اقتصاد آنلاین – سیده زهرا محمودی؛  ماراتن ریاست جمهوری این دوره هم در حال نزدیک شدن به روزهای پایانی خود است؛ فرصت کاندیداها برای تبلیغات رو به اتمام است و از این رو وعده‌های جدید کمتر شنیده می‌شود؛ اما آنچه جای نگرانی دارد، ابهاماتی است که هنوز در مورد وعده‌های پیشین باقی است و یکی از مهم‌ترین این ابهامات یارانه‌هاست. یارانه‌هایی که می‌تواند برای بسیاری نجات‌بخش باشد اما سازوکار نامشخصش نگرانی‌هایی در این خصوص که این سیاست به ضد خود بدل شود را به وجود آورده است.

اقتصاد آنلاین هر شب راس ساعت۲۰ در کلاب هاوس و سایر شبکه‌های اجتماعی خود، به نقد و بررسی وعده‌های کاندیدای ریاست جمهوری می‌پردازد و این نقد و بررسی در ۲۵خرداد ماه با تاکید بر موضوع یارانه انجام شد. در ادامه مشروح برنامه شب گذشته را خواهید خواند.

چرا نامه کامل منتشر نشد؟

نخستین نامزد مورد بررسی در برنامه شب گذشته همتی بود. در مناظره سوم آقای زاکانی نامه‌ محرمانه او در باب افزایش قیمت بنزین را منتشر کرد. آقای همتی در این خصوص انتقاد داشت که چرا کل نامه منتشر نشده است؛ این نامه به رهبری و دولت نوشته شده و بخشی از نامه این بوده که یارانه مردم تا ۹۵هزار تومان افزایش داشته باشد و با تدبیر انجام شود که دولت این تدبیر را نداشته است؛ او گفت ساختار بودجه قابل اصلاح است و ظرف ۲سال آن را اصلاح خواهم کرد. همتی همچنین معاون اقتصادی خود را دکتر تیمور رحمانی معرفی کرد.

امیر مهدیزاده، دبیر سرویس بورس اقتصاد آنلاین در مورد وعده آقای همتی برای اصلاح ساختار بودجه گفت: این نکته مهم است که ما به شدت به نفت و درآمدهای نفتی اعتیاد داریم و اتفاق‌افتادن این امر و اصلاح ساختار بودجه ظرف ۲سال کمی سخت است.

بازدید از سازمان بورس در مقام رییس قوه یا کاندیدای ریاست جمهوری؟

نامزد دومی که در این برنامه مورد نقد و بررسی قرار گرفت، رییسی بود. آقای رییسی ۲۵خرداد به طور ناگهان به شرکت بورس تهران رفت؛ آقای صحرایی رییس شرکت بورس هم در مرخصی کرونایی بود و به محض شنیدن این خبر به سرکار بازگشتند. اتفاق عجیبی بود و مشخص نیست او در قامت رییس قوه رفت یا یک نامزد انتخاباتی. البته غالب صحبت‌های وی انتخاباتی بود. او گفت بورس را نمی‌توان دستوری اداره کرد و ثبات عامل اعتماد مردم به بازار سهام است. مبلغی که در سران قوا مطرح شده باید واریز شود. از سمت دیگر گفت بورس نباید به محل جبران کسری بودجه بدل شود. ساز و کار نظارتی در بورس حاکم کردن ثبات در بازار است.

دقیقا چه چیزی دغدغه جدی است؟

مهدیزاده در این باره اظهارکرد: جز چند مورد، دیگر صحبت‌های آقای رییسی درست نیست و یا سازگار با منشی که ایشان از خود نشان دادند نیست. در مورد ثبات در مقررات این مساله درون‌سازمانی است اما این عجله که بورس سریعتر مثبت شود، سبب شده سیاستمدار برای جلوگیری از منفی شدن به هر کاری دست بزند. ایشان بورس را مانند سایر موارد دغدغه جدی خود دانستند. در مورد سازوکار نظارتی ایشان مساله این است که سازمان بورس سازوکار نظارتی دارد که قطعا نقص‌هایی دارند؛ اما اکنون در حال اصلاح است. به نظرم دادستان کشور می‌توانست به عنوان مدعی‌العموم در بسیاری از پرونده‌ها وارد شود. این‌ها مواردی است که قوه می‌توانست و باید انجام می‌داد اما در این مدت انجام نشده است.

