صادرکنندگان مقصر گرانی نرخ ارز ؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل، پس از تحریم‌های ثانویه همیشه نوک پیکان مشکلات ارزی کشور به سمت صادرکنندگان بود. این‌بار نیز پس از افزایش قیمت بنزین و به دنبال آن افزایش نرخ ارز در بازار، رییس کل بانک مرکزی عامل اصلی این افزایش را نحوه عملکرد برخی از صادرکنندگانی دانست که به سبب جو روانی ناشی از افزایش نرخ بنزین و حوادث بعد از آن تلاش می‌کنند با تعلل، ارزهای صادراتی خود را با نرخ‌هایی بالاتر به بازار عرضه کنند. اما برخی از فعالان اقتصادی در واکنش به این اظهارات عبدالرضا همتی می‌گویند: سخنان همتی همه صادرکنندگان را مشمول نمی‌شود؛ بلکه این صادرکنندگان خرد هستند که بر اساس بخشنامه پیشین بانک مرکزی هیچ تعهدی برای بازگشت ارز خود به بازار نداشته و اکنون شرایط را مغتنم شمرده و ارزهای خود را با نرخ بالاتری وارد بازار می‌کنند. البته آنها، منکر عرضه ارز صادراتی با نرخ‌های بالاتر در بازار نیستند؛ اما می‌گویند که این عامل به تنهایی عامل افزایش نرخ ارز نبوده، بلکه عواملی از جمله شرایط اجتماعی و افزایش قیمت بنزین نیز بر آن تاثیر گذاشته است. اما در این میان برخی نیز معتقدند که صادرکنندگان به دلیل تعهدات خود به تامین‌کنندگان داخلی‌شان امکان نگه داشتن ارز را ندارند و باید آن را وارد بازار کرده تا بدهی‌های خود را تسویه کنند.

   واکنش همتی به نوسان بازار ارز

پس از افزایش قیمت بنزین، نرخ ارز نیز خود را بالا کشید؛ از این رو، عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی در واکنش به این نوسانات طی یادداشتی سه عامل از جمله جو روانی ناشی از افزایش نرخ بنزین و حوادث بعد از آن و شروع تسویه حساب‌های تجار با خارجیان در پایان سال میلادی را عمده‌ترین دلایل تعلل صادرکنندگان در بازگشت ارزشان به چرخه اقتصادی کشور عنوان کرد. (مشروح یادداشت رییس کل بانک مرکزی و تحولات بازار ارز را در صفحه 4 بخوانید.) برای روشن شدن این روند که آیا صادرکنندگان واقعا به سبب جو روانی حاصل از افزایش قیمت بنزین از فرصت استفاده کرده و تلاش دارند ارز خود را با تعلل وارد بازار کنند تا ارزهای خود را به قیمت بالاتری به فروش برسانند سراغ صادرکنندگان رفتیم تا پاسخ آنها در این مورد جویا شویم.

   «صادرکنندگان خرد» مقصرند؟

در همین حال، رضا پدیدار، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران و یک فعال صادراتی در واکنش به سخنان رییس کل بانک مرکزی می‌گوید: این سخنان صرفا مربوط به صادرکنندگانی است که میزان صادرات آنها از یک میلیون دلار در سال کمتر است و می‌توانند ارز حاصل از صادرات خود را در سامانه نیما عرضه نکنند. در واقع آنها موظف به عرضه ارز خود در نیما نیستند و می‌توانند آن را در هر بازاری به فروش برسانند. او معتقد است که تعداد این صادرکنندگان خیلی زیاد نیست، اما تجمیع تقاضا و عرضه یک‌باره آن در بازار باعث شده تا بازار با نوسان همراه شود. به گفته پدیدار، صادرکنندگان خرد ارز خود را تاکنون نگه داشته و منتظر فرصتی بودند تا بازار از لحاظ قیمتی با افزایش همراه شود و در آن موقعیت زمانی ارز خود را وارد بازار کنند. در حقیقت این ترمز را صادرکنندگان خرد ایجادکردند نه کل صادرکنندگان کشور. این فعال اقتصادی معتقد است که دلیل این اتفاق نیز به بخشنامه گذشته بانک مرکزی باز می‌گردد که صادرکنندگان خرد را موظف به بازگرداندن ارزشان نکرده است؛ آنها آزادند تا ارز خود را هر طور که می‌خواهند وارد بازار کنند یا اصلا به بازار عرضه نکنند. بنابه اظهارات پدیدار، افزایش نرخ ارز، مربوط به صادرات خرد کشور است؛ پس این روند کوتاه‌مدت و موقتی است. صادرکنندگان خرد چنین شرایطی را برای بازار ارز رقم زدند که پس از اتمام این دوره بازار ارز با عرضه صادرکنندگان عمده مواجه خواهد شد که نرخ ارزشان بر اساس نرخ سامانه نیما خواهد بود و بازار را به تعادل می‌رساند. به اعتقاد پدیدار، با این روند بازار ارز خود را تصحیح کرده و احتمال کاهش نرخ ارز پس از این مدت وجود دارد.

