حمله به سفارت‌ها، سم اقتصاد

به گفته علی کار معاون سرمایه‌گذاری و تأمین منابع مالی شرکت ملی نفت ایران، صدور ویزا برای عده محدودی از افراد سبب به‌تعویق‌افتادن معرفی مدل جدید قراردادهای نفتی در لندن شد. زیرا هنوز سفارت انگلستان در تهران خدمات صدور ویزا ندارد. این خبر که تبعات چهارساله حمله به سفارت انگلستان در ایران را دوباره یادآور می‌شود، خود گواه بر آن است که نمی‌توان با رفتاری غیرعادی در روابط دیپلماتیک، انتظار رفتاری عادی از سوی کشورها را داشت.

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از شرق ، حمله به سفارت عربستان که در دی‌ماه سال جاری رخ داد نیز هنوز حواشی‌اش فارغ از بحث‌های سیاسی، دامنگیر اقتصاد ایران است و ارتباط ما را با کشورهای عربی در روابط تجاری دچار مشکل کرده است. اما با توجه به نگاه دوری از سیاست در اقتصاد، این تأثیر تا چه اندازه خواهد بود؟ برای بررسی این موضوع دیدگاه فعالان اقتصادی را در این حوزه جویا شدیم.

مهدی پورقاضی، رئیس کمیسیون صنعت اتاق و فعال حوزه پتروشیمی سرمایه‌گذاران خارجی از ایرانی‌ها می‌ترسند روند تکرار اقداماتی چون حمله به سفارتخانه‌ها در ایران سبب شده تا نگاه سرمایه‌گذاران خارجی به ایران منفی شود و کشورهای دیگر نسبت به ایران ترس عجیبی داشته باشند. آنها بر این باورند که ما در طول سالیان متمادی خلاف جهت مسیر جهانی حرکت کرده‌ایم و اقداماتی چون حمله به سفارتخانه‌ها را نیز از جمله این اقدامات می‌دانند. آنها از ما نخواهند پذیرفت که حمله به سفارتخانه‌ها کار گروه‌های خودسر است و آن را به مردم ایران و تجار نسبت می‌دهند. هرچند به‌تعویق‌افتادن رونمایی از قراردادهای نفتی در لندن که به سبب مشکلات صدور ویزا در کشور ایجاد شده بود به‌صورت کلی نمی‌تواند تأثیر بسزایی بر قراردادهای آتی نفت ایران داشته باشد و تنها در کنار مشکلات دیگر خواهد نشست، اما تداوم این روند رتبه ریسک ایران را در جهان افزایش می‌دهد. چنین اقداماتی از نظر آنها امری غیرعرف و غیرمتداول در جهان به‌شمار می‌رود که کشورها را برای سرمایه‌گذاری در ایران نگران می‌کند. به‌همین‌دلیل بهترین اقدامی که می‌توان در این زمینه داشت مربوط به تطبیق رفتارهای کلان کشور با معیارهای بین‌المللی است. کسانی که از قوانین بین‌المللی سرپیچی می‌کنند، مقبول واقع نمی‌شوند. بنابراین بهتر آن است که رفتارهای خود را پس از ١٢ سال تحریم سخت و دوری ٣٠ واندی‌ساله از جامعه جهانی، با جهان تطبیق دهیم.

ضیاءالدین خرمشاهی، رئیس پیشین کمیسیون حقوقی و قضائی اتاق بازرگانی مهم‌ترین آیتم سرمایه‌گذاران خارجی، خدشه‌دار شد حمله به سفارتخانه‌ها و نمایندگی‌های خارجی کشورهای دیگر را از چند منظر می توان بررسی کرد. حضور سرمایه‌گذاران خارجی در ایران نیازمند بستری از امنیت است که باید فراهم شود؛ این امنیت جوانب مختلفی دارد که امنیت قضایی، اجتماعی و امنیت روانی است. آنچه به‌تازگی شاهد آن بودیم، در سفارت عربستان و پیش از آن حمله به سفارت انگلستان، در واقع این پیام منفی را به سرمایه‌گذاران خارجی داد که در ایران امنیت اجتماعی برای سرمایه‌گذاری وجود ندارد. این اتفاق به‌تنهایی یک دافعه بزرگ برای حضور سرمایه‌گذاران در کشور ایران است. درحالی‌که تمامی کشورهای سرمایه‌پذیر دنیا سعی می‌کنند جاذبه‌ها و مشوق‌های مختلفی را برای جلب سرمایه‌گذاران ارائه دهند، ما با این عمل به‌راحتی بخش‌های منفی جامعه را نشان می‌دهیم. ما اگر به‌دنبال جذب سرمایه‌گذار یا تشویق شرکت‌های خارجی برای حضور در ایران هستیم، باید تمام تلاش خود را به روان‌سازی حضور آنها در ایران معطوف کنیم که یکی از مصادیق ساده آن، لغو روادید است. لغو روادید اگر به‌صورت کلی انجام نشود، باید برای برخی از فعالان اقتصادی حتما در نظر گرفته شود. درحالی‌که ما این روان‌سازی را نداریم، با قطع روابط دیپلماتیک در اثر رفتارهای نابخردانه عملا ورود آنها را سخت‌تر می‌کنیم. سرمایه‌گذاران خارجی باید به‌سادگی بتوانند به کشور سرمایه‌پذیر سفر کنند. با این کار نه‌تنها مراحل صدور ویزا دشوار می‌شود، بلکه باید به‌دنبال آن هم باشیم که به‌جز لغو روادید در فرودگاه، حتی یک نوع پاس‌کنترل مجزا در فرودگاه‌ها برای این افراد در نظر بگیریم.

