باج گیرهای عاطفی را شناسایی کنید + راه های مقابله

باج گیری عاطفی چیست و چند نوع دارد؟ + راه حل

به گزارش اقتصاد آنلاین، شاید تا به حال از شما هم باج گیری عاطفی شده باشد؛ کسی که دوستش دارید از احساس شما برای سوءاستفاده یا اعمال نظرش استفاده کرده باشد و شما بخاطر علاقه و وابستگی خود نتوانسته‌اید با او مبارزه کنید. باج گیری عاطفی از جمله مواردی است که رابطه را برای طرفین ناسالم می‌کند و پیامدهای سوئی به دنبال دارد. در این مقاله کاری را که باجگیران عاطفی با شما می‌کنند را شرح داده و در انتها راه‌هایی برای مقابله با آن‌ها ارائه شده است. توصیه میکنیم در این زمینه از مشاوره روابط عاطفی یاری بجویید.

باج گیری عاطفی چیست؟

برای واژه باج گیری، می‌­توانیم واژه‌هایی مثل استثمار، بهره کشی یا سوءاستفاده را نیز هم طراز قرار دهیم. اما باج گیری عاطفی، یعنی فردی با استفاده از موضع برتر عاطفی خود، فرد مورد نظرش را کنترل کند و منافعش را به دست بیاورد. افراد باج­گیر، از ترس، تعهد و احساس گناه طرف مقابل برای بهره کشی استفاده می­ کنند. فرد قربانی نیز به خاطر احساس گناه، از دست دادن توجه و یا هر فقدان دیگری مجبور است که به خواسته‌های طرف مقابلش تن بدهد و اغلب دچار شکست عشقی می‌شود.

این رفتار ممکن است به طور پررنگ در زندگی زناشویی و در مورد مسائل جنسی، مالی و توجه به وجود بیاید. معمولا شخصیت‌های وابسته به راحتی در دام باج گیری عاطفی می افتند. 

چطور بفهمیم کسی باج گیری عاطفی می‌کند؟

فرد باج­گیر، می­ تواند از ضعف شما علیه شما و برای دستیابی به چیزی که می­ خواهند استفاده کند. آن‌ها می­‌دانند که چه چیزی برای شما مهم است و همان‌ها را از شما طلب می­ کنند. 

آن‌ها به طور کلی 4 دسته هستند:

1. باج گیری عاطفی به صورت تنبیهی

خواسته خود و پیامد عدم پذیرش آن را می‌­گویند. مثلا اگر فلان کار را بکنی ترکت خواهم کرد. این گروه از افراد به صورت آشکار باج می‌گیرند و خواسته‌های خود را عملی می‌کنند. مثالی دیگر والدینی هستند که فرزندان خود را ملزم به ازدواج با شخص خاصی می‌کنند و می‌گویند اگر با فلان شخص ازدواج کنی تو را طرد می‌کنیم و از ارث محروم می‌شوی. والدینی که باج گیری عاطفی می‌کنند اغلب بر روی انتخاب‌های دیگر فرزندانشان برای ازدواج عیب و ایراد می‌گذارند و از این طریق سلطه گری می‌کنند. گروهی دیگر از تنبیه کنندگان هستند که به تنبیه کنندگان خاموش معروف‌اند و با سکوت طولانی مدت خود شما را تنبیه می‌کنند به گونه‌ای که در نهایت تسلیم خواسته‌هایشان می‌شوید. 

2. باج گیران عاطفی که شما را تهدید می‌کنند

تهدیدشان علیه خودشان است و اغلب افرادی وابسته و بدون تواناییِ مسئولیت پذیری هستند. مثلا اگر این کار را نکنی خودم را می­ کشم. این نوع از باجگیران خشمشان را متوجه خودشان می‌کنند و از این طریق حس ترس و ترحم و دلسوزی شما را بر می‌انگیزند. این گونه افراد همیشه دیگران را مسئول اتفاقات ناگوار زندگی‌شان می‌دانند و به شدت وابسته هستند. باج گیران تهدید کننده قربانی خود را در تنگنا قرار می‌دهند و از این طریق به خواسته خود می‌رسند. اغلب نوجوانان و جوانان چنین رفتارهایی از خود بروز می‌دهند و والدین را تسلیم خواسته‌های خود می‌کنند.