همچنین آقای رضایی روز گذشته گفت یک خانه ۸۰متری ۳۲۰میلیون تومان تمام شده و ۱۰درصد را مردم می‌آورند و ۹۰درصد تسهیلات بانکی خواهد بود. او گفت در وهله اول به ۴۰میلیون نفر و در وهله دوم به ۶۰میلیون نفر یارانه ۴۵۰هزار تومانی خواهد داد. منبع آن هم ۱۵۰هزار میلیارد تومان از فرار مالیاتی و نیز اصلاح مدیریت در کارخانه‌های فولاد و سیمان و... خواهد بود. ایشان چکی را هم برده بودند و در نام صاحب حساب اسم و امضای ایشان خورده است.

مهدیزاده گفت: این بسیار عجیب است که یک رییس دولت بگوید من دارم خودم به شما یارانه می‌دهم. در مورد منابع نیز همه چیز گنگ و نامشخص است.

از دیگر وعده‌های یارانه‌ای می‌توان به همتی و جلیلی اشاره کرد. آقای همتی هم وعده یارانه یک میلیون تومان به سه دهک پایین دادند؛ آقای جلیلی بحث یارانه غذایی را مطرح کردند.

به گفته دبیر سرویس بورس اقتصاد آنلاین، این یارانه‌ها محفلی شده که به جای کم کردن بار از روی دوش دولت، در جهت وعده دادن و رای‌گیری استفاده می‌شود.

مساله اصلی تورم است / همتی در مورد اصلاح ساختار بودجه چالش‌هایی با مجلس خواهد داشت

سعید عباسیان، سردبیر اقتصاد آنلاین نیز در این باره اظهارکرد: آقای همتی اشاره‌ای به اصلاح ساختاری بودجه داشتند و در این باره باید گفت: مساله اصلی ما درحال‌حاضر، تورم است. وعده‌های نامزدها این تورم را تشدید می‌کند. حل این معضل یک مسیر درست است و اگر اصلاحات ساختاری انجام نشود و یک کسری بودجه ساختاری داشته باشیم، با مشکل مواجهیم و حتما باید اصلاح شود؛ اما اگر ایشان انتخاب شوند با مجلس در این قضیه مشکل خواهند داشت. چرا که بسیاری از طرح‌های تورم‌زا در مجلس تصویب می‌شود و ایشان در این زمینه با مشکل مواجه خواهند شد. اخیرا نیز در بحث اصلاحات ساختاری چالشی بین مجلس و دولت وجود داشت و این موضوع پیش نرفت که البته هر ۲طرف مقصر بودند.

وی ادامه داد: در مورد بازدید آقای رییسی نیز ایشان به درستی اشاره کرده‌اند که بورس را نمی‌توان دستوری اداره کرد. اما اشاره به پیگیری آن ۲۰۰میلیون دلار چیزی جز اداره دستوری بورس نیست. از آن سو نیز ایشان گفتند بورس باید تامین‌کننده نیاز مالی تولید باشد اما چه طور قرار است خودش از جای دیگری ۲۰۰میلیون دلار منبع جذب کند.

