کنترل بازار با عرضه اینترنتی؟ / مشکل بازار کالاهای اساسی جای دیگری است
به نظر می‌رسد دولت سیزدهم فروش اینترنتی کالای اساسی را به عنوان یک راهکار برای تنظیم بازار کالای اساسی در پیش گرفته است. اما کارشناسان بر این باورند؛ این روش نمی‌تواند منتج به تنظیم بازار و کنترل قیمت‌ها شود، چرا که فروش اینترنتی با محدویت‌های بسیار برای مصرف کننده همراه است، ضمن اینکه راه درست تنظیم بازار رفع مشکلات تولید و تقویت آن است.
اقتصادآنلاین - سپیده قاسمی؛ در ابتدای ماه جاری بود که جلسه ستاد تنظیم بازار به ریاست معاون اول رییس جمهور برگزار و بر ضرورت نظارت هر چه بیشتر بر قیمت کالاهای اساسی در بازار و گسترش سامانه‌های اینترنتی فروش با قیمت‌های مصوب تاکید شد.
محمد مخبر، معاون اول رییس جمهور، در این جلسه با بیان اینکه فروش و توزیع اینترنتی کالاهای اساسی با قیمت مصوب افزایش یابد، افزود: باید زنجیره تامین و توزیع کالاهای اساسی از مبدا کنترل و کالاها به وفور با قیمت مصوب در مراکز رسمی توزیع شود.
وی در این جلسه که وزرای کشور، جهاد کشاورزی، دادگستری، صنعت، معدن و تجارت، راه و شهرسازی و اقتصاد و همچنین رییس شورای اطلاع رسانی دولت حضور داشتند، بر ضرورت برخورد با برخی نابسامانی‌ها در بازار کالاهای اساسی تاکید و گفت: باید زنجیره تامین و توزیع کالاهای اساسی از مبدا کنترل و کالاها به وفور با قیمت مصوب در مراکز رسمی توزیع شود.
معاون اول رییس جمهور همچنین ارائه برخی اقلام ضروری مردم بصورت اینترنتی را اقدامی بسیار مناسب و ارزنده برای تنظیم بازار و موجب اطمینان خاطر مصرف کنندگان ارزیابی کرد و افزود: باید ارائه کالاهای اساسی مردم با قیمت مصوب بصورت اینترنتی ادامه یابد و در صورت امکان فروش و توزیع برخی کالاهای دیگر نیز به این سامانه اضافه شود.
چند روز پس از آن، مسئولان وزارت جهاد کشاورزی از آغاز عرضه اینترنتی برنج، روغن و شکر در هفته جاری خبر دادند و اعلام کردند که از هفته آینده نیز عرضه برخی اقلام لبنی از طریق درگاه‌های اینترنتی میسر خواهد شد. به این ترتیب علاوه بر عرضه مرغ منجمد و تخم مرغ با قیمت مصوب، شکر، روغن و برنج از استان تهران کلید خورد.
در همین ارتباط اسماعیل قادری فر، مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران، اظهار کرد: همراه با استان تهران در شهرهای مشهد، شیراز و یزد، مرغ منجمد و تخم مرغ به شکل اینترنتی عرضه می‌شود. وی سامانته اینترنتی که عرضه کالای اساسی از طریق آن انجام می شود را "سامانه بازرگام" معرفی کرد.
قادری فر اطمینان خاطر داد که برای جلوگیری از هرگونه تضییع حق شهروندان، نظارت کامل بر این سامانه از طریق سازمان تعاونی روستایی انجام می‌شود.
مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی تصریح کرد: کالاهای اساسی که در این سامانه عرضه می‌شود در کمتر از ۲۴ ساعت با قیمت مصوب در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد و خرید از این سامانه هزینه‌ای بیش از نرخ مصوب برای شهروندان در بر ندارد.
به گفته قادری فر محدودیتی برای عرضه در این سامانه وجود ندارد، اما برای جلوگیری از احتکار و دلالی برای هرشخص، محصولات را به میزان مصرف سرانه سالانه در نظر گرفتیم و تمهیدات لازم برای جلوگیری از شکل گیری دلالی‌های جدید و احتکار از طریق این سامانه در نظر گرفته شده است.
