به گزارش اقتصادآنلاین، بااین‌حال، گاهی نیز می‌تواند نمایانگر یک بیماری زمینه‌ای باشد که نیاز به درمان خاص دارد. در این مقاله، هفت دلیل احتمالی سرگیجه پس از تمرینات ورزشی را ذکر خواهیم کرد و در مورد روش‌های درمانی و پیشگیری از این عارضه بحث می‌کنیم.
دلایل احتمالی احساس سرگیجه بعد از تمرین عبارتند از:
1-پرکاری
پرکاری زمانی اتفاق می‌افتد که افراد در طی فعالیت‌های بدنی خود، بیش از حد به خود فشار بیاورند. علائم فشار بیش از حد عبارتند از:
• احساس سرگیجه
• احساس ضعف
• سبکی سر
• حالت تهوع
• تنگی نفس
• تشنگی
• استفراغ
طبق نتایج تحقیقی معتبر در سال 2015، صدمات مربوط به فشار بیش از حد در تمرینات ورزشی، 36.2 درصد از کل آسیب‌های ایجاد شده در مراکز تناسب‌اندام‌ها را تشکیل می‌دهند. لازم به ذکر است این صدمات فقط در سالن‌های ورزشی یا کلاس‌های ورزشی اتفاق نمی‌افتد و گاهی می‌تواند در طی هر فعالیت دیگری نیز اتفاق بیفتد.
2- استفاده از ماشین‌های مداوم در حرکت
توجه به این نکته که نوع تمرینی که فرد انجام می‌دهد ممکن است در احساس سرگیجه تأثیر بگذارد مهم است. به‌عنوان‌مثال، استفاده از دستگاه بیضوی یا تردمیل که هر دو دستگاه‌ها به طور مداوم در حرکت هستند، احتمالاً باعث سرگیجه می‌شوند.
برخی از افراد وقتی استفاده‌شان از دستگاه تمام می‌شود دچار سبکی سر یا سرگیجه می‌شوند و ممکن است احساس کنند که هنوز هم در حال حرکت هستند درحالی‌که این‌طور نیست. این تجربه سرگیجه نامیده می‌شود. دیگران سرگیجه را به‌عنوان علامت بیماری حرکت تجربه می‌کنند.
3-کمبود آب بدن
کمبود آب بدن زمانی اتفاق می‌افتد که بدن بیش از حد آب از دست بدهد. اگرچه کم‌آبی بدن بیشتر در کودکان و بزرگسالان دیده می‌شود، اما کم‌آبی می‌تواند افراد را در هر سنی تحت تأثیر قرار دهد. بزرگسالان سالم اغلب دچار کم‌آبی بدن به‌خاطر یک بیماری جزئی یا فعالیت بدنی شدید، به‌ویژه در هوای گرم می‌شوند.
علائم کم‌آبی بدن عبارتند از:
• سرگیجه
• خشک شدن دهان
• تشنگی شدید
• احساس ضعف یا سرگیجه
• تکرر ادرار
• خستگی
• ضعف
علی‌رغم کم‌آبی بدن، افراد کم‌خونی که فقط 1-2٪ از وزن بدن را از دست می‌دهند، می‌توانند این علائم را احساس کنند. بسیاری از مردم فکر می‌کنند تشنگی یکی از اولین علائم کم‌آبی است، اما تا زمانی که کسی فقط احساس تشنگی کند در حال تجربه کمبود آب بدن است.
4-کمبود اکسیژن
تنفس نامناسب در حین ورزش به این معنی است که افراد اکسیژن کافی برای تأمین نیاز‌های عضلانی خود را دریافت نمی‌کنند. در طول ورزش، عضلات بیش از حد معمول از اکسیژن استفاده می‌کنند. به همین دلیل ضربان قلب و تنفس برای تسهیل در دریافت بیشتر اکسیژن، سریع‌تر می‌شوند. افرادی که به‌اندازه کافی یا متداول نفس عمیق نمی‌کشند، سطح اکسیژن در مغز آن‌ها کمتر از حد مطلوب است. گاهی سرگیجه علامت نیاز مغز به اکسیژن بیشتر است.
