تجارت ۱۴ میلیارد دلاری ایران و عراق در انتظار راه آهن شلمچه - بصره/ افتتاح پروژه مهم ریلی احتمالا ۱۴۰۶

به گزارش خبرنگار اقتصاد آنلاین؛ در اوایل دهه ۹۰ بود که تفاهم نامه احداث خط ریلی شلمچه-بصره به امضاء رسید و مقرر شد تا راه‌آهن شلمچه-بصره به‌عنوان سنگ بنای همکاری‌های اقتصادی با همسایگان به ارتقاء روابط تجاری و غیرتجاری با عراق و دسترسی ریلی به دریای مدیترانه و برقراری ارتباط کشور‌های آسیای مرکزی با کشور‌های حاشیه دریای مدیترانه و شمال آفریقا کمک کند.

اتصال ریلی ایران به عراق علاوه بر ارتقای ژئوپلیتیک ایران، بستر پویایی تجارت در غرب آسیا را فراهم می‌کند که نیاز به تمرکز مسئولان به ویژه متولیان وزارت راه‌و‌شهرسازی دارد.

گفته شده است که این پروژه، انتظار ۵۰ ساله دو کشور برای اتصال ریلی را به واقعیت تبدیل می‌کند و ساخت آن از تاریخ ۱۸ فروردین ۱۴۰۳ آغاز شده‌ است. اتصال خط‌آهن شلمچه-بصره به منظور اتصال ریلی دو کشور ایران و عراق، به سال‌های قبل از انقلاب اسلامی برمی‌گردد و احداث این خط ریلی انتظار ۵۰ ساله دو کشور است که خوشبختانه با پیگیری مسئولان، احداث این پروژه مهم و برون مرزی از ۱۸ فروردین ۱۴۰۳ آغاز شد.

راه ‏آهن شلمچه-بصره بخشی از طرح اتصال حرمین است که خط مستقیم انتقال زائران از عتبات عالیات و نجف اشرف تا آستان قدس رضوی و بالعکس را فراهم می‏سازد.

تفاهمنامه ساخت خط‌آهن شلمچه-بصره ۱۷ فروردین سال گذشته و در دوران مهرداد بذرپاش وزیر سابق راه و شهرسازی در دیدار با وزیر حمل‌ونقل عراق صورت گرفت و طبق اظهارات یونس الکعبی، مدیرکل راه‌آهن عراق، انتقال سالانه بیش از ۳ میلیون زائر به عتبات عالیات از مسیر این خط ریلی در اهداف اولیه برنامه‌ریزی شده‌است.

هر چند در سال‌های اخیر حجم تجارت ایران و عراق به بیش از ۱۰ میلیارد دلار و تبادل زائر و گردشگر نیز به حدود سالانه ۹ میلیون نفر رسیده‌است اما به نظر می رسد با اتمام این خط ریلی هم تبادل زائر افزایش می یابد و هم اینکه حجم تجارت ایران و عراق به بیش از این اعداد خواهد رسید.

براساس آمار‌های منتشر شده، صادرات ایران به عراق از ۱۴۵ میلیون دلار در سال ۱۳۸۰ طی چند موج جهش به ۹.۸ میلیارد در سال ۱۴۰۲ رسیده‌است.

لازم به ذکر است که ایران و عراق تجربه ۱۴ میلیارد دلار تجارت با یکدیگر را دارند و هدف تجارت ۳۰ میلیارد یورویی بین دو کشور با تکمیل زیرساخت‎های موردنیاز از جمله خط ریلی شلمچه-بصره، به ثمر خواهد نشست.

«جبار علی ذاکری» مدیرعامل راه‌آهن ایران نیز یکم آذر ماه امسال در نشست مشترک با «جبار علوی لحیس» مدیرعامل راه‌آهن عراق گفته بود که در ۲ ماه گذشته، اقدامات خوبی در پروژه مسیر ریلی شلمچه - بصره انجام شده و به دلیل توانایی مهندسان ایرانی در طراحی و احداث پل و سازه‌های فنی، مراحل احداث پل در این مسیر با سرعت بیشتری در حال انجام است.

