تقابل اوپک پلاس با آژانس بین المللی انرژی / اختلافات ریاض و واشنگتن به ارائه آمارهای نفتی کشیده شد

اقتصاد آنلاین – اکرم شعبانی؛ به گزارش رویترز، سازمان کشورهای صادر کننده نفت و متحدانش از جمله روسیه، گروهی که اوپک پلاس نامیده می‌شود، تاکنون درخواست‌های غرب برای افزایش تولید و کاهش قیمت نفت تا حدود ۱۰۰ دلار در هر بشکه را نادیده گرفته‌اند.

این مساله‌ای حساس است، چرا که قیمت بالای انرژی، تا حدودی به دلیل جنگ روسیه با اوکراین، تورم را تشدید کرده و جو بایدن رییس‌جمهوری ایالات متحده، با اعمال فشار برای کاهش بی سابقه قیمت بنزین در ایالات متحده پیش از انتخابات میان‌دوره‌ای در نوامبر مواجه است.

هر گونه تمایل ریاض و متحدانش برای کمک به ایالات متحده از بین رفته چرا که واشنگتن به نگرانی‌های خلیج فارس در مورد ایران در مذاکرات هسته‌ای وین توجهی نکرده و به حمایت خود از عملیات تهاجمی ائتلاف به رهبری عربستان سعودی در یمن پایان داده و شرایطی را برای فروش تسلیحات آمریکا به کشورهای حاشیه خلیج فارس تحمیل کرده است.

علاوه بر این، بایدن به صورت مستقیم با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی که حاکم واقعی پادشاهی سعودی است، معامله‌ای نکرده است اما سخنگوی کاخ سفید از اظهارنظر در این باره خودداری کرد.

در این زمینه، بحث فنی اوپک پلاس که بیش از شش ساعت در ماه مارچ به طول انجامید، با تصمیم متفق القول برای حذف اعداد آژانس بین‌المللی انرژی IEA هنگام ارزیابی وضعیت بازار نفت، پایان یافت.

به گفته این منابع، این نشست به ریاست مشترک عربستان سعودی و روسیه و همچنین الجزایر، عراق، قزاقستان، کویت، نیجریه، امارات متحده عربی و ونزوئلا برگزار شد.

این تصمیم تا حد زیادی نمادین است چرا که اوپک پلاس همواره می‌تواند انتخاب کند که از میان شش منبع غیر اوپک چه اعدادی را هنگام شکل‌گیری دیدگاه خود در مورد تعادل عرضه و تقاضا در بازار نفت انتخاب کند.

شش منبع اعلام کرده‌اند که به صورت رسمی داده‌ها را حذف کرده‌اند که این نشان دهنده افزایش ناامیدی نسبت به آن چیزی است که اوپک پلاس آن را تعصب آژانس بین‌المللی انرژی نسبت به بزرگترین عضو خود یعنی ایالات متحده می‌دانست.

به صورت خاص، این منابع به تجدیدنظر رو به بالای آژانس بین‌المللی انرژی در تقاضای تاریخی در ماه فوریه و همچنین دیدگاه آژانس در رابطه با اینکه تحریم‌های غربی روسیه چه میزان از نفت خام روسیه را از بازار حذف می‌کند، اشاره کرده و آن را اغراق آمیز می‌دانستند.

یکی از منابعی که مستقیما در این تصمیم دخیل است به رویترز گفت: یکی از مشکلات آژانس بین‌المللی انرژی استقلال است که در حال حاضر به مشکل ارزیابی فنی تبدیل شده است.

وزارت انرژی عربستان سعودی و امارات متحده عربی به درخواست برای اظهارنظر در این رابطه پاسخی ندادند.

یکی دیگر از منابع این وضعیت را «جنگ سرد» توصیف کرد و آژانس بین‌المللی انرژی را مسئول شروع آن دانست. آژانس بین‌المللی انرژی به رویترز گفت که تجزیه و تحلیل داده‌های آنها از نظر سیاسی بیطرفانه است.

آژانس در ایمیلی در پاسخ به سوالات رویترز تاکید کرد:‌ ما در تلاش هستیم تا دیدگاهی بیطرفانه و مستقل از مبانی بازار نفت ارائه دهیم و ملاحظات سیاسی هرگز عاملی در ارزیابی چشم انداز از سوی آژانس نبوده است.

در پاسخ آژانس همچنین آمده است: گزارش بازار نفت شامل داده‌های عرضه، تقاضا و موجودی از منابع رسمی است و با تخمین و در شرایطی که هیچ داده‌ای در اختیار نداریم، تکمیل می‌شود.

تولد یک بحران

آژانس بین‌المللی انرژی در سال ۱۹۷۴ تاسیس شد تا به کشورهای صنعتی کمک کند که با بحران نفت پس از تحریم عربی که باعث کاهش عرضه و افزایش قیمت‌ها شد، مقابله کنند.

این نهاد که شامل ۳۱ کشور می‌شود، به دولت‌های غربی در مورد سیاست انرژی مشاوره می‌دهد و ایالات متحده را به عنوان تامین کننده اصلی مالی خود می‌شناسد. این سازمان از زمان ایجاد خود شاهد تغییراتی در بازارهای انرژی بوده و روابط آنها با اوپک در مواردی کاهش یافته ولی همواره در جریان بوده است.