مساله‌ای که ما درباره عدم فروش اوراق داشتیم این بود که آقای دژپسند تصور اشتباهی از منشا تورم دارند و آن این است که هزینه‌های تولید است که سبب تورم می‌شود و به همین علت نرخ بهره باید پایین باشد. این تصور سبب شده تا تلاشی برای فروش اوراق نداشته باشند. اینکه فکر کنیم نرخ بهره همینطوری پایین می‌آید، درست نیست. یک زمانی باید بالا می‌رفت و با فروش اوراق کسری بودجه پوشش داده می‌شد و انتظارات تورمی کنترل می‌شد و در ادامه نرخ بهره هم پایین می‌آمد اما این اتفاق نیفتاد.

عباسان اضافه کرد: در مورد بحث یارانه‌ها اگر بخواهیم یک نکته کلی بگوییم به نظرم می‌توانیم خوشحال باشیم که همه دنبال یارانه نقدی هستند و کسی دنبال یارانه کالایی نیست چرا که یارانه کالایی خود آسیب‌زاست، اما از صحبت آقای همتی در مورد نامه‌ اگر بخواهیم شروع کنیم، بحث یارانه ۹۵هزار تومانی اگر قرار بود عدد ثابتی تعهد شود، هیچ وقت خوب نیست. تعهد عدد ثابت خوب نیست و همانی می‌شود که انتهای ۹۸ اتفاق افتاد. زیرا نتوانستند با کرونا بنزین صادر کنند و در نتیجه شاهد کسری بودجه و تورم بودیم. اینکه یارانه نقدی درآمدی برای همه فراهم کند خیلی خوب است اما به شرطی که خود سبب تورم نشود.

دولت و مردم جدا از یکدیگر نیستند

سردبیر اقتصاد آنلاین در ادامه تصریح کرد: نکته دیگر این است که در آن زمان دولت تبلیغ می‌کرد حتی یک ریال از افزایش قیمت بنزین را صرف کسری بودجه نکرده است. این تصور که دولت و مردم جدا هستند، اشتباه است. کسری بودجه دولت که به خود دولت آسیب نمی‌زند؛ نتیجه آن همین مسکن متری ۳۰میلیون تومان است که مردم نتوانند تا آخر عمر خانه بخرند. تا وقتی مداخله دولت در این قضیه باشد، ما روی خوش نشان نخواهیم داد. دولت باید خارج شود و این بازار هم مثل سایر بازارها کارکرد عادی خود را داشته باشد.

وی افزود: اینکه به چند دهک مشخص یارانه دهیم، سبب می‌شود که جای دهک‌ها جابه‌جا شود و این مشخصا یک اختلال است. رقم ثابت اعلام کردن نیز منطقی نیست. نکته دیگر نیز که در نامه آقای همتی دیده شد این است که ایشان هشدار دادند نحوه اجرا بسیار مهم است. آقای احمدی‌نژاد نیز پیش از هدفمندسازی یارانه‌ها، یارانه نقدی را به حساب‌ها واریز کردند و مردم حس کردند این رقم دیگر برای آنها خواهد بود. اما این افزایش بنزین در سال۹۸ به نحو بدی اجرا شد و قضیه اصلا درست مدیریت نشد؛ حتی بسیاری پس از افزایش قیمت بنزین در آبان۹۸ اطلاع نداشتند که همراه افزایش قیمت یارانه هم پرداخت می‌شود.

سعید عباسیان در پایان تصریح کرد: باید توجه داشت که وقتی در همه کالاها تورم داریم، تثبیت قیمت یک کالا سبب کاهش قیمت نسبی آن خواهد شد. بنابراین انگیزه مصرف افزایش می‌یابد. در نتیجه دوباره مجبور به افزایش قیمت خواهیم شد. از سوی دیگر قاچاق نیز به‌تدریج با افزایش قیمت دلار به وضعیت قبلی برگشت و در این زمینه هم این کرونا بود که باعث شد وضعیت تعدیل شود. اگر دولت در این بازار دخالت نکند، قیمت‌ها مثل سایر کالاها تعدیل خواهد شد و شاهد آنچه در آبان اتفاق افتاد، نخواهیم بود.