وی از فروشگاه‌های اینترنتی که زیرساخت‌های لازم برای توزیع تراکنش‌های بالا را داشته باشند و بتوانند محصولات را در کمتر از ۲۴ ساعت در اختیار شهروندان قرار بدهند خواست تا در فراخوان سازمان تعاونی روستایی برای عرضه اینترنتی محصولات شرکت کنند و هیچ محدودیتی در این زمینه وجود ندارد.
قادری‌فر با بیان اینکه هدف از اجرای این طرح، حذف واسطه‌ها و دلالان و همچنین عرضه مستقیم محصولات و کالاهای اساسی به مردم است افزود: هیچ کمبودی در عرضه محصولات وجود ندارد و به صورت هوشمند انبار عرضه محصولات شارژ می‌شود.
مدیر عامل سازمان تعاونی روستایی گفت که دولت تلاش دارد از طریق عرضه اینترنتی، مشکلات همه مناطق کشور که عرضه محصولات اساسی در آنها با چالش مواجه است را برطرف کند.
به نظر می‌رسد دولت سیزدهم فروش اینترنتی کالای اساسی را به عنوان یک راهکار برای تنظیم بازار کالای اساسی در پیش گرفته است.
البته فروش اینترنتی کالاهای اساسی پیش تر نیز انجام می‌شده، اما تفاوت در آن است که دولت عزم خود را جزم کرده که این کالاها با قیمت مصوب عرضه اینترنتی شود.
حالا سوال این است، آیا آنچنان که مسئولان دولتی عنوان کرده‌اند، عرضه اینترنتی می تواند به عنوان یک راهکار برای تنظیم بازار کالای اساسی و مقابله با گرانی موثر باشد؟
به اعتقاد کارشناسان این روش نمی‌تواند منتج به تنظیم بازار و کنترل قیمت‌ها شود، چرا که فروش اینترنتی با محدویت‌های بسیار برای مصرف کننده همراه است، ضمن اینکه راه درست تنظیم بازار رفع مشکلات تولید و تقویت آن است.
فروش اینترنتی کالاهای اساسی بر تنظیم بازار موثر نیست
آرمین توحیدی، استاد دانشگاه و عضو شورای راهبردی ترویج علم و فناوری پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، در گفت و گو با اقتصاد آنلاین گفت فروش اینترنتی کالاهای اساسی در کلان نمی تواند بر تنظیم بازار این کالاها و متعادل کردن قیمت‌ها در سطح خرده فروشی‌‌ها موثر باشد.
وی تصریح کرد: محدودیت‌های این روش، مانع بزرگ تبدیل شدن آن به یک سیاست اثر گذار در سطح کلان است.
توحیدی با بیان اینکه دسترسی به اینترنت و فروشگاه‌های توزیع اینترنتی از محدودیت های این سیاستگذاری است، اظهار کرد: نیاز به برآوردهای پیچیده نیست تا متوجه شویم که چند درصد از مردم امکان سفارش اینترنتی کالای اساسی خود و دریافت آن را درب منزل دارند تا به واسطه آن تنظیم قیمت در بازار اتفاق بیفتد.
به گفته وی در مواردی که امکان دسترسی و دریافت اینترنتی کالا نیز وجود داشته باشد، اینکه چه کالایی عرضه اینترنتی می شود، دارای اثرگذاری متفاوتی است.
توحیدی تنها نکته مثبت توزیع اینترنتی کالای اساسی را کاهش تعداد دلالان در بخش توزیع برخی کالاها عنوان کرد.
وی تاکید دارد که اگر دولت به دنبال تنظیم بازار است باید مشکلات بخش تولید را مرتفع کند.
توحیدی از مهمترین مشکلات بخش تولید را تامین نهادهای اولیه، قیمت‌های دستوری و نبود زنجیره ارزش در کالاهای اساسی برشمرد.
این کارشناس با بیان اینکه توزیع اینترنتی بیشتر با نگاه به مصرف کننده است، افزود: می توان با قطعیت گفت دولت با توزیع اینترنتی برای تنظیم موقت بازار آن هم به صورت محدود در برخی از شهرها بهره گرفته است و نگاه کلان در آن وجود ندارد.
بر اساس این گزارش؛ به نظر می‌رسد توزیع اینترنتی نیز مانند بسیاری از راهکارها دولت‌ها، مسکن موقت برای آرام کردن التهاب در بخش بازار مصرف با چشم بستن بر مشکلات حلقه اول این زنجیره یعنی تولید است.
