در قرعه کشی خودرو دلال ها فعال بودند!

به گزارش اقتصادآنلاین، ایران خودرو در طرح جدید فروش هایما S۷ اعلام کرد که فروش به سبک گذشته و بر اساس تقدم ثبت نام‌کنندگان انجام می‌شود. به این ترتیب از ساعت ۱۰ صبح روز چهارشنبه هفتم مهر ماه متقاضیان باید برای خرید خودرو وارد سایت این شرکت می‌شدند و با واریز مبلغ، خرید خودرو را نهایی می‌کردند. این خودرو در رنگ‌های سفید، مشکی، زغالی، خاکستری و نقره‌ای متالیک با موعد تحویل حداکثر سه ماهه و با قیمت قطعی ۶۷۵ میلیون تومان عرضه می‌شود.

اقدام عجیب ایران خودرو این بود که در شرایطی که با توافق صورت گرفته میان خودروسازان و شورای رقابت در حدود یک سال و نیم گذشته، فروش محصولات جدید از طریق مکانیزم قرعه کشی نهایی شده، این بار بدون هیچ توضیحی درباره چرایی تغییر در فرایند فروش، اعلام شد که عرضه هایما بر اساس تقدم ثبت نام انجام می‌شود. با توجه به عملکرد مکانیزم قرعه کشی در ماه‌های گذشته، بعید به نظر می‌رسد که حتی طراحان ابتدایی آن نیز دیگر امکان دفاع از آن را داشته باشند اما سوال اینجاست که تغییر در شیوه فروش باید به چه شکل نهایی و اعلام شود و در این بین کدام نهاد بر حفظ حقوق مصرف کننده نظارت دارد؟ در میان کشورهای تولیدکننده خودرو، ایران تنها کشوری است که از سویی قیمت محصولات نهایی را به شکل دستوری اعلام می‌کند و از سوی دیگر با توجه به فاصله قیمتی به وجود آمده میان این قیمت‌ها و آنچه در بازار رخ می‌دهد، دست به اجرای شیوه‌هایی مانند قرعه کشی یا فروش بر اساس تقدم ثبت نام می‌زند و هر بار در فرایند اجرای این برنامه‌ها، حواشی و ابهامات فراوانی به وجود می‌آورد.

این نوع از فروش خودرو پیش از این نیز برای متقاضیان مشکلات فراوانی به وجود آورده بود، زیرا در مدتی کوتاه تعداد بسیار زیادی متقاضی وارد سایت می‌شدند و با از دسترس خارج شدن سایت فروش، عملا بسیاری از متقاضیان پشت در می‌ماندند. از سوی دیگر یک ابهام مهم وقتی شکل می‌گرفت که بسیاری از متقاضیان امکان ورود به سایت را نداشتند اما پس از ساعتی شرکت اعلام می‌کرد که تمام محصولات عرضه شده به فروش رسیده و ظرفیت تکمیل شده است.

همین اتفاق بار دیگر در جریان فروش هایما نیز رخ داد. بسیاری از متقاضیان اعلام کردند که امکان ورود به سایت را پیدا نکردند و پس از مدت کوتاهی ایران خودرو اعلام کرد که این دور از فروش به پایان رسیده و تمام محصولات به فروش رسیده‌اند. در شرایطی که به نظر می‌رسید پس از انتقادات گسترده از سوی وزارت صمت و ایران خودرو توضیح دقیقی درباره چرایی این تصمیم ارائه شود اما آنچه که از سوی ایران خودرو منتشر شده نه تنها فضا را شفاف نکرده که حتی به ابهام‌ها افزوده است.

ایران خودرو در این توضیحات اعلام کرده که این مدل از فروش با دریافت مجوز از نهادهای ذی ربط انجام شده است. این شرکت توضیح دقیقی درباره نام این نهاد یا نهادها ارائه نکرده و مشخص نیست در شرایطی که مسئول مدیریت و قیمت گذاری شورای رقابت است، چه نهادی به این عرصه ورود کرده و چنین مجوزی را در اختیار ایران خودرو قرار داده است.

ابهام دوم درباره چرایی اتخاذ این تصمیم است. ایران خودرو پیش از این گفته بود که با توجه به کاهش فاصله قیمت هایما در بازار و کارخانه دیگر به قرعه کشی نیازی نیست. این در حالی است که قیمت این محصول در کارخانه 675 میلیون تومان و در بازار حدودا 820 میلیون تومان اعلام می‌شود و به این ترتیب افرادی که موفق به ثبت نام شده‌اند، ظرف مدت 90 روز می‌توانند سودی 145 میلیون تومانی به جیب بزنند.