5. فشارخون پایین
فشارخون عبارت است از نیروی خونی که به دیواره‌های شریان‌ها فشار می‌آورد. در اکثر افراد، فشارخون سالم کمتر از 120/80 میلی‌متر جیوه است. در افرادی که فشارخون پایین یا افت فشارخون دارند، میزان فشارخون کمتر از 60/90 میلی‌متر جیوه می‌باشد. فشارخون معمولاً پس یک ساعت تمرین در کمترین حد خود قرار دارد. بااین‌حال، برخی از افراد ممکن است افت فشار ناگهانی‌تری داشته باشند. علائم افت فشارخون علاوه بر سرگیجه شامل موارد زیر است:
• تاری دید
• غش کردن
• خستگی
• ازدست‌دادن تمرکز
• حالت تهوع
فعالیت‌های شدید اغلب باعث فشارخون پایین می‌شوند، اگرچه هر فعالیتی می‌تواند فشار را تحریک کند. برخی از افراد مبتلا به افت فشارخون اگر خیلی زود پس از هر تمرینی بایستند، فوراً علائم را احساس می‌کنند. افت فشارخون می‌تواند دلیل سرگیجه ناشی از ورزش در دوران بارداری باشد. همچنین گاهی از کم‌آبی بدن، مشکلات قلبی و استفاده از دارو‌های خاص نیز حاصل می‌شود.
6-قند خون پایین
هیپوگلیسمی یا قند خون پایین هنگامی رخ می‌دهد که سطح گلوکز (قند) در خون بسیار پایین باشد. شکر منبع اصلی انرژی بدن است. در طول ورزش، عضلات بیش از حد معمول از گلوکز ذخیره شده در بدن استفاده می‌کنند. در نتیجه، بعضی از افراد در حین انجام فعالیت بدنی یا بعد از آن، قند خون پایینی را تجربه می‌کنند.
علائم افت قند خون عبارتند از:
• سرگیجه
• اضطراب
• دست‌وپا چلفتی بودن
• خستگی
• گرسنگی
• تحریک‌پذیری
• لرزش در بدن
• تعریق
اگر افراد قبل از ورزش‌کردن زیاد غذا نخورده باشند، ممکن است دچار افت قند خون شوند که این امر می‌تواند برای کسانی که صبح اول وقت ورزش می‌کنند یک مشکل معمولی باشد.
7-آریتمی قلب
آریتمی قلب عبارت است از یک ضربان قلب غیرطبیعی. آریتمی ممکن است باعث ضربان قلب خیلی سریع، خیلی آهسته یا نامنظم شود. بسیاری از شرایط پزشکی و غیرپزشکی می‌توانند باعث آریتمی شوند، از جمله بیماری‌های قلبی و استرس عاطفی. ورزش نیز گاهی به‌ویژه در افرادی که بیماری قلبی دارند می‌تواند باعث آریتمی قلبی شود. همه آریتمی‌ها علائم ایجاد نمی‌کنند، اما هنگامی‌که علائم آن بروز می‌کنند، شامل موارد زیر هستند:
• سرگیجه
• تغییر در ضربان قلب
• غش کردن
• سبکی سر
• تنگی نفس
• تعریق
حتی در صورت بروز علائم، لزوماً به این معنا نیست که شخص با مشکل جدی روبرو شده است. بااین‌وجود، مراجعه به پزشک برای آریتمی‌های مداوم باید موردتوجه قرار گیرد.
درمان
درمان احساس سرگیجه بعد از تمرین به علت اصلی مشکل بستگی دارد. در برخی موارد، درمان ساده و معمولی است. در برخی دیگر، ممکن است لازم باشد برای بررسی بیشتر پزشکی به پزشک مراجعه کنید.
استراحت کردن و نفس کشیدن
هنگامی‌که به علت سرگیجه در اثر فشار بیش از حد، تنفس نامناسب یا فشارخون پایین ایجاد می‌شود، افراد می‌توانند موارد زیر را امتحان کنند:
• چند دقیقه استراحت کنید تا دمای بدن به حالت طبیعی بازگردد
• بنشینید و سرتان رابین زانو‌ها قرار دهید زیرا این کار باعث افزایش جریان خون در مغز می‌شود.
• چندین دقیقه تنفس عمیق داشته باشید، مطمئن شوید که به‌آرامی دم و بازدم را انجام دهید.
• هنگام ورزش، به طور آگاهانه تنفس را در یک ریتم منظم انجام دهید.
وقتی‌که افراد هنگام استفاده از تردمیل یا دستگاه دیگری که از حرکت مداوم استفاده می‌کند، دچار سرگیجه می‌شوند، باید محکم به ریل‌ها بچسبند و سرعت خود را کاهش دهند تا زمانی که توقف ایمن باشد. این اقدامات ممکن است از سقوط ناگهانی و خطرناک جلوگیری کنند و توجه داشته باشید تا زمان رفع سرگیجه از راه‌رفتن یا رانندگی خودداری کنید.
هیدراته شدن
تنها درمان کم‌آبی بدن، جایگزین‌کردن مایعات و الکترولیت‌ها است. برای بیشتر افراد، نوشیدن آب یا یک نوشیدنی مناسب ورزش، علائم را برطرف می‌کند. برخی از افراد ممکن است به یک محلول آب‌رسانی خوراکی بدون نسخه که حاوی آب و الکترولیت می‌باشد، نیاز داشته باشند.
