کشاورزان برای زمین‌های تهران سر و دست می‌شکنند
برای مایی که به جز ساختمان‌های بلند و آلودگی در تهران چیز دیگری نمی‌بینیم؛ برای مایی که از چه شرق وارد تهران شویم و چه از غرب، کیپ تا کیپ خانه و کارخانه می‌بینیم، شاید تصور هم نکنیم که تهران کشاورزی دارد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری؛ تنها چیزی که ما، عموم مردم از کشاورزی تهران در ذهن داریم، این است که در زمین‌های اطراف بهشت‌زهرا(س)، سبزیجات کاشته می‌شود و پس‌ذهنمان هم همیشه این سؤال است که این سبزی‌ها با آب مرده‌شورخانه آبیاری شده‌اند یا نه؟ اما تهران با خاک، آب، هوا و دماوندش، سرزمین رؤیایی برای همه کشاورزان است. علی خان‌محمدی، مدیرعامل مجمع خبرگان کشاورزی از کشاورزی در تهران می‌گوید و از کشاورزانی که برای داشتن زمین در تهران سرودست می‌شکنند.
اگر از خیلی‌هایی که در تهران زندگی می‌کنند، بپرسیم تهران کشاورزی دارد، با اطمینان بگویند نه. کشاورزی در تهران در چه سطحی است؟
درست است که در خود شهر تهران و اطرافش خیلی ساخت‌وساز شده ولی کشاورزی گسترده‌ای هم در تهران داریم. در جنوب و شمال تهران محصولات زیادی تولید می‌شود. ما در شمال تهران باغ‌های گیلاس را داریم که حتی گیلاس ارگانیک تولید می‌کنند. در زمین‌های جنوب تهران، در شهرری، ورامین، در لواسانات، امامزاده هاشم و... کشاورزی خوبی داریم. کشاورزان ما فقط در یک بخش هم کار نمی‌کنند؛ ما ذرت علوفه‌ای، ذرت دانه‌ای داریم، صیفی‌جات خیلی خوب در تهران داریم و گل‌خانه‌هایمان مدام در کار صادرات هستند.
شرایط آب‌وهوایی و کیفیت خاک تهران برای کشاورزی مناسب است؟
بله، خیلی هم مناسب است. خاک و آب تهران همه جا زبانزد است. تهران در نزدیکی‌اش کوه دماوند را دارد و ارتفاع این کوه، در رنگ‌گیری و ویتامین‌هایی که به میوه‌های می‌رسد خیلی تأثیر می‌گذارد. آبی که از دماوند سرازیر می‌شود و در چاه‌های زیرزمینی ذخیره می‌شود، بهترین آب است و بهترین میوه و سبزی را پرورش می‌دهد. تهران به‌خاطر نزدیک بودن به رودخانه‌ها، خاکی غنی هم دارد و مواد آلی خاک تهران بی‌نظیر است. دهه‌های قبل بهترین میوه و سبزی ایران در تهران تولید می‌شد و الان هم همینطور است.
همه می‌دانیم که هوای تهران آلوده است. این آلودگی چقدر روی محصولات کشاورزی تأثیر‌می‌گذارد؟ یک نگرانی دیگری که همیشه در تهران وجود دارد، این است که محصولات کشاورزی با آب فاضلاب آبیاری می‌شوند.
درست است، اگر در تولید محصول کشاورزی، روی کیفیت آب و خاک دقت کافی نداشته باشیم، اگر این خاک و آب استانداردهای لازم را نداشته باشد، روی محصول تأثیرش را می‌گذارد. هوای تهران هم به‌خاطر کارخانه‌ها و ماشین‌آلاتی که هست، آلوده است اما چون مراحل استانداردسازی طی می‌شود، تقریبا محصول سالم تولید می‌شود. قسمت‌های جنوب و شمال تهران که محصول تولید می‌کنند، تقریبا خارج از شهر هستند و هوای آلوده خیلی روی آنها تأثیر نمی‌گذارد. درباره استفاده از آب فاضلاب هم نباید نگران باشیم. الان خیلی کم از آب‌های فاضلابی استفاده می‌شود، این آب‌ها تصفیه و بعد از تصفیه در تولید استفاده می‌شود. چون کنترل هست، به ندرت اجازه می‌دهند که از آب فاضلاب استفاده شود.
برای اینکه آلودگی روی محصولات کشاورزی کمتر تأثیر بگذارد، می‌شود کاری کرد؟
می‌شود و همین کار را هم می‌کنند. کشاورزان از مواد بیولوژیک استفاده می‌کنند و این مواد اجازه نمی‌دهد آلودگی روی محصولات بنشیند.