در توضیحات جدید ایران خودرو اما نه به کاهش فاصله قیمت که به پول ندادن برندگان قرعه کشی اشاره شده است. در بخشی از این توضیح آمده که به دلیل کندی روند ثبت نام مردادماه که به صورت قرعه کشی صورت گرفت، بسیاری از برنامه های تامین و تولید محصول دچار چالش شد و تبعات آن به دلیل کاهش عرضه، به بازار نیز منتقل شد. لذا ایران خودرو به منظور ایجاد شرایط برای تکمیل ظرفیت فروش، براساس مجوز نهادهای ذیربط، طرح فروش بدون قرعه کشی را برای این محصول به اجرا گذاشته است. در ثبت نام مردادماه هایما S 7 پلاس که با قرعه کشی صورت گرفت، تنها 9 درصد از منتخبان در دو مرحله، شامل 17 درصد از ظرفیت قابل عرضه خودرو تکمیل وجه کرده اند که نشان از غیرموثر بودن قرعه‌کشی برای این محصول است، این در حالی است که در روش بدون قرعه کشی، ظرفیت فروش ظرف یک ساعت و نیم زمان تکمیل شده و مشتریان نسبت به واریز وجه اقدام کرده اند. در فروش با قرعه کشی هایما، 240 هزار نفر، برای ظرفیت 700 دستگاه خودرو ثبت نام اولیه انجام داده بودند که صرفا 124 نفر از 1400 نفر برنده اصلی و ذخیره به عنوان مشتری واقعی اقدام به واریز وجه کردند.

این توضیح نه تنها نافی مسئولیت این شرکت نیست که حتی مکانیزم ماه‌های گذشته را نیز زیر سوال می‌برد. اگر قرعه کشی خودرو بنا به هر دلیلی جواب نداده و برندگان پول خود را به موقع واریز نکرده‌اند، چرا این روش در تمام ماه‌های گذشته ادامه یافته است؟ چرا تاکنون گزارشی از عدم تکمیل فرایند ثبت نام در قرعه کشی ارائه نشده بود و شرکت اعلام کرده این اتفاق تنها برای فروش هایما رخ داده و از این رو آنها قرعه کشی را حذف کرده‌اند؟ به نظر می‌رسد این توضیحات برای متقاضیانی که به دلیل از دسترس خارج شدن سایت امکان خرید این خودرو را پیدا نکردند به هیچ عنوان قانع کننده نخواهد بود، هرچند ایران خودرو اعلام کرده که سایتش هیچ مشکلی نداشته و تمام فرایند به شکل شفاف نهایی شده است.

نکته جالب توجه دیگر در توضیحات ایران خودرو به تحلیل این شرکت از خریداران اختصاص دارد. در توضیحات آمده: با اجرای روش بدون قرعه کشی، زمینه واسطه گری و فروش امتیاز خودرو توسط برندگان که پس از برنده شدن به دنبال مشتری برای تکمیل وجه هستند نیز از میان رفته و خودرو به دست مشتری واقعی می رسد.

این جمله نیز چند ایراد اساسی دارد. نخست آنکه اگر شیوه قبل جواب می‌داد و کار به دست دلالان نمی‌افتاد اساسا چرا شورای رقابت طرح قرعه کشی را مطرح کرد تا متقاضیان را به خریداران واقعی محدود کند؟ از سوی دیگر اگر در قرعه کشی خریداران غیر واقعی بودند و بنا به توضیحات ایران خودرو پس از برنده شدن در بازار به دنبال فروش محصول خود بوده‌اند، چرا این شیوه تا کنون ادامه یافته و این گروه خودروسازی گزارشی در رابطه با این تخلف آشکار ارائه نکرده است؟ نکته سوم نیز به تحلیل ایران خودرو از ثبت نام کنندگان هایما باز می‌گردد. این شرکت اعلام کرده که در فروش اخیر، مشتریان واقعی خودروها را خریداری کرده‌اند و مشخص نیست مبنای این ادعا و نحوه تحلیل این موضوع چه بوده و چطور به این نتیجه ختم شده است؟

در شرایطی که هنوز وزارت صمت راهکار دقیقی برای فروش خودروهای جدید ارائه نکرده، به نظر می‌رسد در میان سکوت نهادهای نظارتی طرح قرعه کشی که بنا به ادعای ایران خودرو اشکالات فراوانی داشته نیز در حال کنار رفتن است و این شرکت بار دیگر به شیوه سنتی قبل بازگشته است، شیوه‌ای که در آن هر فردی که زودتر بتواند ثبت نام کند، از رانتی چند ده میلیون تومانی بهره مند شده است. این در حالی است که مقیمی – مدیرعامل فعلی ایران خودرو – پیش از این خود معاون وزیر صمت بوده و چه در دوره معاونت و چه در دوره حضور در جاده مخصوص، هیچ طرحی برای حمایت از سهامداران ایران خودرو و خریداران واقعی محصولات این شرکت ارائه نکرده است.