شکاف جنسیتی در توافقات تجاری
تجارت چه تاثیری بر نابرابری جنسیتی دارد و سیاست‌های تجاری چطور روی این مساله اثر می‌گذارد؟ پاسخ به این پرسش‌ها بدون دسترسی به آمار معتبر و جامع، امکان‌پذیر نیست.
برای اینکه بتوانیم اثرات مختلف تجارت بر جنسیت را بسنجیم نه تنها به بررسی طراحی سیاست‌ها و توافقات تجاری و نحوه اجرای آنها نیاز داریم بلکه باید آمار رسمی را هم در این زمینه دنبال کنیم. زنان و مردان در تجارت، نقش‌های متفاوتی به‌عنوان تولیدکننده، کارگر، کارآفرین و مصرف‌کننده بازی می‌کنند. در اقتصادهای توسعه‌یافته، تجارت مکانیزمی برای مقابله با مسائل نابرابری جنسیتی، توسعه و همچنین برای کاهش فقر فراهم می‌کند. برای دست یافتن به این هدف، آگاهی از پیش‌شرط‌های تجارت اهمیت زیادی دارد. در حال حاضر آمار رسمی درخصوص ارتباط و اتصال میان جنسیت و تجارت حتی در کشورهایی که سیستم آماری پیشرفته‌ای دارند بسیار کم است. در نتیجه آنکتاد به کشورها توصیه می‌کند آمار جدیدی را جمع‌آوری کنند. در این میان کانادا و اتحادیه اروپا در این زمینه گام‌هایی برداشته‌اند و به همین خاطر اکنون آمار و ارقامی در این زمینه موجود است. این آمار نشان می‌دهد زنان نسبت به مردان درگیری کمتری در تجارت دارند.
برابری جنسیتی و توافق‌های تجاری
گزارش آنکتاد تاکید می‌کند که هدف پنجم در توسعه پایدار، برابری جنسیتی است و در همین راستا باید تا سال ۲۰۳۰ داده‌هایی در این زمینه جمع‌آوری شود. ۵۳ شاخص در رابطه با جنسیت، زنان و دختران وجود دارد که از این بین، ۲۰ شاخص مرتبط با توانبخشی زنان و ایجاد بستر برای مشارکت اقتصادی آنان است. گرچه کمبود آمار درخصوص زنان بسیار شوکه‌کننده است، با وجود این در باب مساله جنسیت در توافقات و سیاست‌های تجاری پیشرفت‌هایی نیز حاصل شده است. تا سال ۲۰۱۸ تنها ۲۰ درصد از توافق‌های تجاری اتحادیه اروپا، حقوق زنان را در نظر می‌گرفتند. اما این واقعیت باید دگرگون شود و توافقات تجاری جدید اتحادیه اروپا باید حقوق زنان و استانداردهای کار را در نظر بگیرند. جای خوشحالی است که تلاش‌ها برای بهبود آمار جنسیت و تجارت در جهان در حال افزایش است. یک بررسی از ۵۵۶ توافق تجاری منطقه‌ای در ماه نوامبر ۲۰۱۸ نشان می‌دهد تنها ۷۴ توافق به موارد جنسیتی به‌صورت مشخص اشاره داشته که در این موارد اغلب به مسائلی مانند تبعیض جنسیتی پرداخته شده است. برای مثال پرداخت حقوق برابر جزو اصول پایه‌ای در این زمینه است.
نمونه‌هایی از کشورهایی که در قراردادهای خود به موضوع جنسیت پرداخته‌اند را می‌توان در توافقات تجاری کانادا-شیلی (۲۰۱۹)، شیلی-آرژانتین (۲۰۱۹)، شیلی-اوروگوئه (۲۰۱۶) و کانادا-اسرائیل (۲۰۱۹) مشاهده کرد. در این توافقات برای بهبود برابری جنسیتی تلاش شده و مشارکت اقتصادی زنان برای رشد اقتصادی در نظر گرفته شده است. از آنجا که بسیاری از توافقات تجاری مجددا مورد بررسی قرار می‌گیرند و دوباره در مورد آنها مذاکره می‌شود، انتظار می‌رود تا سال ۲۰۳۰ وضعیت در این زمینه بهبود پیدا کند.