3. باج گیری عاطفی سرزنشی

در این نوع از باج گیری عاطفی فرد برای اطمینان از توجه شما، می‌­خواهند که شما خواسته ­شان را حدس بزنید و اگر در آن ناتوان باشید، شدیدا بهم می­ ریزند. همچنین این گونه از افراد جوری وانمود می‌کنند که تمام بدبختی‌هایشان تقصیر شما است و شما مسئول تمام اتفاقات بدی زندگیشان هستیدو علاوه بر این به گونه‌ای به شما القا می‌کنند که اگر خواسته‌شان را عملی کنید شما را می‌بخشند. باجگیران عاطفی اغلب افسرده و گریان هستند؛ ممکن است به ظاهر مظلوم به نظر برسند اما در واقع با این کار خود کنترل شما را در دست می‌گیرند و سلطه گری می‌کنند. برای مثال چنین جملاتی بر زبان می‌آورند: «من به خاطر تو تمام این بدبختی‌ها را تحمل کردم؛ اگر بمیرم هم اهمیتی به من نمی‌دهی» 

4. وسوسه کننده‌ها

آن‌ها در ازای خواسته خود، وعده‌های جذاب و عجیب می‌­دهند و معمولا پس از رسیدن به هدفشان به آن عمل نمی­‌کنند. همچنین آن‌ها به احساسات و درخواست‌های شما توجه نمی­‌کنند و هر بار چیز بیشتری از شما می­‌خواهند. این دسته از باج گیری‌های عاطفی اغلب در روابط دوستی و کارمند و کارفرما دیده می‌شود. افراد وسوسه کننده باهوش‌ترین افراد باج گیر هستند.

نشانه های افراد باج­گیر عاطفی

فردی که از شما باج­ گیری عاطفی می­ کند، می‌­تواند هرکسی باشد. از اعضای خانواده گرفته تا همسر و حتی فرزندان شما؛ اما لازم است که شما هوشیار بمانید و اقدامات لازم را انجام دهید. افراد مبتلا به اختلالات شخصیت دسته B بیشتر از دیگر افراد احتمال دارد از این ترفندها برای رفع نیازهایشان استفاده کنند. 

_ این افراد معمولا تصمیمات خود را با واکنش منفی نسبت به انتخابات شما، اداره می­ کنند.

_ آن‌ها معمولا از ترساندن شما برای دستیابی به چیزی که می­‌خواهند بهره می‌­برند. 

_ شما دائما از سوی این افراد به دلیل کارهایی که انجام نمی­‌دهید یا زمان‌هایی که آن‌ها را تایید نمی­‌کنید، سرزنش می­‌شوید.

_ آن‌ها از اینکه شما را در عذاب قرار دهند تردیدی ندارند.

_ ممکن است یک فضای دراماتیک یا عاطفی شدید برای تشویق کردن شما به اطاعت ایجاد کنند.

روش باج­گیران عاطفی چگونه است؟

باجگیران عاطفی از خشم برای ایجاد احساس مسئولیت و وظیفه در شما استفاده می‌­کنند. سپس سعی می­ کنند با استفاده از حیله، شما را وادار به پذیرش اشتباه کنند و به این طریق باج گیری عاطفی می‌کنند. در ادامه آن‌ها از احساسات خود برای جابجایی توجه شما از واقعیات استفاده می‌­کنند تا شما واقعیت را فراموش کنید.

هنگامی که شما از موضع خود پایین آمدید، به شما احساس گناه تزریق می­‌کنند و اگر از خود دفاع نکنید، در مقابل آن‌ها سقوط خواهید کرد و حتی اگر هیچ اشتباهی نکرده باشید تسلیم می‌­شوید؛ احساس شرم کرده و عذرخواهی می­ کنید.

سپس آن‌ها شما را به راه راست هدایت می‌‌کنند. راهی که منفعتشان در آن تأمین می‌­شود. بعد از اینکه به خواسته خود رسیدند با شما بسیار مهربان برخورد می‌کنند و با این ابزار، شما را آن طور که می‌خواهند بازی می‌دهند. 