حتی پیش از تشدید تنش‌ها در سال جاری، این روابط یک نقطه عطف برای عربستان سعودی و متحد نزدیک آنها یعنی امارات متحده عربی و گزارش آژانس پیش از مذاکرات آب و هوایی سازمان ملل متحد در گلاسکو در سال گذشته بود. این گزارش نتیجه گیری کرده بود که اگر جهان برای رسیدن به انتشار کربن صفر تا سال ۲۰۵۰ جدی است پس نباید در پروژه‌های هیدروکربنی جدید سرمایه‌گذاری کرد.

منابع بر این باورند که این مساله نگرانی اوپک پلاس را تشدید کرده که آژانس بین‌المللی انرژی میزان افزایش تقاضا را در میان مدت نادیده می‌گیرد و اوپک پلاس در پاسخ به درخواست آژانس بین‌المللی انرژی برای نفت بیشتر و کاهش قیمت‌ها تا زمانی که بر این باور بود که عرضه کافی در بازار وجود دارد، موافقت کرد.

این مساله انتقادهایی را هم در اوپک به دنبال داشته است.

سهیل المزروعی وزیر انرژی امارات متحده عربی در یک کنفرانس صنعتی در پایان ماه مارچ از آژانس بین‌المللی انرژی خواست «واقع بینانه‌تر» رفتار کرده و اطلاعات گمراه کننده منتشر نکند.

تغییر حداقل‌ها

آژانس بین‌المللی انرژی در ماه فوریه بازار نفت را غافلگیر کرد، زمانی که برآورد اولیه از تقاضای جهانی را نزدیک به ۸۰۰ هزار بشکه در روز اعلام کرد یعنی کمی کمتر از ۱ درصد از حدود ۱۰۰ میلیون بشکه در روز که در بازار جهانی عرضه می‌شود.

این بازنگری که به دنبال ارزیابی مجدد تقاضای پتروشیمی چین و عربستان سعودی در سال ۲۰۰۷ انجام شد، منجر به این دیدگاه شد که بازار نفت از آنچه پیشتر تصور می‌شد، بیشتر در تنگنا قرار دارد و همین امر قیمت نفت را افزایش می‌دهد. به گفته تحلیل‌گران، اوپک باید تلاش کند تا تولید خود را با سرعت بیشتری افزایش دهد.

با این وجود یکی از منابع اعلام کرد که عربستان سعودی با این ارزیابی مجدد موافق نیست.

آژانس بین‌المللی انرژی در این راستا معتقد است که اختلالات ناشی از همه‌گیری، دستیابی به ارقام دقیق دشوارتر کرده است و به محض اینکه اطلاعات در دسترس قرار گیرد، بازبینی‌ها را منتشر خواهد کرد.

گزارش آژانس اذعان می‌کند: ما برای مدتی متوجه عدم تطابق فزاینده در تغییرات موجودی انبار مشاهده شده و درک شده شدیم و با تجدیدنظر در برآوردهای تاریخی تقاضای نفت که در گزارش فوریه گنجانده شده بود، تا حدودی این شکاف را کاهش دادیم.

به گفته این منابع، پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی در مورد تاثیر تحریم‌ها بر تولید روسیه، انتقادهایی را از داخل اوپک نیز به دنبال داشته که به منظور اعمال فشار برای افزایش تولید اوپک طراحی شده است.

آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرده است که تولید نفت روسیه از ماه آوریل به میزان ۳ میلیون بشکه در روز کاهش می‌یابد، در حالی که مراکز تجاری مانند ویتول و ترافیگورا می‌گویند صادرات نفت روسیه ممکن است ۲ تا ۳ میلیون بشکه در روز کاهش یابد. بر اساس برآوردهای تحلیل‌گران و داده‌های روسیه، تولید نفت روسیه در اوایل آوریل کمتر از یک میلیون بشکه در روز کاهش یافت.

آژانس بین‌المللی انرژی تاکید کرد: ما ارزیابی اولیه خود از صادرات را بر اساس اظهارات تعدادی از شرکت‌ها قرار دادیم که پیشتر اعلام کرده‌اند خرید نفت روسیه را کاهش می‌دهند اما در عین حال مشتریان نفت با تخفیف هم افزایش می‌یابد که می‌تواند جبران کننده کاهش مشتریان پیشین باشد.

همانطور که اشاره کردیم، با توجه به شرایط به سرعت در حال تحول، برآوردها در حال بررسی مداوم است و در صورت لزوم، تجدیدنظر خواهد شد.

اوپک پلاس تاکنون در برابر درخواست‌های ایالات متحده و آژانس بین‌المللی انرژی برای استخراج نفت بیشتر مقاومت کرده که به منظور کاهش قیمت‌های نفت پس از تحریم‌های غرب علیه مسکو و در پی حمله روسیه به اوکراین در ۲۴ فوریه که روسیه آن را «عملیات ویژه نظامی» توصیف می‌کند، به بالاترین سطح خود در ۱۴ سال گذشته رسید.

عربستان سعودی و امارات متحده عربی که بخش اعظم ظرفیت مازاد اوپک را در اختیار دارند، اعلام کرده‌اند که اوپک پلاس باید از امور سیاسی به دور بماند و در نشست ماهانه پایان مارچ، این گروه به افزایش متوسط ماهانه از قبل برنامه ریزی شده، دست یافت.

در پایان گفتنی است، بایدن و متحدانش بر این باورند که برای کاهش قیمت‌ها به عرضه بسیار بیشتری نیاز است. ایالات متحده هم اعلام کرده است که از ذخایر استراتژیک نفت خود تا ۱۸۰ میلیون بشکه نفت آزاد خواهد کرد. آژانس بین‌المللی انرژی هم هفته گذشته اعلام کرد که قصد دارد ۱۲۰ میلیون بشکه نفت را طی شش ماه آزاد کند.