چارچوب مفهومی و جمع‌آوری داده
پرواضح است که اگر برابری جنسیتی به دقت بررسی نشود، توافقات تجاری به شکلی نابرابر میان زنان و مردان شکل می‌گیرند. به همین دلیل است که آمار و ارقام باید طیفی از اهداف مرتبط با جنسیت و نامرتبط با آن را در بر بگیرد. در این میان آنکتاد چارچوبی مفهومی برای تحلیل تاثیر توافقات تجاری پیشنهاد می‌دهد. این چارچوب، پیش‌شرط‌های مشارکت تجاری براساس جنسیت را در نظر می‌گیرد تا بتواند ساختار اقتصادی و اجتماعی موجود را بررسی کند. به‌علاوه دستاوردهای جنسیتی و اثرات سیاست‌های تجاری را هم تشخیص می‌دهد. چارچوبی که آنکتاد پیشنهاد می‌دهد سه عنصر برای تحلیل دارد: پیش‌شرط‌ها، دستاوردها و اثرات. دولت‌ها و سازمان‌ها قدم‌های مهمی برای مساله جنسیت در توافقات و سیاست‌های تجاری برداشته‌اند. در این راستا آمار رسمی باید به‌صورت موازی و همزمان با این اقدامات در حوزه سیاست‌گذاری توسعه پیدا کند. بررسی نابرابری جنسیتی ساختاری و ابعاد عوامل موثر بر مشارکت اقتصادی زنان و مردان امری ضروری است. آنکتاد در سه زمینه تلاش دارد تا چارچوب سیستم آماری جهانی بهبود پیدا کند. نخست اینکه روش‌ها و مفاهیم برای دستیابی به آمار جنسیت و تجارت توسعه پیدا کند و به آماری بین‌المللی و رسمی تبدیل شود. دوم اینکه ظرفیت کشورها در آفریقا و اروپای شرقی را تقویت کند تا بتوانند مساله جنسیت و تجارت را در اولویت‌های توسعه‌ای خود قرار دهند. سوم اینکه کاربرد آمار رسمی را بهبود ببخشد و این کار را به کمک توسعه روش‌های تحلیلی اقتصادی و شاخص‌های کلیدی برای سیاست‌های تجاری در کمیسیون اروپایی انجام می‌دهد. آنکتاد با آماردان‌ها و سیاست‌گذاران تجاری همکاری می‌کند. در مرحله نخست، این کار برای دنبال کردن نیازها و اولویت‌های ملی داده‌ها و دستیابی به داده‌ها انجام می‌شود. در واقع با این اقدام، کاربرد داده‌های موجود مرتبط با جنسیت بهبود پیدا می‌کند. چارچوب مفهومی آنکتاد هم برای شناسایی و بررسی شکاف‌هایی که باید پر شوند به کار می‌رود. در مرحله دوم، باید امکان ارتباط میکروداده‌ها با مسائل جنسیتی، درآمدی، شرایط استخدامی و تحصیلی فراهم شود. کشورهایی که در این زمینه بیشتر کار کرده‌اند مثل کانادا و کشورهای اروپایی نظیر دانمارک، استونی، فنلاند، هلند، پرتغال و سوئد می‌توانند در تحلیل داده‌ها فراتر بروند. در آنکتاد هم از دفاتر آماری بین‌المللی برای انجام طرح‌ها و به دست آوردن آمار بهره گرفته می‌شود. ارتباط میکروداده‌ها می‌تواند اطلاعات دقیقی در رابطه با مردم و تجارت به دست دهد. در مرحله آخر، به کمک داده‌های موجود و انجام تحقیقات، داده‌های جدیدی جمع‌آوری می‌شود که در سیاست‌گذاری تجاری نقش دارد. تحقیقات جدید می‌تواند هزینه‌بر باشد.