   سه عامل اصلی افزایش نرخ ارز

از سوی دیگر، مهراد عباد، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران و فعال حوزه واردات نیز می‌گوید: افزایش نرخ ارز تابعی از سه عامل است که دست به دست هم دادند و نمی‌توان گفت که صرفا به یکی از این عوامل باز می‌گردد. او معتقد است که افزایش نرخ ارز به «تنش‌های یک هفته گذشته و مسائل روز جامعه»، «افزایش قیمت بنزین» و «نحوه عرضه ارز صادرکنندگان» بازمی‌گردد و تنها یکی از این عوامل را نمی‌توان فاکتور اثرگذار در نوسانات بازار ارز دانست. به گفته عباد، از طرف دیگر صادرکنندگان نیز با افزایش نرخ ارز در صرافی‌ها با تصمیم‌های متعدد از جمله عدم عرضه، فروش با قیمت بالاتر تا زمان ثبات شرایط یا اعلام قیمت بالا برای ارزهایشان در سامانه نیما برای خریداران عاملی برای افزایش قیمت ارز شدند. او به عنوان فعال در حوزه واردات کشور، درباره افزایش نرخ ارز در سامانه نیما نیز توضیح داد: از آنجا که ما به عنوان واردکننده در مقابل صادرات از ارز صادراتی استفاده می‌کنیم، شاهد این مورد بوده‌ایم که نرخ ارز در مقایسه با 10 روز گذشته با افزایش همراه بوده و این طبیعی است چراکه افزایش قیمت بنزین تاثیر خود را بر تمام کالاها و خدمات خواهد گذاشت. هر چند که در این مدت مسوولان تلاش کرده‌اند از افزایش قیمت کالاها جلوگیری کنند اما این افزایش موقتی بوده و ناخودآگاه با افزایش چند درصدی قیمت کالاها به صورت تدریجی مواجه خواهیم شد. او در تایید سخنان رییس کل بانک مرکزی مبنی بر افزایش نرخ ارز به دلیل نحوه عرضه ارز از سوی صادرکنندگان در بازار می‌گوید: این عامل به تنهایی نمی‌تواند منجر به برهم زدن تعادل بازار ارز باشد و هر سه عامل یاد شده دست به دست هم دادند تا با افزایش نرخ ارز مواجه شویم.

   صادرکنندگان  بی‌تقصیرند

احمدرضا فرشچیان، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران نیز از جمله صادرکنندگانی است که سخنان همتی را رد می‌کند و با این صحبت که تعلل صادرکنندگان منجر به به‌هم خوردن بازار ارز شده، مخالفت می‌کند. بنابه اظهارات او، صادرکنندگان در مقابل کالایی که صادر می‌کنند در داخل کشور بدهی ریالی به تامین‌کنندگان مواد اولیه خود دارند، پس نمی‌توانند ارز خود را وارد بازار نکنند. فرشچیان تاکید می‌کند که صادرکنندگان تعهد پرداخت دارند و نمی‌توانند به طلبکاران خود بگویند که تا زمان فروش ارز انها و رسیدن بازار به قیمت دلخواه آنها صبر کنند تا پس از آن بدهی خود را تسویه کنند. بنابه اظهارات این فعال اقتصادی، صادرکننده نسبت به صادرات خود تعهد پرداخت دارد و باید ارز خود را وارد چرخه اقتصادی کشور کند و این ورود ارز به کشور از هر طریقی که بانک مرکزی اعلام کرده، ممکن است.