جانشین اسد در سوریه کیست؟ / آیا جولانی بهتر از اسد خواهد بود؟

به گزارش اقتصادآنلاین، نشریه آمریکایی فارن پالیسی در یادداشتی با طرح این پرسش که آیا "ابومحمد الجولانی" رهبر گروه تحریرالشام از "بشار اسد" رئیس جمهور پیشین سوریه بهتر خواهد بود یا خیر می‌نویسد:"بسیاری از سوری‌هایی که از رفتن اسد خوشحال هستند می‌گویند هنوز زود است که بگوییم جولانی و یارانش چگونه عمل خواهند کرد. هنگامی که سرخوشی ناشی از شادی فروکش کرد و گردوغبار فرو نشست آیا سوری‌ها با طلوع جدیدی از خواب بیدار خواهند شد و یک کشور دموکراتیک را آن گونه که می‌خواهند بازسازی می‌کنند، یا خود را تحت فرمانروایی ظالم دیگری خواهند دید که متهم به حکمرانی از طریق اداره اتاق‌های شکنجه خواهد شد؟

تغییر جولانی واقعی است یا ظاهری؟

"ابومحمد الجولانی" پس از تهاجم ایالات متحده، فعالیت خود را در اقدامات به اصطلاح جهادی فراملی در عراق آغاز کرد. او در مستندی تهیه شده توسط شبکه "پی بی اس" اذعان کرد که به دستور "ابوبکر البغدادی" رهبر داعش، ۵۰۰۰۰ دلار برای گسترش دامنه فعالیت آن گروه در سوریه دریافت کرده بود. سپس در زمانی که داعش و القاعده بر سر جایگاه خود در عرصه به اصطلاح جهاد جهانی با یکدیگر در حال منازعه بودند جولانی تصریح کرد که گروه او وابسته به القاعده است و با "ایمن الظواهری" جانشین اسامه بن لادن بیعت کرد. جولانی در سال ۲۰۱۶ زمانی که وابستگی به القاعده تبدیل به یک انگ برای گروهش شد روابط خود را با القاعده قطع کرده و تحریر الشام را با گروه‌های معارض همفکر خود در ادلب در مرز ترکیه تشکیل داد. از آن زمان به این سو، جولانی سعی کرده خود را به عنوان یک "اسلام گرای ناسیونالیست (ملی گرا)" معرفی کند و نه به عنوان فردی که به دنبال جهاد بین المللی در خارج از سوریه است. تحلیلگران باور دارند که جولانی و تحریرالشام تا حدودی دستخوش دگرگونی واقعی شده‌اند، اما این تغییر بِرند و تصویر ظاهری بسیاری از ناظران را فریب نداده است. هنوز جایزه ده میلیون دلاری آمریکا برای سر جولانی پابرجاست و تحریرالشام توسط امریکا و سایر دولت‌ها در فهرست تروریستی قرار داده شده است. یک دیپلمات سابق سوری که از حکومت اسد جدا شده به "فارن پالیسی" می‌گوید: "مردم سوریه از خود می‌پرسند آیا خون عزیزان‌شان برای جایگزینی اسد با گروهی افراطی ریخته شد؟". در ابتدا همه خوشحال بودند که اسد رفته، اما اکنون هیچ کس مطمئن نیست که رفتن او خبر خوبی خواهد بود یا صرفا جایگزینی یک رهبر اقتدارگرا با رهبر اقتدارگرایی دیگر است". 

خبرنگار "فارن پالیسی" در ادامه به نقل از یکی از رهبران ارتش آزاد سوریه از گروه‌های معارض سکولار سوریه که با او در شهری بندری در جنوب ترکیه دیدار داشته اشاره می‌کند که جولانی و افراد تحت امرش اگرچه روابط علنی خود با القاعده را قطع کرده‌اند اما همچنان اعضای تمام عیار القاعده هستند. او می‌گوید:"جولانی و یارانش تروریست هستند. آنان مردم از جمله پسرم را شکنجه کردند. آنان در این زمینه فرقی با اسد ندارند". 

