آفریقا خانه جدید داعش

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، داعش پس از به دست آوردن پیروزی‌هایی در نیجریه و کنگو تبلیغاتی از سوی رهبرش در خاورمیانه منتشر کرده  و در این تبلیغات تاکید ویژه‌ای بر کشورهای جنوب صحرای آفریقا شده  و این منطقه در این تبلیغات به عنوان جبهه جدید داعش نامگذاری شده است. البته ممکن است فعالیت بیشتر داعش در این منطقه از توانایی آنها برای فعالیت در دیگر نقاط جهان، به خصوص خاورمیانه بکاهد. 

اخبار داخلی از نیجریه درباره فعالیت داعش در استان آفریقای غربی دولت اسلامی با همکاری بوکوحرام، نشان می‌دهد که این گروه تروریستی تمرکز فعالیت‌های خود را برای تامین خدمات اساسی و امنیت جوامع محلی، معطوف کرده است. اگرچه استراتژی داعش در این منطقه به واسطه محدودیت‌های سرزمینی متفاوت است اما تحلیلگران بیم دارند که تصمیم این گروه تروریستی برای شکل‌دهی مناطقی با نام «دولت‌های جهادی» تهدیدی علیه دولت‌های محلی که اغلب ناکارآمد و فاسد هستند، به حساب آید.

  وینسنت فوچر، کارشناس مسائل داعش در نیجریه و همکار گروه بین‌المللی بحران معتقد است: «برای سازمانی نظیر داعش، کشورهای جنوب صحرای آفریقا دقیقا همان جایی است که می‌توانند با کمترین هزینه‌، تاثیر بسیار زیادی از خود به جای بگذارند. این منطقه یکی از معدود مناطقی در جهان است که داعش می‌تواند کنترل واقعی هزاران کیلومتر را در اختیار بگیرد. در واقع این منطقه برای داعش به منزله یک خط مقدم محسوب می‌شود». 

ماه گذشته شاخه داعش در نیجریه به جنگل سامبیسا در شمال شرق نیجریه که اهمیتی استراتژیک دارد حمله کرد و ابوبکر شیکاو رهبر بوکوحرام را کشت در ادامه تسلیحات، اموال و کنترل نیروهای بوکوحرام را در اختیار گرفت. از آن زمان، شاخه داعش نیجریه سعی کرده رهبران سابق بوکوحرام را در خود ادغام کرده و آنها را متقاعد کند مسلمانانی که در خارج از محدوده کنترل آنها زندگی می‌کنند را به چشم دشمن نبیند. رهبر شاخه داعش نیجریه، ابومصعب البرناوی اعلام کرده که داشتن پاسپورت و دیگر اوراق هویت دولتی در این منطقه باید مجاز شمرده شود.  فایل صوتی سخنرانی البرناوی نشان می‌دهد که او در مقایسه با دیگر رهبران داعش در آفریقا، تحصیلکرده‌تر و آموزش‌دیده‌تر است. این فایل صوتی نشان می‌دهد که او گام‌های غیرمنتظره‌ای برای بهبود وضعیت کودکان در جوامع محلی برداشته است. طی هفته‌های اخیر شاخه داعش در آفریقا، مراتع را به روی دامداران گشود، زندانیان را از زندان‌های‌شان آزاد کرد، شروع به گرفتن زکات از افراد ثروتمند ساکن در برخی مناطق تحت کنترل خود کرد و تلاش کرد دست به حملات محدود بزند تا بتواند غنیمت جنگی گرفته و آن غنیمت‌ها را به جای دستمزد بین جنگجویانش تقسیم کند. البرناوی در دستوری با نام «ماموریت حسابرسی»، رهبری شاخه داعش در نیجریه را برعهده گرفته است. 

مقامات غربی نگرانند در نقاطی نظیر نیجریه، ترکیبی از قدرت آتش بیشتر، نظم عملیاتی و احتمال رضایت جوامع محلی از عملکرد داعش باعث شود این گروه در آینده نزدیک به تهدیدی جدی علیه ارتش‌ کشورهای منطقه تبدیل شود. یکی از مقامات غربی یک سازمان ضدتروریستی که مقر آن در مالی است و تحولات نیجریه را از نزدیک دنبال می‌کند، معتقد است: «مشکل این است که وقتی آنها در نیجریه مستقر شدند، چطور می‌توانید از آنجا بیرون‌شان کنید؟ مجبورید به جوامع محلی گزینه‌ای جایگزین به جای داعش ارایه کنید و در اغلب این مناطق چنین گزینه‌ای وجود ندارد». 

