رقابت آژانس ها یا دامپینگ در گردشگری؟
چند سالی است که شاهد حضور استارتآپها در صنعت گردشگری ایران هستیم. برخی از این استارتآپها به‌کار ارائه خدمات در تهیه بلیت مشغولند و توانسته‌اند با پایین آوردن قیمت و جلب رضایت مشتریان، بخش بزرگی از بازار را به‌دست آورند.
برای مثال در آذر ۱۳۹۷ در گزارشی که آن را منتشر شد به نامه‌ای اشاره شد که حرمت‌الله رفیعی رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی دفاتر مسافرتی ایران به یکی از فعالان این حوزه نسبت به برخی تخفیف‌های ارائه‌شده که به اعتقاد وی خارج از عرف هستند، اعتراض کرد. در این زمینه پاسخ داده شد که این مجموعه بلیت را ارزان‌تر از آژانس‌ها نمی‌فروشد، بلکه با به‌کار‌گیری فناوری‌های نوین توانسته بهره‌وری و اثربخشی بیشتری ایجاد کند و به‌دلیل حجم فروش بیشتر، سود بیشتری نیز کسب کند.
بیش از دو سال و نیم بعد از این گزارش، همچنان برخی آژانس‌ها از بحرانی که به آن دچار شده‌اند گله میکنند و خواستار آنند که این استارتآپها به رویه‌های پیشین در قیمت‌گذاری پایبند باشند. آرین قایی کارشناس حوزه گردشگری در این زمینه می‌گوید: بزرگ‌ترین و مهم‌ترین موضوعی که آژانس‌های گردشگری با آن مواجهند به دامپینگ برمی‌گردد. درحال‌حاضر سه تا چهار آژانس که امتیازهای ویژه دارند مشکلاتی را برای آژانس‌های خرد به وجود آورده‌اند.
او با اشاره به اینکه روی بیلبورد فرودگاه‌ها سه سال است تبلیغات یک آژانس به چشم می‌خورد، می‌افزاید: درست است که بستن قرارداد تبلیغات سالانه با قیمت کمتری انجام می‌شود، اما به هر حال هزینه‌های زیادی دارد که اغلب آژانس‌ها از عهده تامین آن برنمی‌آیند.
رسیدن از یک زیرپله به جایگاه بزرگ‌ترین آژانس‌های گردشگری ایران آن هم طی چند سال درحالی‌که آژانس‌هایی که سال‌ها کار میکنند به چنین جایگاهی نرسیده‌اند برای قایی جای سوال دارد. او با بیان این مطلب ادامه می‌دهد: تلاش ما این است در موضوع دامپینگ با ورود نهادهای نظارتی این چالش را با ارائه مستندات برطرف کنیم و اگر موفق به این کار نشدیم به همکاران خود خواهیم گفت با نادیده گرفتن این آژانس‌ها و فعالیت‌هایشان سعی کنید در بازار بمانید.
این کارشناس حوزه گردشگری درباره روند قیمت‌شکنی در قیمت‌گذاری بلیت‌ها می‌گوید: فرض کنید سازمان هواپیمایی برای پرواز تهران- کیش رقم ۷۴۹ هزار و ۵۰۰ تومان را تعیین می‌کند و آژانس‌ها مثلا ۷ درصد روی آن سود می‌گذارند. دامپینگ یعنی آژانس به‌جای ۷ درصد تنها ۳ درصد سود دریافت کند.
در این حالت مسافران ترجیح می‌دهند آژانسی را انتخاب کنند که سود کمتری دریافت می‌کند. ما در مواردی شاهد بوده‌ایم که یک آژانس مسافر قدیمی خود را به همین خاطر از دست داده زیرا آژانسی همان بلیت را ۲۰ هزار تومان ارزان‌تر می‌فروشد. آژانس‌هایی که سود کمتری دریافت میکنند یا حتی به قیمت خام بلیت‌شان را می‌فروشند از چه راهی هزینه‌هایشان تامین می‌شود؟ قایی در این باره عنوان می‌کند: این آژانس‌ها سود خود را از گردش مالی روزانه دریافت میکنند. در نظر داشته باشید که چهار آژانس معمولا رتبه‌های اول جست‌وجو در گوگل را دارند و جنگ و رقابت بین آنهاست، زیرا کمتر مسافری است که به صفحه دوم گوگل برای خرید بلیت مراجعه کند. در این شرایط ایرلاین‌ها هم ترجیح می‌دهند به آژانس‌هایی که روزانه میلیاردی از آنها خرید میکنند کمیسیون بیشتری بپردازند.
او با اشاره به اینکه آژانس‌های خرد مشکلی با پرداخت کمیسیون بیشتر توسط ایرلاین‌ها ندارند می‌افزاید: بحث کسب‌وکارهای خرد در حوزه آژانس‌ها این است که زمانی آژانس قیمت بلیت خود را معادل قیمت اعلام شده از سوی ایرلاین و حتی پایین‌تر از آن اعلام می‌کند، آژانس‌های خرد به ناچار از بازار خارج می‌شوند.
این کارشناس گردشگری همچنین از تخلفات برخی ایرلاین‌ها جدا از آژانس‌های بزرگ خبر می‌دهد و می‌گوید: به عنوان مثال قیمت بلیت تهران- استانبول ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است، ایرلاین این بلیت را ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان به آژانس می‌فروشد که برای آژانس ۲۰۰ هزار تومان سود دارد، همچنین آژانس برای کسب همین سود حداقلی و داشتن ارتباط با ایرلاین انواع ضمانت‌نامه‌ها را هم باید به ایرلاین بدهد.
حال در این شرایط ایرلاین در سایت خود بلیت را ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان عرضه می‌کند، نتیجه اینکه مسافر قطعا بلیت را از سایت ایرلاین خریداری می‌کند درحالی‌که آژانس برای کار با ایرلاین مراحل مختلفی را طی کرده و ضمانت‌نامه هم داده است.
او در همین رابطه از نامه‌نگاری‌های متعدد آژانس‌ها برای رفع این مشکل خبر داده و اضافه می‌کند: امیدواریم با ورود نهادهای نظارتی این مشکلات برطرف شود و آژانس‌ها بتوانند به‌کار خود ادامه دهند.
