آیا واردات خودرو در ایران خانوادگی است؟ / طرح مجلس اثرگذار نیست

اقتصاد آنلاین_ جواد هاشمی؛ در صورت تایید شورای نگهبان، طرح نمایندگان مجلس برای از سرگیری واردات خودرو به قانون تبدیل خواهد شد و پس از حدود سه سال و نیم توقف، بار دیگر امکان واردات خودرو به ایران به وجود خواهد آمد.

هرچند نمایندگان برای تامین نظر شورای نگهبان، واردات بدون انتقال ارز را از قانون به طور کلی حذف کردند اما باقی مانده این قانون جدید نیز خود به محلی برای ابهام تازه بدل شده است. تصریح مجلس بر این موضوع که واردات خودرو تنها در ازای صادرات محصولات نیرومحرکه و خودرویی ممکن است، این تردید را به وجود آورده که شاید انحصاری جدید در این حوزه به وجود بیاید.

نمایندگان موافق طرح اما نه تنها چنین خطری را جدی نمی‌بینند که با انتقاد از شرایط واردات خودرو پیش از ممنوعیت اخیر، آن را به تجارتی خانوادگی تشبیه کرده تنها در اختیار گروهی محدود بوده است و امروز با طرح مجلس این انحصار شکسته می‌شود. 

مهدی دادفر – کارشناس صنعت خودرو – در گفت و گو با اقتصاد آنلاین، درباره این ابهام مطرح شده از سوی عضو هیات رییسه مجلس، اظهار کرد: در حوزه واردات خودرو، تعدادی شرکت بخش خصوصی فعال بوده‌اند که چون یک کسب و کار خصوصی است، به شکل خانوادگی نیز اداره می‌شود و این موضوع پیچیده یا خلاف قانونی نیست. اما اگر منظور این باشد که تنها چند خانواده امکان واردات خودرو داشتند این با واقعیت‌ها سازگار نیست زیرا بیش از 40 برند خودرو به کشور وارد می‌شده و انحصار عجیبی در کار نیست.

وی با بیان اینکه طرح جدید مجلس بیش از آنکه ناظر به واردات خودرو باشد، طرحی برای حمایت از تولید داخلی به شمار می‌رود، بیان کرد: شاید روی کاغذ صحبت از صدور مجوز واردات باشد اما در عمل این طرح به نوعی حمایت از تولید و ایجاد مقدمات حمایتی برای صادرات محصولات به شمار می‌آید اما در همین شرایط این سوال مطرح می‌شود که مگر تاکنون صادرات خودرو یا قطعات خودرو ممنوع بوده که حالا نیاز به صدور مجوز قانونی در این زمینه وجود داشته باشد؟

این کارشناس خودرو درباره ظرفیت‌های صادراتی ایران در صنعت خودرو نیز گفت: در حال حاضر خودروسازان اصلی ایران میزان محدودی صادرات دارند که با قانونی شدن این طرح می‌توان انتظار داشت که بخشی از این ظرفیت صادراتی در حوزه واردات به کار گرفته شود. در دیگر بخش‌ها اما این سوال مطرح است که ما چه قدر شانس حضور در بازارهای بین المللی را داریم؟

دادفر ادامه داد: زمانی ما درباره محصولات کشاورزی یا فرش ایرانی صحبت می‌کنیم که در این بازارها اگر محصول یک کیفیت مشخصی را داشته باشد امکان عرضه و صادرات خواهد داشت اما در رابطه با خودرو ما چنین شرایطی نداریم. اساسا در بازارهای جهانی چیزی به نام خودرو ایرانی شناخته شده نیست که بخواهیم با صادرات، ناگهان راه واردات را باز کنیم. در کنار آن قطعه سازان ما نیز در زنجیره تامین جهانی نیستند و من قطعه سازی را سراغ ندارم محصولات خود را به شکل گسترده در بازار جهانی عرضه کند. از این رو به نظر می‌رسد طرح مجلس نیاز به چکش‌های کاری‌های بیشتری داشت و در عمل چندان نمی‌توان تاثیر گسترده آن امیدوار بود.

وی با بیان اینکه در حوزه صادرات خودرو، احتمالا کار به ایران خودرو و سایپا محدود می‌شود، توضیح داد: شرکت‌های خصوصی ما یا ظرفیت چندانی برای حضور در بازارهای بین المللی ندارند یا عملا بر روی مدل‌هایی از خودروهای چینی کار می‌کنند و نمی‌توان انتظار داشت بازار جهانی محصولی که در چین تولید شده را نخرد ولی نمونه ایرانی آن را از ما بخرد، از این رو ایران خودرو و سایپا می‌توانند در این عرصه ورود کنند که البته درباره نوع خودروها و چگونگی حضور آنها در بازار جهانی نیز باز سوال‌هایی در کار خواهد بود.

این کارشناس خودرو در پاسخ به این سوال که آیا با توجه به ساختار دولتی دو خودروساز ایرانی، امکان واردات خودرو از سوی آنها وجود دارد، تشریح کرد: این شرکت‌ها با استفاده از شرکت های زیرمجموعه خود بیش از این نیز خودرو وارد کرده‌اند و در این زمینه بی تجربه نیستند. برای مثال ایران خودرو پیش از این نمونه‌هایی از خودرو پژو را وارد کرده بود و سایپا نیز خودروهایی از سیتروئن را به ایران آورده بود. حتی شرکت ستاره ایران که واردات بنز را انجام می‌داد نیز زیرمجموعه ایران خودرو به حساب می‌آمد. از این رو آنها تجربه فعالیت در چنین حوزه‌هایی را دارند و اگر بنا باشد کار جدیدی در این زمینه انجام شود نیز نگرانی آنها درباره نحوه واردات خودرو نخواهد بود.