ناترازی انرژی، مانع از رشد ۱۳ درصدی بخش معدن/ چالش‌های حوزه معدن نیازمند راه‌حل‌های جامع است

اقتصادآنلاین - باران شاکری: بخش معدن و صنایع معدنی یکی از ارکان مهم اقتصاد ایران است که با دارا بودن ذخایر غنی و متنوع، ظرفیت‌های بی‌شماری برای رشد و توسعه اقتصادی کشور فراهم کرده است. ایران با قرار گرفتن بر روی کمربند معدنی جهان، از نظر تنوع و حجم ذخایر معدنی در جایگاه ممتازی قرار دارد؛ بر اساس آمارهای رسمی، ایران دارای بیش از ۶۸ نوع ماده معدنی، ۳۷ میلیارد تن ذخایر قطعی و ۵۷ میلیارد تن ذخایر بالقوه است که این ذخایر ارزشمند، ایران را به یکی از کشورهای پیشرو در حوزه معدن و صنایع معدنی تبدیل کرده است.  

از جمله مهم‌ترین مواد معدنی ایران می‌توان به سنگ‌آهن، مس، طلا، سرب، روی، آلومینیوم و ذخایر عظیم زغال‌سنگ اشاره کرد؛ ایران همچنین دارای بزرگ‌ترین ذخایر روی در خاورمیانه و یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سنگ‌آهن در جهان است که این ظرفیت‌ها نه تنها می‌تواند نیازهای داخلی را تأمین کند، بلکه فرصت‌های بی‌نظیری برای صادرات و ارزآوری به کشور ایجاد کرده است.  

با این حال، علیرغم ظرفیت‌های فراوان، بخش معدن ایران با چالش‌های متعددی روبرو است که مانع از تحقق کامل پتانسیل‌های این بخش شده است؛ یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، ناترازی انرژی است.

بسیاری از معادن و صنایع معدنی به دلیل کمبود انرژی و قیمت‌های بالای آن، با مشکلات جدی در تولید مواجه هستند، این موضوع نه تنها هزینه‌های تولید را افزایش داده، بلکه رقابت‌پذیری محصولات معدنی ایران در بازارهای جهانی را کاهش داده است.  

چالش دیگر، موضوع حقوق دولتی و مالیات‌های سنگین است که بر دوش معدن‌داران و تولیدکنندگان قرار دارد؛ اخیراً، ابلاغیه سازمان دیوان محاسبات درباره تقسیط حقوق دولتی، باعث تعطیلی حدود ۶ هزار معدن کوچک و متوسط شده است، این مسائل، فشار مضاعفی بر فعالان این بخش وارد کرده و بسیاری از آن‌ها را با مشکلات مالی مواجه ساخته است.  

علاوه بر این، ضعف در زیرساخت‌های حمل‌ونقل و لجستیک نیز از دیگر موانع توسعه بخش معدن است؛ بسیاری از معادن در مناطق دورافتاده و محروم قرار دارند که دسترسی به آن‌ها دشوار و هزینه‌بر است که این موضوع باعث افزایش هزینه‌های تولید و کاهش سودآوری معادن شده است.

با این وجود، بخش معدن ایران همچنان دارای ظرفیت‌های فراوانی است که می‌تواند به عنوان موتور محرکه اقتصاد کشور عمل کند. بخش معدن ایران با وجود چالش‌های پیش‌رو، دارای پتانسیل‌های بی‌شماری است که با برنامه‌ریزی‌های دقیق و حمایت‌های همه‌جانبه، می‌تواند به یکی از قطب‌های مهم اقتصادی کشور تبدیل شود؛ این امر نه تنها به رشد اقتصادی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند اشتغال‌زایی و توسعه مناطق محروم را نیز به همراه داشته باشد.

به منظور بررسی عمیق چالش‌ها و فرصت‌های حوزه معدن، به گفت‌وگو با امیر توکلی رودی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، پرداختیم. 

