تهدید شیوع ویروس در محصولات کشاورزی با غفلت مسئولان
روز گذشته خبر وجود "ویروس قهوه‌ای چروکیدگی" در محصولات صادراتی ایران در حالی توسط رئیس سازمان حفظ نباتات کشور تکذیب شد که، چند ماه پیش مسئولان همین سازمان درباره احتمال شیوع آن در کشور با توجه به آلودگی در کشورهای همسایه هشدار داده بودند.
اقتصاد آنلاین – سپیده قاسمی؛ چند روز پیش "سازمان امنیت غذایی جمهوری آذربایجان" در اطلاعیه‌ای مدعی شد، در فلفل وارداتی از ایران ویروس مشاهده شده است. این کشور ویروسی که فلفل‌های ایران به آن مبتلا هستند را "ویروس قهوه‌ای چروکیدگی" اعلام کرده است.
سازمان امنیت غذایی جمهوری آذربایجان در اطلاعیه خود آورده است، بر اساس قانون "تجارب بین‌المللی" با رعایت الزامات قرنطینه‌ای گیاهی فلفل‌های ایرانی مبتلا به این ویروس باید معدوم شود.
آلوده بودن محصولات کشاورزی ایران به ویروس مذکور روز گذشته توسط شاپور علائی مقدم، رییس سازمان حفظ نباتات کشور، تکذیب شد.
وی گفت: خبر معدوم سازی فلفل ایران در جمهوری آذربایجان را از شبکه‌های اجتماعی دیدم، اما این خبر درست نیست و قویاً وجود ویروس در فلفل ایرانی صادره به کشور آذربایجان و معدوم سازی آن تکذیب می‌شود.
علائی مقدم افزود: معدوم سازی محصولات کشاورزی در کشور دیگر تابع قوانین و شیوه‌نامه‌های خاصی است و با نامه‌ای که دیروز به قرنطینه‌های مناطقی که راه صادرات به آذربایجان هستند نوشتیم متوجه شدیم که هیچ برگشتی از آذربایجان نداشتیم و در خصوص بحث امحاء نیز مکاتباتی با طرف آذربایجان انجام شد که بر اساس اعلام جمهوری آذربایجان هیچ گزارشی مبنی بر امحای محصولات کشاورزی ایران در آذربایجان وجود ندارد.
وجود ویروس در محصولات کشاورزی ایران در حالی تکذیب می‌شود که، ماه‌ها پیش از این، مسئولان همین سازمان درباره بروز این ویروس در کشور هشدار داده بود.
در تیرماه سال جاری بود که، مهندس یداله علی‌پور، سرپرست دفتر پایش و تحلیل خطر سازمان حفظ نباتات کشور، در مصاحبه‌ای تلوزیونی، درباره بیماری چروکیدگی قهوه‌ای گوجه‌فرنگی خطاب به کشاورزان هشدارداد و گفت: این ویروس خسارت اقتصادی بر روی گوجه‌فرنگی و فلفل دارد و تا ۱۰۰ درصد گیاهان را آلوده می‌کند، همچنین می‌تواند ۳۰ تا ۷۰ درصد عملکرد تولید در واحد سطح را کاهش دهد.
علی‌پور در آن زمان اطمینان داد که تاکنون گزارش رسمی از وجود این بیماری در کشورمان توسط محققین، دانشگاهیان و مؤسسات تحقیقی اعلام نشده است.
سرپرست دفتر پایش و تحلیل خطر اعلام کرد: برای جلوگیری از ورود ویروس به کشور، سازمان حفظ نباتات مکاتباتی با سازمان مبارزه با قاچاق کالا داشته تا بذر قاچاق وارد کشور نشود.
علی‌پور همچنین از گلخانه داران خواست تا در صورت مشاهده علائم مشکوک در محصول گوجه‌فرنگی به کارشناسان مراکز جهاد کشاورزی در استان‌ها مراجعه کنند تا عملیات ریشه‌کنی و مبارزه با این بیماری انجام شود.
البته پیش از آنکه این هشدار توسط سازمان حفظ نباتات کشور صادر شود، برخی استان‌ها این خطر را احساس کرده بودند و ویروس را تهدیدی جدید برای این محصولات اعلام کردند، از جمله این استان‌ها می‌توان به بوشهر و یزد اشاره کرد.
احمد سبحانی، مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی بوشهر، در هشدار خود به کشاورزان گفته بود هرچند تاکنون بیماری ویروسی قهوه‌ای چروکیدگی به عنوان قرنطینه خارجی است و در کشور دیده نشده، اما با توجه به اینکه مزارع گوجه فرنگی کشورهای همسایه از جمله ترکیه در سال ۲۰۲۰ به این ویروس آلوده شدند باید از ورود و شیوع این ویروس در کشور پیشگیری کرد.
سبحانی تاکید کرد: باتوجه به اینکه تاکنون این ویروس در کشور وارد نشده کشاورزان در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک موضوع را به کارشناسان امر انعکاس داده تا پس از شناسایی در صورت اثبات آلودگی، در راستای پیشگیری از شیوع و همه گیری این ویروس کانون آلودگی را معدوم کنند.