در پی حمله به سفارتخانه‌ها در درجه اول، جذب سرمایه‌گذاری خارجی در کشور دچار آسیب می‌شود. سرمایه‌گذار خارجی هم در چنین شرایطی به‌طور کلی ریسک نمی‌پذیرد و به‌دنبال کشوری خواهد رفت که در آن با چنین خطراتی روبه‌رو نشود. پس از آن جذب توریست و گردشگر به کشور است. وقتی چنین اتفاقی برای سفارتخانه یا نمایندگی یک کشور می‌افتد، آن کشور به شهروندان خود اخطار می‌دهد از سفرکردن به ایران خودداری کنند، درحالی‌که به سمتی پیش می‌رویم که وابستگی به درآمدهای نفتی را کاهش دهیم و جایگزینی برای آن بیابیم؛ یکی از آن جایگزین‌ها جذب توریست به کشور خواهد بود. وقتی بنا باشد به یک سفارتخانه که تحت حفاظت نیروی انتظامی است تعرض شود، توریستی که چنین حفاظتی ندارد، چگونه در ایران سر کند؟ ما هنوز آثار سوء حمله به سفارت انگلستان را تحمل می‌کنیم. با تعطیل‌شدن سفارتخانه‌های دو کشور تجار، صنعتگران و فعالان اقتصادی نیز که وابستگی اقتصادی به انگلستان داشتند، برای گرفتن ویزا دچار مشکل شدند و مجبور بودند در امارات حضور پیدا کنند یا در ترکیه. این کار باعث شد بسیاری این سختی را تحمل نکنند و روابط اقتصادی خود را با کشور کم‌رنگ‌تر کنند. توقع اقتصاد جزیره‌ای توقع مرده‌ای است که تصور کنیم نیازی به کشورهای دیگر نداریم. ما به‌لحاظ اقتصادی همه در یک سیستم قرار داریم که هریک از این کشورها یکی از چرخدنده‌های آن هستند و نمی‌توان آنها را حذف کرد. صادرات و واردات کشور نیز از این اتفاق تأثیر منفی می‌پذیرد. صادرات و واردات در بسیاری از موارد وابستگی تام به کشور مقابل دارد. زمانی‌ که ما نتوانستیم یک رابطه دیپلماتیک داشته باشیم، مجبوریم برای تأمین نیاز خود از کشورهای واسطه استفاده کنیم که هم هزینه واردات، هم مدت‌زمان را افزایش می‌دهد و هم سلامت کالا را به خطر می‌اندازد. در صادرات نیز چنین است؛ وقتی بنا باشد هزینه صادرات به کشوری مانند انگلستان بیشتر از کشورهای دیگر باشد، اقبال عمومی بازار به کالای ایرانی در آن کشور کاهش می‌یابد.

حسین سلیمی، رئیس انجمن سرمایه‌گذاری‌های مشترک ایرانی و خارجی عواقب دامن‌گیر رفتارهای غیرعادی بر روابط اقتصادی ثبات سیاسی کشورها در روابط اقتصادی بین کشورها بسیار حائز اهمیت است. کشوری که قصد همکاری با کشورهای دیگر را دارد باید به روابط خود با دیگر کشورها اهمیت دهد و از هر نوع رفتار غیرعادی پرهیز کند. درحال‌حاضر به دلیل حمله به دو سفارتخانه انگلستان و عربستان، دیدگاه‌های کشورهای دیگر به ایران دچار خدشه شده که می‌تواند بر سرمایه‌گذاری خارجی در ایران تأثیرگذار باشد. برای نمونه درحال‌حاضر فعالیت یکی از شرکت‌های عربستانی در ایران دچار مشکل شده و نمی‌توانند محصولات خود را بفروشند که تمامی این موارد از عواقب تنش میان ایران و عربستان بوده است. اکنون برند صافولا (شرکت عربستانی) تحت نام دیگری سعی در فروش محصولات خود دارد. هر نوع تبلیغات سوء، روابط تیره بین کشورها و رفتارهای نادرست سیاسی از جمله حمله به سفارتخانه‌ها در شرایطی که تصمیم به روابط سازنده با دیگر کشورها داریم، سم است. زیرا آن کشورها در مقابل هر نوع رفتار غیرعادی ایران مانند حمله به مراکز دیپلماتیک، قطعا واکنش نشان می‌دهند که این مسئله توانسته بر روابط اقتصادی این کشورها اثرگذار باشد و تجار ایرانی و انگلیسی و عربستانی را دچار مشکل کرده است.