«جبار علوی لحیس» مدیرعامل راه‌آهن عراق نیز ضمن قدردانی از عملکرد راه‌آهن ایران در مین روبی و پیشبرد پروژه مهم ریلی شلمچه-بصره از تاکید نخست وزیر عراق بر لزوم اتمام پروژه طی ۳ سال آینده، خبر داده بود. 

به نظر می رسد تیم جدید وزارت راه و شهرسازی و در راس آنها فرزانه صادق وزیر راه و شهرسازی به شدت به دنبال اتمام هر چه سریعتر این پروژه ریلی مهم هستند.

«فرزانه صادق» وزیر راه و شهرسازی در خصوص پروژه راه آهن بصره- شلمچه گفته است که رایزنی و مذاکراتی با مقامات عراق برای تکمیل پروژه ریلی شلمچه - بصره و تقویت مسیر جاده‌ای در دستور کار قرار خواهد گرفت.

او همچنین در این خصوص معتقد است که در بخش جاده و ریل موضوعات بسیار مهم از جمله راه آهن شلمچه- بصره و بصره به مرز خسروی مورد تاکید قرار خواهد گرفت و تفاهم‌نامه‌هایی را در این زمینه منعقد خواهیم کرد.

کارشناسان بر این باور هستند که کاهش بار ترافیکی جاده‌ها (هر قطار معادل ۶۰ تا اتوبوس است)، صرفه جویی در سوخت و کاهش تصادفات جاده‌ای، امکان جابه‌جایی سالانه بیش از ۲۰ میلیون تن کالا و پویایی تجارت در منطقه و فرامنطقه، از جمله آثار راهبردی راه‌اندازی راه‌آهن شلمچه-بصره خواهند بود.

سرمایه مورد نیاز کل این پروژه ۱۷۰ میلیون دلار برآورد شده‌است. تعهد ۵ میلیون دلاری ایران برای رفع موانع و هزینه ۲۱۵ میلیارد دینار عراق در کنار سایر تعهدات طرف عراقی به مانند تأمین و آزادسازی اراضی به تفاهم طرفین رسیده‌ است. 
به هر سوی برخی از کارشناسان معتقد هستند که با این که تفاهم احداث خط ریلی شلمچه-بصره از اوایل دهه ۹۰ شمسی صورت گرفته و با روند پرفراز و نشیب در سال‌های پس از آن روبه‌رو بوده، اکنون انتظار می‌رود فرزانه صادق مالواجرد، وزیر راه‌وشهرسازی، برنامه اجرایی منظم تکمیل خط ریلی شلمچه-بصره را ارائه دهد.
آنان می گویند: تیم جدید وزارت راه و شهرسازی باید با برنامه‌ریزی در چارچوب سیاست همسایگی، با تمرکز بر توسعه روابط اقتصادی از طریق در اولویت قرار دادن طرح‌های پیشران مانند راه‌آهن شلمچه-بصره، طلسم احداث این خط ریلی را بشکنند.

حال به نظر می رسد با توجه به مین‌روبی پروژه ریلی شلمچه - بصره در عمق ۳ کیلومتری داخل عراق که گفته می شود تاکنون و در مجموع بیش از ۶ هزار انواع مهمات جنگی مانند مین و خمپاره در مسیر این پروژه کشف و به تدریج خنثی یا منهدم شده است باید منابع مالی کافی و بودجه مشخص از سوی دولت برای افتتاح هر چه سریعتر این پروژه ریلی در نظر گرفته شود تا این پروژه بیشتر از این به تاخیر نخورد.

امید است با افتتاح این پروژه مهم ریلی افزایش صادرات ایران به عراق و گذر از مرز ۱۴ میلیارد دلار و جابجایی و تبادل زائر که هدف نخست است زودتر به نتیجه برساند.