افرادی که بیشتر از همه قربانی باج گیری عاطفی می‌شوند

افرادی که همیشه به دنبال راضی کردن و خشنود کردن دیگران هستند و هر کاری می‌کنند تا مورد تأیید دیگران قرار بگیرند، بیشتر از همه مورد باج گیری عاطفی قرار می‌گیرند. آن‌ها معتاد به تأیید و تصدیق دیگران هستند به همین دلیل اغلب هدف باج گیران عاطفی قرار می‌گیرند و خواسته‌های آنان را برآورده می‌سازند. شخصیت‌های مهر طلب اغلب افرادی هستند که قربانی می‌شوند. فرد سلطه جو ابتدا نیاز آن‌ها به تأیید شدن را ارضا می‌کند و سپس با طرد کردن فرد او را مجبور می‌کند خواسته‌اش را عملی کند. گروهی دیگر از قربانیان افرادی هستند که از تعارض و رویایی با دیگران و خشم آن‌ها ترس شدید دارند. کافی است فرد سلطه‌جو کمی صدایش را بالا ببرد، فرد قربانی خیلی زود به اطاعت می‌کند.

با باج گیری عاطفی چگونه مقابله کنیم؟

باید بدانید که هیچ نوع باج­گیری، بدون کمک و همکاری شما صورت نمی‌گیرد؛ این یک فرایند دو طرف است. شما باید بدانید که وقتی هدف یک باج­گیر قرار گرفته‌اید، نقشتان چیست. این موضوع در رابطه با جنس مخالف بیشتر مطرح می‌شود.

1- نباید با نقاط حساس خود وارد روابط شوید. نقاطی که از تجربه‌ها یا ضعف‌های شما ناشی می­ شود. احساساتی مثل ترس، عدم امنیت، ترک شدن، پشیمان و غم‌های انباشته شده، نقاط حساس و دردناک زندگی شما هستند، باید تا زمانی که لازم است برای خودتان باقی بماند.

2- باج­گیری زمانی اتفاق می‌­افتد که شما این نقاط را به دیگران نشان می‌­دهید و در واقع خودتان اجازه ورود می‌دهید. دیگران نیز بنابر تیپ شخصیتی خود، روی آن نقاط فشار می­ آورند. بنابراین باید متوجه شده باشید که خودتان، متهم ردیف اولید.

3- برای مقابله با باج گیری عاطفی لازم است که این افراد را براساس مطالبی که گفتیم یا به کمک یک روانشناس بشناسید و سپس برای خارج کردن خودتان از این چرخه مبارزه کنید. باید شجاعت نه گفتن و به جان خریدن فشارهای فرد باج­گیر را به دست بیاورید و مقاومت کنید.

4- واقعیت این است که سازش و تسلیم شدن شما، راه باج­گیری را به فرد مقابل یاد می­‌دهد. شخص باج­گیر، معمولا به دلیل ضعف‌های شخصیتی و روانی خود و نیاز به تأیید و توجه، آزار می­‌بیند ولی شما نیز عزت نفس و غرور خود را با سازش کردن زیر سوال می­‌برید.

موانع را از یاد نبرید

گاه با وجود آن که می‌دانید فرد مقابل در حال سوءاستفاده به شکل‌های مختلف از شماست و مدام باج گیری عاطفی می‌کند، باز هم خارج شدن از آن رابطه برایتان کاری دشوار و نشدنی است. در این شرایط با احساساتی مثل دوگانگی، ناامیدی، اضطراب، افسردگی و... مواجه می‌شوید. حتی شاید برای مقابله با این احساسات‌تان از کسی درخواست کمک کنید، مشاوره روانشناسی به شما کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری در این برهه از زندگی بگیرید. علاوه بر این فراموش کردن عشق گذشته اهمیت بسیاری دارد و اغلب کار دشواری به نظر می‌رسد. با روش‌های روان درمانی و کمک گرفتن از افراد متخصص می‌توانید در این زمینه به آرامش دست یابید. 

سؤالات متداول

چطور باج گیران عاطفی را شناسایی کنیم؟

باج گیران عاطفی از راه سرزنش، تنبیه، تهدید و وسوسه خواسته‌های خود را عملی می‌کنند. رابطه خود را به طور دقیق بررسی کنید و در صورتی که چنین مواردی را مکررا مشاهده کرده‌اید می‌توانید به شناسایی این افراد بپردازید.

چرا افراد باج گیری عاطفی می‌کنند و چه کسانی بیشتر مورد باج گیری قرار می‌گیرند؟

اغلب افراد به دلیل ناتوانی در رسیدن به اهداف خود و یا کمبودهای عاطفی بر دیگران سلطه‌گری می‌کنند. افرادی که مورد باج گیری قرار می‌گیرند اغلب افرادی هستند که بسیار نیاز به تأیید شدن از طرف دیگران دارند و سریع تسلیم می‌شوند و توانایی مقاومت کردن در برابر خواسته‌های آن‌ها را ندارند.