هر چند آنگونه که رئیس سازمان حفظ نباتات اعلام کرد، وجود ویروس در فلفل ایرانی صادره به کشور آذربایجان کذب است، اما با توجه به گزارش‌های مسئولان، همین سازمان از بروز این ویروس در کشورهای همسایه، غفلت از احتمال بروز ویروس در کشور ما با توجه به ویژگی‌های ویروس‌ها، بسیار ساده‌انگارانه است.
پیگیری اقتصاد آنلاین برای دریافت پاسخ از مسئولان سازمان حفظ نباتات برای آخرین وضیعت بروز یا عدم بروز این نوع ویروس در محصولات کشاورزی کشور بی پاسخ ماند. پاسخ به رسانه‌ها برای اطلاع رسانی به کشاورز درباره ویژگی‌ها، راه‌های انتقال و اقدامات موثر در برخورد با این ویروس برای مقابله با بروز و گسترش آن در کشور، کمتر انتظاری است که از مسئولان سازمان حفظ نباتات کشور می‌رود.
در ادامه یافته‌هایی را درباره "ویروس قهوه‌ای چروکیدگی" آورده‌ایم تا شاید کمکی باشد برای اطلاع کشاورزان از احتمال خطری که پیش رو دارند.
"ویروس قهوه‌ای چروکیدگی" چیست؟
این ویروس ابتدا در سال ۲۰۱۵ در گلخانه‌های کشور اردن، فلسطین و اسراییل مشاهده شد و پس از آن در اروپا و آمریکا شیوع پیدا کرد، سپس در برخی از قسمت‌های چین نیز مشاهده شد.
در سال زراعی گذشته، "ویروس قهوه‌ای چروکیدگی" در کشورهای همسایه ما ترکیه به صورت گسترده مشاهده و در عربستان سعودی گزارش شد.
بیماری ویروسی چروکیدگی قهوه‌ای خسارت زایی بسیار بالایی دارد و در صورت هرگونه غفلت به دلیل رعایت نکردن ضوابط بهداشتی امکان همه‌گیری و انتشار سریع آن در فضای گلخانه و فضای باز وجود دارد.
نشانه‌های ابتلای محصول به ویروس
این ویروس موجب چروکیدگی قهوه‌ای، ریز و بد شکل شدن میوه و روی برگ‌ها نیز منجر به ایجاد تاول‌های شدید می‌شود. با ابتلای گیاه به این ویروس برگ‌ها امکان انجام فتوسنتز را از دست می‌دهند و لکه‌های سوختگی به شکل موزائیکی روی آنها را می‌پوشاند.
تغییر رنگ و کوچک شدن میوه و عدم رشد آن از علائم دیگر ابتلای گیاه به این ویروس است. همچنین، در مواردی این ویروس در راس برگ‌ها نیز علائم زرد شدن و بدشکلی ایجاد می‌کند.
راه‌های انتقال ویروس چیست؟
انتشار این ویروس از طریق مکانیکی به راحتی امکان پذیر است. علاوه بر آن اگر بذر آلوده در گلخانه کشت شود نشاهای حاصله آلوده شده و پس از انتقال به زمین اصلی می‌تواند به راحتی بوته‌های همجوار خود را نیز آلوده کند.
استفاده کشاورزان از بذرهای گواهی شده، در هنگام کشت می‌تواند تا حد قابل توجهی از انتقال ویروس جلوگیری کند. کارشناسان تاکید دارند، برای جلوگیری از انتقال ویروس، کشاورزان باید از مصرف بذرهای بدون هویت بپرهیزند و با دریافت گواهی سلامت از سالم بودن بذر مورد استفاده اطمینان حاصل کنند.
در صورت ابتلا به ویروس چه باید کرد؟
در صورت انتقال بیماری چروکیدگی قهوه‌ای به گیاه باید محصول معدوم شود. لازم است در زمان آیش زمین هیچ کشتی انجام نشود چرا که این ویروس تا فصل کشت بعدی در خاک باقی می‌ماند.
امکان انتقال ویروس به انسان چقدر است؟
در مجموع تا امروز بیماری خطرناک مشترک بین گیاه و انسان شناسی نشده است. درباره "ویروس قهوه‌ای چروکیدگی" نیز گزارش تایید شده‌ای در خصوص وجود عوارض مصرف این میوه بر روی انسان وجود ندارد.
بر اساس این گزارش؛ هیچ ویروسی معطل واکنش مسئولان برای بروز و شیوع نمی‌ماند. اولین گزارش‌ها در کشورهای همسایه از بروز ویروس باید مسئولان مربوطه را به اقدامات موثر وا می‌داشت، اقدامی بیش از هشدار تلویزیونی به کشاورزان که بدون شک درصد بسیاری از آنها حتی این هشدار به گوششان نیز نرسیده است.