افراد باید در طول روز مایعات کافی بنوشند تا رنگ ادرار آن‌ها زرد کم‌رنگ باشد. اگر در هوای بسیار گرم یا مرطوب ورزش می‌کنید، سعی کنید مایعات سرد و یخی بنوشید تا به خنک شدن کمک کند. در این زمان بدن مایعات خنک را بهتر از مایعات گرم جذب می‌کند. برای جلوگیری از کم‌آبی بدن در آینده، افراد باید مایعات را تمام روز قبل، حین و بعد از ورزش بنوشند. نوشیدن مقادیر کم مایعات و آب به طور مرتب معمولاً بهتر از نوشیدن مقادیر زیاد در طولانی‌مدت است. توجه داشته باشید کم‌آبی شدید بدن نیاز به توجه پزشکی دارد.
خوردن چیزی
افراد با داشتن چیزی برای خوردن می‌توانند سطح پایین قند خون خود را تقویت کنند. کربوهیدرات‌های مفید برای درمان قند خون پایین بهترین گزینه‌ها هستند، بنابراین ممکن است مردم مایل باشند یک موز یا برخی از انواع خرما را در دسترس خود برای خوردن داشته باشند.
نوشیدن یک لیوان آب‌میوه ممکن است بتواند علائم افت قند خون را سریع‌تر تسکین دهد. بااین‌حال، بهتر است این مسئله را با یک وعده غذایی یا میان وعده حاوی غلات و پروتئین کامل دنبال کنید تا از افت مجدد قند خون جلوگیری شود.
توصیه‌های پزشکی
اگر علی‌رغم انجام اقدامات گفته شده برای متوقف شدن احساس سرگیجه بعد از ورزش، علائم ادامه یافت یا عود کرد، احتمالاً لازم باشد با پزشک صحبت کنید.
پزشک می‌تواند دلایل اصلی سرگیجه را بررسی کند، دلایلی مانند:
• دیابت
• مشکلات قلبی، از جمله آریتمی
• بارداری
• کم‌آبی شدید
• افت قند خون شدید
پزشکان ممکن است برای دیابت و مشکلات قلبی دارو‌ها یا درمان‌های پزشکی را تجویز کنند. در موارد کم‌آبی شدید بدن یا کاهش قند خون شدید، ممکن است لازم باشد درمان فوری با تزریق مایعات درون وریدی یا گلوکز درون وریدی انجام شود.
جلوگیری از سرگیجه
توجه نکات زیر ممکن است خطر ابتلا به سرگیجه بعد از تمرین را کاهش دهد:
• شدت تمرینات را به‌تدریج افزایش دهید
• از فشار آوردن بیش از حد به بدن اجتناب کنید
• تمرین کنید که در حین تمرینات، تنفس منظم داشته باشید
• انجام تمرینات مربوط به پیلاتس یا یوگا، زیرا این فعالیت‌ها می‌توانند به شما یاد دهند که چگونه تنفس خود را تنظیم کنند.
• نوشیدن مایعات فراوان قبل، حین و بعد از تمرین
• خوردن یک میان وعده غنی از کربوهیدرات‌های پیچیده و پروتئین‌های بدون چربی یک ساعت یا بیشتر، قبل از تمرین
• ترک سیگار
چه زمان باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت ادامه یافتن سرگیجه، افراد باید به پزشک خود مراجعه کنند. یک پزشک می‌تواند مشکل را بررسی کرده و شرایط زمینه‌ای سلامتی را بررسی کند. اگر افراد به طور ناگهانی یا مکرراً علائم آریتمی قلبی را تجربه کنند، باید به مراقبت‌های پزشکی فوری مراجعه کنند. به دنبال مراقبت فوری برای علائم شدید سرگیجه، توجه به موارد زیر نیز واجب است:
• گیجی و گمراهی
• خستگی مفرط
• ناتوانی در پایین نگه‌داشتن مایعات
• ازدست‌دادن هوشیاری
خلاصه
احساس سرگیجه بعد از تمرین اغلب دلیلی جدی برای نگرانی نیست. احساس سرگیجه معمولاً نشان می‌دهد کسی بیش از حد در حال انجام کار است یا قبل از ورزش به‌اندازه کافی غذا یا مایعات مصرف نکرده است. اگر سرگیجه فقط هنگام استفاده از تردمیل یا دستگاه‌های مشابه ایجاد شود، می‌تواند نشانه سرگیجه جدی باشد.
گاهی اوقات، احساس سرگیجه بعد از تمرین ممکن است به معنای افت فشارخون در فرد باشد، به‌خصوص اگر فرد باردار باشد. این‌که احساس سرگیجه بعد از ورزش نشان‌دهنده یک مشکل قلبی یا دیابت باشد خیلی کم است. افرادی که سرگیجه مکرر یا شدید دارند باید حتماً به پزشک مراجعه کنند.
