سه سناریو برای آینده دلار

اقتصادآنلاین – صبا نوبری؛ بازار ارز در سال ۱۴۰۰ نوسانات بسیاری را پشت سر گذاشت که دلیل اصلی آن مذاکرات احیای برجام بود. در سالی که گذشت دلار آزاد به کانال ۳۰هزارتومان نیز وارد شد و در ماه‌های پایانی سال به دنبال پیشرفت بیشتر مذاکرات و امید به حصول توافق در مدار نزولی قرار گرفت و در نهایت آخرین روز معاملات را در محدوده ۲۶هزار و ۲۰۰تومان به پایان رساند.

حالا یکی از مهم‌ترین سوالاتی که پیش روی عموم مردم قرار دارد، آینده دلار در سال ۱۴۰۱ و روند قیمتی آن است. اما چه سناریوهایی پیش روی دلار قرار دارد و تحلیلگران چه پیشبینی از آینده قیمت این اسکناس دارند؟

پیش از آنکه به اتفاقاتی که در سال آینده ممکن است در بازار ارز رخ دهد بپردازیم، باید اشاره کرد که بسیاری از تحلیلگران قیمت فعلی دلار، یعنی محدوده ۲۶هزارتومان را قیمت تعادلی آن می‌دانند. آن‌ها معتقدند با توجه به حجم نقدینگی که در کشور وجود دارد و همچنین میانگین تورم حدود ۵۰درصدی، نرخ فعلی دلار در واقع نرخ واقعی آن است.

اما بازار ارز در کشور ما شرایط خاص و ویژه‌ای دارد و دولت به عنوان عرضه کننده اصلی دلارهای نفتی در بازار، در تعیین قیمت آن نقش اساسی ایفا می‌کند و همچنین ارتباط ایران با جهان هم در این بین اثرگذار است. بنابراین همانطور که انعقاد برجام و خارج شدن آمریکا از آن هرکدام به نوبه خود تاثیر زیادی بر قیمت ارز داشتند، احیای دوباره برجام یا به سرانجام نرسیدن مذاکرات هم نقش تعیین کننده‌ای در قیمت ارز خواهد داشت.

به دنبال این موضوع، سه سناریو را می‌توان برای آینده قیمت دلار در نظر گرفت.

احیای کامل برجام

اولین فرض، احیای دوباره برجام آن هم به صورت توافقی کامل و جامع است که در آن تمام منافع ایران تامین شود و ایران بتواند به قوت قبل صادرات نفت خود را از سر بگیرد. در چنین شرایطی حجم بالایی از منابع ارزی در اختیار دولت قرار خواهد گرفت که با دادن آن به بانک‌مرکزی و ریالی که در ازای آن دریافت می‌کند هزینه‌های جاری خود را تامین خواهد کرد.

بانک مرکزی هم این دلارها را در بازار داخل به فروش می‌رساند که در چنین شرایطی با افزایش عرضه ارز، قیمت آن پایین آمده و به اصطلاح سرکوب می‌شود. فارغ از تبعات سنگینی که این اتفاق می‌تواند برای اقتصاد ایران داشته باشد اما در چنین شرایطی باید انتظار کاهش قیمت قابل توجه دلار، حتی به محدوده ۲۰هزارتومان را داشته باشیم.

توافق کوتاه مدت و گام به گام

سناریو دیگری که البته بیشترین احتمال وقوع را دارد این است که توافق انجام شود اما کوتاه‌مدت و قدم به قدم باشد. در واقع در چنین سناریویی سطح صادرات نفت و منافع اقتصادی برای ایران را به میزان سال ۲۰۱۵ و زمان انعقاد برجام نخواهد رسید. در صورت وقوع این سناریو و با توجه به اینکه طی یکسال گذشته اخبار برجامی در بازار به اصطلاح پیشخور شده است، تغییر چندانی در قیمت دلار رخ نخواهد داد و نباید انتظار سقوط قیمت‌‌ها در بازار ارز را داشته باشیم.

بن بست مذاکرات

بدترین اتفاقی که ممکن است برای اقتصاد کشور در جریان مذاکرات رخ دهد که البته احتمال آن نیز با توجه به اخباری که تا این لحظه مخابره شده بسیار کم است، بر هم خوردن مذاکرات و شکل نگرفتن هرگونه توافقی است.

هر چند در این صورت هم وضعیت اقتصاد ایران از آنچه امروز تجربه می‌کند بدتر نخواهد شد، اما مهم‌ترین بحث در صورت وقوع چنین سناریویی، انتظارات عموم مردم است که منجر به یک جهش قیمتی برای دلار خواهد شد و حتی ممکن است دلار به کانال ۳۰هزارتومان نیز باز گردد اما پس از آن قیمت‌ها باز هم به سطح تعادلی خود باز خواهد گشت.

با توجه به وضعیت فعلی مذاکرات و اظهارات طرفین، وقوع سناریوی دوم یعنی حصول یک توافق کوتاه مدت و گام به گام بسیار محتمل‌تر است. دومین احتمال این است که توافقی همپای برجام حاصل شود که در آن صورت باید منتظر سقوط قابل توجه قیمت‌ها در بازار ارز باشیم. در نهایت آنچه کمترین احتمال را دارد شکست مذاکرات و قطع ارتباط میان ایران و غرب است. اما آنچه بیش از این موارد اهمیت دارد این است که دولت در اتخاذ تصمیمات خود و مشخص کردن ریل سیاستگذاری در کشور تمام امید خود را به دلارهای نفتی نبندد و هر چه سریع‌تر اصلاحات اساسی اقتصادی را در داخل کشور آغاز کند؛ در غیر این صورت حتی با حصول توافق نیز اگر در آینده اتفاق ناگوار دیگری همچون خروج آمریکا از برجام رخ دهد ضربه‌ای که به اقتصاد ایران وارد خواهد شد بسیار سخت‌تر و جبران‌ناپذیرتر از وقایع سال ۹۷ تا به امروز است.