند. حال سوال این است که چطور ممکن است هدف این بانک در اعطای تسهیلات تنها جلب رضایت مشتریانی باشد که اتفاقا بیشترین ناراضی‌های این طرح مهربانی هستند.

یکی از متقاضیان وام ۳۰۰ میلیونی بانک ملی که خود را کارمند دولت معرفی می‌کند در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما می‌گوید: بانک ملی ایران با تبلیغات گسترده در فضای مجازی، اکران‌های عظیم شهری و نصب بنر در مقابل شعب بانک تلاش کرد تا با جذب سپرده‌های خرد عموم مردم به بهانه پرداخت آسان، تسهیلات قرض الحسنه بدهد. حال که چند ماه از سپرده گذاری‌ها می‌گذرد و امتیاز لازم را کسب کرده‌ایم و در حال رسیدن به حد نصاب دریافت وام هستیم، عدم پرداخت تسهیلات به شکلی پیچیده ما را مایوس کرده است.

این اظهارات اگر چه این تصور را ایجاد می‌کند که شاید از خیل متقاضیان یک متقاضی دچار مشکل باشد، اما اکثر مشتریان بانک ملی این روز‌ها جزو همان ناراضی‌ها هستند و معتقد هستند که طرح جدید بانک ملی، در حقیقت یک نامهربانی به متقاضیان این وام است و سپرده‌های آنها بنا به دلایل واهی در حساب باقی مانده و دریافت وام و تسهیلات بسته به امتیازی که کسب شده است با تاخیر فراوان به دست آنها می‌رسد.

یکی دیگر از متقاضیان وام طرح مهربانی بانک ملی می‌گوید: نام این طرح هر چه هست مهربانی نیست. چرا که وقتی با بررسی فراوان حساب مهربانی را بارگذاری و افتتاح حساب انجام دادم بعد از واریز مبلغ مناسب، معدل خوبی ایجاد و درخواست وام از طریق بام را انجام دادم، اما بر روی معرفی ضامن به شدت دچار مشکل شدم. به هر صورت در صف انتظار قرار گرفته و یا اینکه سیستم، اعلام ناکافی بودن اعتبار ضامن را گوشزد می‌کند. به هر صورت تا الان کلی پول بابت استعلام ضامن از حساب بنده کسر شده، اما هنوز خبری از تسهیلات نیست.

اما یکی از مشتریان و متقاضیان بانک ملی می‌گوید: ۱۰ کد ملی که تمامی آنها کارمند رسمی هستند وارد سیستم کردم، اما هیچکدام مورد پذیرش قرار نگرفت. این مشکل به پشتیبانی بانک ملی منتقل شد، اما پاسخ دقیق و مشخصی دریافت نشد.

این متقاضی وام مهربانی بانک ملی تاکید کرد: وقتی حضوری به بانک مراجعه کردیم اعلام شد که کاره‌ای نیستند. جالب اینکه رتبه بنده A یعنی عالی بود، اما وقتی به «بام» مراجعه می‌شود رتبه F یعنی یعنی فاقد اعتبار، تحویل درخواست ما می‌شود. متاسفانه سپرده گذاری بعد از گذشت ماه‌ها مبلغی که دریافت می‌شود ارزش خود را از دست داده است و اگر مبلغ سپرده گذاری را در طلا سرمایه گذاری کرده بودم به اندازه نصف وام سود کرده بودم. نه اینکه با هزار التماس ۳۰۰ میلیون وام بگیرم.

این متقاضی تاکید کرد: اگر دریافت وام منوط به داشتن رتبه اعتباری A یا B ضامن یا سپرده‌گذار است چرا این موضوع در همان زمان افتتاح حساب بررسی و احراز یا عدم احراز وضعیت مشتری به اطلاع ایشان نمی‌رسد یا در تبلیغات عنوان نمی‌شود که وام ویژه افراد دارای رتبه اعتباری A و B است تا مشتری درشرایط تورمی و رشد هر روزه نرخ ارز پول خود را به امید واهی دریافت وام در بانک سپرده گذاری کند. تکلیف کسانی که نیاز فوری به این تسهیلات دارند چه می‌شود؟

این موارد اعلامی تنها گوشه‌ای از مشکلات متقاضیان وام طرح مهربانی بانک ملی است و امید است مدیران ارشد بانک ملی و کارشناسان این دولتی توجه بیشتری به درخواست و حل مشکلات مردم داشته باشند.

اما در پایان سوال این است که هنوز هم قابل هضم نیست که بانکی که دارای کفایت سرمایه منفی است و جزو بانک‌های ناتراز قرار دارد چرا به پرداخت وام با نرخ سود ۲ تا ۴ درصد در این حجم بالا اصرار و تبلیغات داشته باشد؟