نبود آزادی بیان و انتخابات منصفانه، سرنوشت سوری‌ها

این نشریه می‌نویسد: "فعالان سازمان‌های حقوق بشری نیز از شکنجه و مرگ غیر نظامیان در داخل بازداشتگاه‌های مناطق تحت کنترل تحریرالشام گفته‌اند. در گزارش سپتامبر سازمان ملل به اعتراضات آغاز شده از ماه فوریه سال جاری، علیه اقدامات تحریر الشام از جمله شکنجه و مرگ در بازداشت" اشاره شده بود. معترضان سوری، جولانی را یک ظالم توصیف کردند و خواستار برکناری او و آزادی عزیزان‌شان شده بودند. برخی تحلیلگران می‌گویند در سوریه نوعی درگیری هیولا در مقابل هیولا در جریان بوده و شهروندان عادی سوری هیچ گونه امکان انتخابی در مورد این که چه کسی بر آنان حکمرانی کند نداشته اند. گروه‌های مسلح به مناطقی وارد می‌شوند و مردم فقط باید با آنان کنار بیایند. بسته به اینکه شما چه کسی هستید و کجا هستید، اسد یا تحریر الشام ممکن است حمایت‌هایی از شما به عمل آورند، اما هیچ یک از طرفین اجازه نمی‌دهند آزادی بیان واقعی وجود داشته باشد یا انتخابات منصفانه‌ای برگزار شود". 

نگرانی‌ها درباره آینده حکمرانی و فقدان فضای باز سیاسی

این نشریه در ادامه می‌نویسد: "یک نهاد تحت حمایت تحریرالشام به نام "دولت نجات سوریه" سال‌هاست که ادلب را اداره می‌کند و حتی ۱۱ وزارتخانه مسئول وظایف مهم مدنی مانند بهداشت، آموزش و امور عمرانی هستند، اما حتی یک زن نیز در کابینه آن دولت حضور ندارد. جولانی گفته است که سوریه بر اساس قوانین شریعت اداره خواهد شد بدون این که مشخص کند آیا انتخابات آزاد و عادلانه‌ای برگزار خواهد شد یا خیر. او در مصاحبه‌ای با شبکه خبری "سی ان ان" بر حکومتی مبتنی بر نهاد‌ها و "شورایی انتخاب شده توسط مردم" تأکید کرد. با این وجود، به گفته "آرون زلین" کارشناس ارشد مسائل خاورمیانه برخلاف گفته جولانی، در ادلب، شورا از گروه کوچکی از مردان تشکیل شده است. جولانی تلاش داشته نشان دهد که این حمله آمریکا به عراق بود که باعث عصبانیت او شد و وی را به سمت داعش و القاعده کشاند تا آن که در نهایت "راه صحیح" را پیدا کرد. او در مصاحبه با "سی ان ان" گفته بود یک فرد بیست و اندی ساله شخصیتی متفاوت از فردی در دهه سوم یا چهارم عمر دارد. او گفته بود دگرگونی شخصیت، طبیعت انسان است. او این دگرگونی را از طریق نحوه پوشش‌اش نیز نشان داده است. آن هم از طریق پوشیدن لباس‌های سنتی عربی به پوشیدن پیراهن و کت شلوار و تغییر لحن ناسیونالیستی. با این وجود، هدف اعلام شده او برای حکمرانی براساس قوانین شریعت برخی را نگران ساخته است. برخی نگران هستند علی‌رغم تضمین‌های داده شده از سوی او به اقلیت‌های سوریه، وضعیت بدتری بر آنان حکمفرما شوند. برخی دیگر نگران هستند که او ممکن است محدودیت‌های اجتماعی و حرفه‌ای را بر زنان تحمیل کند و آنان را تحت سلطه خود درآورد. تحلیلگران می‌گویند طالبان نیز در ابتدا وعده رویکردی باز را دادند، اما بعدا دیدیم چه بر سر زنان آوردند. برخی امیدوارند که جولانی ممکن است تفسیر سلفی گرایانه از اسلام را اصلاح کند و دیدگاه‌های جوامع مختلف درون یک ملت متنوع را بپذیرد. یک وکیل سوری حقوق بشر در آلمان به "فارن پالیسی" می‌گوید: "در سوریه علیه هرگونه تندروی از سوی دولت واکنش منفی ایجاد خواهد شد. مسلمانان سوری و سنی‌های سوریه حکومت تندرو را نمی‌پذیرند". یک سوری لیبرال سُنی نیز می‌گوید به گفته دوستانش غارت خانه از سوی نیرو‌های تحریرالشام صورت نگرفته و به نظر می‌رسد آنان در عزم خود برای تغییر وجهه ارائه شده‌شان از یک گروه تروریستی وابسته به القاعده به یک گروه اسلام گرای ملی گرای متشکل از سوری‌ها جدی هستند. او می‌گوید شورشیان تحریرالشام که در حلب دیده شده‌اند اهل حلب بوده‌اند و شورشیانی که دمشق را تصرف کردند اهل دمشق بودند. او، اما می‌گوید سیاست تحریر الشام در قبال زنان روشن نیست.