چالش‌های بزرگ استارتاپ‌های ایرانی / استارتاپ‌ها می‌توانند از موانع عبور کنند؟

به گزارش اقتصادآنلاین، مهرین نظری: استارتاپ‌ها به‌عنوان نماد نوآوری و تحول در اقتصاد جهانی، نقشی حیاتی در ایجاد فرصت‌های شغلی، رشد اقتصادی و توسعه فناوری ایفا می‌کنند. در ایران نیز طی دهه گذشته، استارتاپ‌ها با وجود تمام محدودیت‌ها توانسته‌اند جایگاه ویژه‌ای در بازار داخلی پیدا کنند. بااین‌حال، مسیر رشد آنها همواره با چالش‌هایی مانند کمبود سرمایه‌گذاری، ضعف زیرساخت‌ها، قوانین دست‌وپاگیر و مهاجرت نخبگان همراه بوده است. این گزارش به بررسی مهم‌ترین موانع رشد استارتاپ‌ها در ایران و فرصت‌های بالقوه‌ای که می‌تواند این مسیر را هموارتر کند، می‌پردازد.

 اهمیت استارتاپ‌ها در اقتصاد ایران

استارتاپ‌ها نقش کلیدی در نوآوری و رشد اقتصادی ایفا می‌کنند. طبق گزارش مرکز تحقیقات اتاق بازرگانی ایران، بیش از ۲۰ درصد رشد اشتغال در سال ۱۴۰۲ از طریق کسب‌وکار‌های نوپا بوده است. این شرکت‌ها با ایجاد بیش از ۳۰۰ هزار شغل مستقیم، سهم قابل‌توجهی در توسعه اقتصادی داشته‌اند. با این حال، مسیر رشد برای بسیاری از استارتاپ‌ها پر از موانع ساختاری است.

چالش‌های تأمین مالی

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های استارتاپ‌ها در ایران، کمبود منابع مالی است. طبق گزارش سال ۲۰۲۳ از Global Startup Ecosystem Report، استارتاپ‌های ایرانی به‌طور میانگین ۶۰ درصد کمتر از میانگین جهانی سرمایه جذب می‌کنند. نبود سرمایه‌گذاران خطرپذیر (VC) کافی و محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها، دسترسی به سرمایه بین‌المللی را برای این کسب‌وکار‌ها دشوار کرده است.

مشکلات زیرساختی و فناوری

ضعف زیرساخت‌های دیجیتال و فناوری، یکی دیگر از موانع رشد استارتاپ‌هاست. سرعت پایین اینترنت، هزینه بالای تجهیزات تکنولوژیک و نبود حمایت از زیرساخت‌های ابری، باعث شده بسیاری از استارتاپ‌ها نتوانند خدمات خود را به‌صورت بهینه ارائه دهند. بر اساس آمار وزارت ارتباطات، ۴۹ درصد از استارتاپ‌ها در سال ۱۴۰۱ از کیفیت پایین اینترنت به‌عنوان یکی از موانع اصلی نام برده‌اند.

 قوانین دست‌وپاگیر و بوروکراسی

بوروکراسی اداری و قوانین پیچیده، بسیاری از استارتاپ‌ها را در مراحل ابتدایی توسعه متوقف می‌کند. طبق آمار منتشرشده توسط سازمان توسعه تجارت ایران، روند ثبت شرکت در ایران به‌طور میانگین ۲۰ روز طول می‌کشد، در حالی که این زمان در کشور‌های پیشرفته معمولاً کمتر از ۷ روز است. همچنین، قوانین مالیاتی سخت‌گیرانه و نبود حمایت‌های قانونی مناسب، محیط کسب‌وکار را برای استارتاپ‌ها دشوارتر کرده است.

خروج نخبگان و کمبود نیروی انسانی ماهر

یکی از چالش‌های کلیدی استارتاپ‌ها، مهاجرت نخبگان و کمبود نیروی متخصص است. طبق گزارش بنیاد ملی نخبگان، در سال ۱۴۰۲ بیش از ۲۰ هزار نفر از نخبگان و متخصصان فناوری از کشور مهاجرت کرده‌اند. این موضوع نه‌تن‌ها موجب کاهش نوآوری می‌شود، بلکه هزینه‌های جذب و آموزش نیروی کار جدید را افزایش می‌دهد.

 فرصت‌های پیش‌روی استارتاپ‌ها در ایران

با وجود چالش‌های موجود، ایران بازار جذابی برای استارتاپ‌ها محسوب می‌شود. دسترسی به جمعیتی بیش از ۸۵ میلیون نفر و ضریب نفوذ اینترنت بیش از ۹۰ درصد، زمینه‌ساز فرصت‌های زیادی برای رشد است. همچنین، افزایش حمایت‌های دولتی از استارتاپ‌ها، از جمله ایجاد پارک‌های فناوری و شتاب‌دهنده‌ها، نشان‌دهنده چشم‌انداز روشن‌تری برای این بخش است.

 نقش دولت و سرمایه‌گذاران

دولت می‌تواند با ساده‌سازی قوانین، ارائه تسهیلات مالی و بهبود زیرساخت‌های دیجیتال، نقش مؤثری در رشد استارتاپ‌ها ایفا کند. در عین حال، سرمایه‌گذاران خصوصی نیز با ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر می‌توانند به تأمین منابع مالی کمک کنند. طبق گزارش وزارت اقتصاد، در سال ۱۴۰۲ بیش از ۱.۲ هزار میلیارد تومان از طریق شتاب‌دهنده‌ها به استارتاپ‌ها تزریق شده است.

استارتاپ‌های ایرانی با وجود چالش‌های فراوان، ظرفیت بالایی برای رشد و تحول اقتصادی دارند. با اصلاح سیاست‌ها، توسعه زیرساخت‌ها و جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی، این بخش می‌تواند به یکی از موتور‌های اصلی توسعه اقتصادی ایران تبدیل شود. آینده استارتاپ‌ها در گرو حمایت‌های هدفمند و ایجاد محیطی مناسب برای رشد و نوآوری است.