وی با بیان اینکه همه از اهمیت حوزه معدن مطلع هستند، به اقتصادآنلاین گفت: نگاه نظام، حاکمیت، دولت و مجلس بر اساس توجه ویژه به حوزه معدن است اما قطعاً ما چالش‌های ویژه و عدیده‌ای داریم که امروز دغدغه من و دیگر فعالان این حوزه است.

توکلی رودی به عوامل متعددی که ممکن است باعث دور شدن از رشد ۱۳ درصدی در بخش معدن شود، اشاره کرد و گفت: بحث ناترازی انرژی یکی از مشکلات اصلی است. همچنین، موضوع حقوق دولتی و ابلاغیه اخیر سازمان دیوان محاسبات درباره تقسیط حقوق دولتی، عاملی شده که امروز شاهد تعطیلی حدود ۶ هزار معدن هستیم که این مسائل دغدغه‌های جدی برای تولیدکنندگان ایجاد کرده است.

وی افزود: زیرساخت‌های لازم در حوزه حمل‌ونقل، لجستیک و از دست دادن بخشی از بازارها به دلیل سیاست‌گذاری‌های غلط گذشته، از دیگر چالش‌های این حوزه است که البته این‌ها آسیب‌شناسی هستند و نباید باعث ناامیدی شوند چرا که ما ظرفیت‌ها و امکانات ویژه‌ای در کشور داریم و نمی‌توانیم فقط به نیمه خالی لیوان فکر کنیم.

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با اشاره به جایگاه ایران در تولید فولاد گفت: امروز ما دهمین کشور بزرگ در رده‌بندی جهانی تولید فولاد هستیم که قطعاً تولید در هر جای دنیا مشکلات خود را دارد، اما هنر سیاست‌گذار و قانون‌گذار این است که چتر حمایتی گسترده‌ای برای تولید ایجاد کند تا تولیدکنندگان احساس خطر و دغدغه نکنند.

توکلی رودی تأکید کرد: اگر امروز دولت، مجلس، تولیدکنندگان و بخش خصوصی برای رفع ناترازی‌ها همکاری کنند، می‌توانیم ظرف دو تا سه سال آینده از این بحران عبور کنیم؛ در واقع این تهدیدها می‌توانند به فرصت‌هایی برای خلق راه‌حل‌های جدید تبدیل شوند.

وی همچنین به ضرورت تمرکز بر انرژی‌های تجدیدپذیر اشاره کرد و گفت: دولت باید با ایجاد چتر حمایتی، تولیدکنندگان را ترغیب کند تا در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری کنند؛ این نه تنها امنیت انرژی آن‌ها را تأمین می‌کند، بلکه می‌تواند به یک کسب‌وکار جدید و سودآور تبدیل شود.

توکلی رودی با بیان خاطره‌ای از دیدار با مدیران فولاد مبارکه گفت: مدیران فولاد مبارکه معتقد بودند که کارشان تولید فولاد است و ورود به حوزه انرژی ضرورتی ندارد اما من به آن‌ها گفتم که شرکت‌های بزرگ جهانی در چند حوزه فعالیت می‌کنند و انرژی یکی از حوزه‌های مستعد آینده است بنابراین ورود به این حوزه نه تنها دغدغه‌های انرژی را رفع می‌کند، بلکه می‌تواند به ایجاد یک کسب‌وکار جدید و رقابت در عرصه جهانی منجر شود.

وی در پایان با اشاره به کاهش سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در بخش معدن گفت: تحریم‌های ناجوانمردانه و شرایط سیاسی و اقتصادی کشور، نیازمند اهتمام ویژه‌ای است تا با اتکا به توان داخلی از این بحران عبور کنیم که این تهدیدها می‌توانند به فرصت‌هایی برای خلاقیت و نوآوری تبدیل شوند؛ ما در توافق‌هایی مانند اوراسیا و شانگهای حضور داریم و می‌توانیم با کشورهای همسایه و منطقه‌ای همکاری‌های گسترده‌ای داشته باشیم.

توکلی رودی بیان کرد: امیدواریم با انتقال دانش فنی و جذب سرمایه‌گذاری‌های کشورهای همسایه، بتوانیم گشایش ویژه‌ای در این حوزه ایجاد کنیم.