نگاهی به افزایش سرمایه‌های بورسی در سال۱۳۹۹/ ۲۶درصد از تامین مالی واقعی شرکت‌ها با ورود نقدینگی همراه بود!

اقتصاد‌آنلاین-سیده زینب رزم گیر؛ امسال برای بورس اوراق بهادار تهران سالی پرفراز و نشیب بود. شاخص بورس تهران سریع‌ترین صعود و همینطور سقوط خود را در همین یک سال به ثبت رساند که شاید نمونه آن در بورس‌های دیگر دنیا نیز دیده نشده باشد. رشد محسوسی که شاخص بورس از سال ۹۷ آغاز کرد، در سال ۹۸ نیز ادامه داشت و با آغاز سال ۹۹ شدت گرفت. به شکلی که تنها از ابتدا سال۹۹تا ۱۹مردادماه که ریزش بازار اتفاق افتاد چیزی حدود ۲۹۵درصد رشد کرد و شاخص کل به سقف تاریخی خود (دو میلیون واحد) رسید. تعداد کدهای بورسی نیز به همین صورت روند صعودی را طی کرد. به طوری که تنها در نیمه نخست سال ۹۹ در مجموع حدود ۸ میلیون و ۸۴۰ هزار کد بورسی جدید صادر شد.

ریزش بازار

 از ۱۹مردادماه ریزش بازار شروع شد و به همان سرعت رشد، در سراشیبی افت قرار گرفت. پس از آن بازار سهام با نوسان‌هایی رو به رو شد که برخی فعالان را به بازگشت بازار امیدوار می‌کرد اما روند کلی بازار تا اواخر سال نیز نزولی بود.

افزایش سرمایه؛ فرصت طلایی بورسی‌ها

بخشی از تامین مالی شرکت‌ها از طریق افزایش سرمایه انجام می‌شود و امسال فرصتی طلایی برای شرکت‌های بورسی محسوب می‌شد. افزایش سرمایه شرکت‌ها از طرق مختلفی انجام می‌شود و تاثیر هرکدام بر وضعیت شرکت به نحوی متفاوت خواهد بود. آن چیزی که در ادبیات اقتصادی به تامین مالی مربوط می‌شود، افزایش سرمایه از دو محل سود انباشته و آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران است. در سایر موارد، تامین مالی شاید عنوان مناسبی برای آن‌ها نباشد. از طرف دیگر، افزایش سرمایه از محل سود انباشته نوعی تامین مالی از درون شرکت است که درصد بالایی از تامین مالی شرکت‌ها در دنیا از این محل اتفاق می‌افتد.

طی سال ۱۳۹۹، بخش عمده افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها بوده است. ۴۵درصد از کل مبالغ افزایش سرمایه سال جاری از این محل بوده است. تامین مالی شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه از درون سود به دست آمده خود، ۳۱درصد است. در رتبه بعدی نیز آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران با ۱۴ درصد قرار دارد. در انتها نیز افزایش سرمایه از محل اندوخته ۱۰درصد از افزایش سرمایه سال جاری را دربرگرفت.

به صورت خلاصه می‌توان گفت شرکت‌ها حدود ۸۱همت از خروج نقدینگی شان جلوگیری کردند. همچنین کمتر از ۲۹همت نقدینگی جدید به شرکت‌ها وارد شد. بنابراین می‌توان گفت تامین مالی شرکت‌های بورسی در سال ۱۳۹۹ حدود ۱۱۰همت بوده است که تنها ۲۶درصد از این مبلغ نقدینگی جدید برای شرکت‌ها به ارمغان آورده است.

 افزایش سرمایه از محل سود انباشته

شرکت‌ها در مجمع عمومی عادی سالیانه بخشی از سود خالص هر سهم را به صورت سود نقدی بین سهامداران تقسیم می‌‌کنند و بخش دیگر را به حساب انباشته شرکت در ترازنامه منتقل می‌کنند. در بعضی مواقع شرکت‌ها از این محل اقدام به افزایش سرمایه کرده و سهام جدید منتشر می‌کنند. این اوراق جدید به نسبت دارایی سهامداران قبلی بین آن‌ها تقسیم می‌شود. سهامداران برای دریافت سهام جدید پولی پرداخت نمی‌کنند از این رو به آن سهام جایزه می‌گویند.

افزایش سرمایه‌های سال ۹۹ از محل سود انباشته

 در سالی که گذشت ۱۱۹شرکت از محل سود انباشته اقدام به افزایش سرمایه کردند که در مجموع مبلغ ۶۱۵,۹۱۲,۸۱۶میلیون ریال از این محل برای آن شرکت‌ها تامین شد. شرکت ایران ترانسفو (بترانس) با ۸۷۰درصد بیشترین درصد افزایش سرمایه از محل سود انباشته را از آن خود کرد. شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس (فارس) نیز با ۱۴۳,۵۰۰,۰۰۰میلیون ریال، بیشترین مبلغ افزایش سرمایه از این محل را ثبت کرد.

افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها

شیوه دیگر افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌های یک شرکت است. با توجه به تورم قیمت نسبی کالا و خدمات در طول زمان تغییر می‌کند؛ از طرفی با افزایش نرخ ارز در کشور، اختلاف بین بها تمام شده دارایی‌های ثابت با ارزش روز آن‌ها زیاد می‌شود. در این روش دارایی‌های شرکت برمبنای قیمت روز ارزش‌گذاری می‌شوند. به این صورت مقدار ریالی افزایش سرمایه به عنوان بخشی از حقوق صاحبان سهام در سمت چپ ترازنامه ثبت شده و در سمت راست آن، دارایی‌های غیرجاری شرکت افزایش می‌یابد. در واقع این نوع افزایش سرمایه اثرگذاری مستقیم و کوتاه و میان مدت بر شرکت ندارد. یکی از مهم‌ترین کارکردهای آن بهبود پارامترهای مالی برای دریافت تسهیلات است.

افزایش سرمایه های سال۹۹ از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها

در سالی که گذشت ۶۵شرکت از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها اقدام به افزایش سرمایه کردند که در مجموع مبلغ ۸۸۷,۲۶۱,۳۴۹میلیون ریال از این محل آن‌ها سرمایه خود را افزایش دادند. شرکت سرمایه‌گذاری توسعه و عمران استان کرمان (کرمان) با ۳۷۳۸درصد بیشترین درصد افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها را از آن خود کرد. از طرفی شرکت شهد (قشهد) با ۲۸۸,۲۸۷میلیون ریال، بیشترین مبلغ افزایش سرمایه از این محل را ثبت کرد. همچنین وملی هم یکی از نمادهای بورسی بود که طبق گفته‌ها می‌توانست رکورد افزایش سرمایه را در بازار سرمایه ایران بشکند. اما با تعلل‌های بسیار برای ارزیابی دارایی‌های این شرکت، تنها این فرصت از دست رفت و این افزایش سرمایه به سال آینده موکول شد.

افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده

یکی دیگر از روش‌های افزایش سرمایه، افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران است. در این شیوه سهامداران مبلغ جدیدی به حساب شرکت واریز می‌کنند و تنها در این روش است که نقدینگی از بیرون شرکت به آن تزریق می‌شود. از آنجایی که سهامداران فعلی حق استفاده از این افزایش سرمایه را دارند؛ به آن حق تقدم گفته می‌شود. در این روش اوراقی با نام حق تقدم در اختیار سهامداران قرار می‌گیرد و سهامداران می‌توانند به دو شکل عمل کنند. آنها می‌توانند به ازای هر حق تقدم ۱۰۰تومان بپردازند و سهام حق تقدم آنها پس از دو تا چهار ماه به سهم تبدیل شده و آن را بفروشند یا نگه دارند. یا اینکه می‌توانند پس از بازگشایی اوراق حق تقدم، نسبت به فروش آن‌ها در زمان اعلام شده (معمولا ۶۰روز) اقدام کنند و مبلغی برای آن نپردازند. اگر سهامداران هیچ اقدامی نکنند، پس از پایان مهلت شرکت حق تقدم آن‌ها را می‌فروشد و مبلغ آن به حساب سهامدار واریز می‌شود.

افزایش سرمایه های سال۹۹ از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده

در سالی که گذشت ۸۹شرکت از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده اقدام به افزایش سرمایه کردند که در مجموع مبلغ ۲۸۸,۱۳۹,۲۶۸میلیون ریال از این محل برای آن شرکت‌ها تامین شد. شرکت آذریت(ساذری) با ۳۷۰۰درصد بیشترین درصد افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده را از آن خود کرد. از طرفی شرکت گروه مدیریت سرمایه گذاری امید (وامید) با ۵۵,۰۰۰,۰۰۰میلیون ریال، بیشترین مبلغ افزایش سرمایه از این محل را ثبت کرد.

افزایش سرمایه از محل اندوخته‌ها

در سالی که گذشت 17شرکت از محل اندوخته اقدام به افزایش سرمایه کردند که در مجموع مبلغ ۱۹۴,۳۰۸,۱۸۹میلیون ریال از این محل برای آن شرکت‌ها تامین شد. شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا) با ۷۷درصد بیشترین درصد افزایش سرمایه از محل اندوخته را از آن خود کرد. از طرفی شستا با ۶۲,۰۰۰,۰۰۰میلیون ریال، بیشترین مبلغ افزایش سرمایه از این محل را نیز ثبت کرد.