ترکیبی از استراتژی تطمیع و اجبار در قبال جوامع محلی به داعش کمک کرده تا از مسیر منطقه ساحل، خود را به شمال شرق نیجریه برساند و حالا هزاران مایل از سرزمین‌های آن منطقه را که تا مرزهای لیبی امتداد دارد در اختیار گرفته و در جنوب نیز کنترل بخش‌هایی از بنین و غنا را نیز در اختیار دارد. برخی تحلیلگران می‌گویند: «وقتی که داعش در سال 2015 تلاش‌هایش برای استقرار در آفریقا را آغاز کرد برخی فکر می‌کردند این گروه بیش از حد نیازش گسترش یافته اما حالا این گروه از هر زمان دیگری در این منطقه قدرتمندتر است. پیشرفت‌های داعش کند بوده اما آنها توانسته‌اند برخی مناطق خاص و جوامع‌شان را شناسایی کنند. مناطقی که در آن می‌توانند با جوامع محلی ارتباط برقرار کرده و خود را در آنجا تثبیت کنند. استراتژی داعش در آفریقا براساس رخدادهای محلی تعیین می‌شود اما پیش‌ آمده که این گروه در برابر کسانی که در مقابل‌شان ایستاده‌اند دست به خشونت زده باشد». 

در نیجریه یک گروه شبه‌نظامی توسط دولت مسلح شد تا در مقابل افزایش قدرت داعش بایستد اما داعش این گروه را با قساوت تمام نابود کرد. ماه گذشته، داعش مدعی شد که دو حمله بزرگ صورت داده که طی آن 150 نفر کشته‌ شده‌اند. در مالی، در یک روستا در نزدیکی مرز نیجریه، نیروهای داعش یک دست و یک پای سه مرد را که در دادگاه خلافت اسلامی به واسطه دزدی محکوم شده بود قطع کردند. این مجازات در میانه روز و در بازار در مقابل جمعیت زیادی از مردم انجام شد. اتفاقات مشابه نیز در شمال بورکینافاسو که داعش سعی دارد قدرتش را در آنجا تثبیت کند، گزارش شده است. این‌گونه به نظر می‌رسد که داعش در تلاش است نظم و قانون را در مناطقی که اشغال می‌کند، برقرار کند و ظاهرا جوامع محلی در خصوص چگونگی برقرار شدن نظم و قانون هیچ ایرادی به داعش نمی‌گیرند.  به واسطه چالش‌های سیاسی مالی طی چند ماه گذشته بی‌ثبات شده است. در ماه مه گذشته سربازان ارتش این کشور قدرت را در دست گرفتند و برای دومین مرتبه در سال اخیر، دولت در این کشور تغییر کرد. امانوئل ماکرون، رییس‌جمهوری فرانسه اخیرا گفته است که تعداد 4 هزار نیرویی که قرار بود به مالی اعزام کند، به زودی کاهش خواهد یافت و تعداد کمتری نیروی فرانسوی در قالب یک ماموریت بین‌المللی گسترده‌تر به مالی اعزام خواهند شد. نیروهای فرانسوی بیش از یک دهه است که در مالی مستقر هستند و تلاش کرده‌اند از تصرف مناطق توسط گروه‌هایی نظیر داعش و القاعده جلوگیری کنند.  در برخی بخش‌های مالی توافقنامه‌های صلح بین رهبران جوامع محلی و گروه‌های تندرو امضا شده است. هر دو طرف سعی دارند نوعی توازن قوای جدید را در این مناطق ایجاد کنند و امیدوارند وضعیت در درازمدت به ثبات برسد. بسیاری از این توافقنامه‌ها، با برخی شاخه‌های القاعده منعقد شده‌اند که از 15 سال پیش در ساحل فعال بوده و توانسته‌اند شبکه‌ای از گروه‌ها و رهبران منطقه‌ای ایجاد کنند. 

همه شاخه‌های داعش در آفریقا موفق نشده‌اند دستاوردهایی مشابه آنچه داعش در نیجریه حاصل کرده را به دست‌ آورند. به نظر می‌رسد شاخه آفریقای مرکزی داعش که در کنگو و موزامبیک فعال است در نحوه عمل، از بقیه خشونت‌ورزتر است و به نظر می‌رسد روابط نزدیک‌تری را رهبران ارشد داعش داشته باشند. 

این گروه در مرزهای شرقی کنگو دست به کشتارهای خونینی زده است که به نظر می‌رسد هیچ هدف استراتژیکی نداشته‌اند. هفته گذشته دست‌کم 50 روستایی در جریان دو حمله کشته شدند. در موزامبیک، اسلام‌گرایان مسلح که پرچم‌های سیاه داعش در دست داشتند از نوعی کنترل موقتی برخوردارند. هنوز مشخص نیست که داعش تا چه اندازه روی این گروه تسلط دارد. برخی تحلیلگران معتقدند موفقیت تاکتیک‌های پیکارجویان در موزامبیک به علت برخی کمک‌های خارجی بوده است. در سال 2020 این‌طور به نظر می‌رسید که آنها از حمایت بین‌المللی برخوردارند. داعش نیز در سال 2020 اعلام کرد از حمله این پیکارجویان به بندر پالما حمایت کرده است. البته هنوز اثبات نشده است که این پیکارجویان رابطه خیلی نزدیکی با رهبری داعش در خاورمیانه داشته باشند.