گفتید خاک تهران غنی است، اگر تهران را با شهرها و استان‌های دیگر مقایسه کنیم، از نظر مرغوبیت خاک در چه رده‌ای قرار‌می‌گیرد؟
در ایران فقط خاک کرج نزدیک به تهران است. کرج چون هم به تهران نزدیک است و هم رودخانه‌های زیادی دارد، خاک خوب و مرغوبی دارد ولی باز هم مرغوبیت خاک کرج به خاک تهران نمی‌رسد. از نظر هوا هم اگر آلودگی را کنار بگذاریم، هوای تهران بی‌نظیر است. ارتفاعی که دماوند دارند، در تنفس و اکسیژن‌گیری محصولات تأثیر می‌گذارد. تا چند دهه قبل خاک، آب و هوای تهران زبانزد بود. حتی در بعضی از کشورها هم از آب و هوای تهران می‌گفتند ولی حالا آلودگی هست و همه‌‌چیز را خراب کرده. البته این آلودگی به اندازه‌ای که روی تنفس مردم تأثیر می‌گذارد، روی محصولات کشاورزی تأثیرگذار نیست.
هزینه زندگی کردن در تهران نسبت به شهرهای دیگر بالاست، در کشاورزی هم همینطور است، هزینه‌ها بالاست؟
نه اتفاقا برعکس است و کشاورزی در تهران ارزان‌تر از شهرهای دیگر و به صرفه‌تر است. چند دلیل هست؛ اینکه در تهران بهره‌وری کشاورزی بالاتر است. بهره‌وری یعنی میزان تولید بالاست. اگر در یک شهری از یک زمین 10کیلوگرم سبزی برداشت می‌کنی، در تهران از همان مساحت زمین به‌خاطر مرغوبیت خاک 12کیلوگرم سبزی برداشت داریم. یا اگر یک کشاورز در استان قزوین از یک زمین 60تن ذرت برداشت می‌کند، کشاورز تهرانی در زمینی با همان مساحت، 80تن برداشت دارد، درحالی‌که هر دو یک نوع بذر کشت کرده‌اند و یک نوع آبیاری داشته‌اند ولی در تهران چون کیفیت خاک بالاست و آب و هوای بهتری دارد، برداشت بیشتری انجام می‌شود و بهره‌وری بالاست. موضوع دوم، دسترسی به بازار است. در تهران بازار مصرف در همه حال در کنار تولیدکننده است و رساندن محصول به مصرف‌کننده، هزینه زیادی نمی‌برد. چون هزینه تولید در تهران پایین‌تر است، مصرف‌کننده هم بیشتر خرید می‌کند و بیشتر هم تولید می‌شود. به‌دلیل همین مصرف و تولید بالا، کشاورزان تهرانی همیشه از نظر فروش چند رتبه بالاتر از کشاورزان استان‌های دیگر هستند.
با این شرایط انگیزه برای کشاورزی در تهران هم باید بالا باشد.
هست. تهران همانطور که برای شهروندانش آسایش دارد، برای کشاورزان هم آسایش دارد. درآمد بالا و دسترسی به بازار مصرف، کشاورزان را ترغیب می‌کند که در تهران تولید کنند. اگر در یک استان دیگر بخواهی زمین اجاره کنی، احتمال دارد قیمت اجاره برای یک هکتار زمین 10میلیون تومان باشد اما در تهران اجاره هر هکتار زمین 25تا 30میلیون تومان است. ما کشاورزان بزرگی در تهران داریم که در سطح‌های خیلی بزرگ، بهترین برداشت‌ها را می‌کنند. کشاورزان برای کشاورزی در تهران سرودست می‌شکنند.
تهران بیشتر برای کاشت چه محصولاتی مناسب است؟
در تهران هر محصولی را که بخواهی می‌توانی تولید کنی ولی وقتی می‌توانی بگویی یک زمین و یک شهر برای چه محصولی مناسب است که کشاورزی قراردادی و سفارشی داشته باشی. در ایران هنوز این مدل کشاورزی جانیفتاده. کشاورز در ایران به صرفه خودش کار می‌کند؛ مثلا می‌گوید سبزی‌کاری به صرفه‌تر از گندم است و دنبال سبزی‌کاری می‌رود یا مثلا می‌گوید من در تهران گلابی تولید کنم، بیشتر فروش می‌رود تا سیب، درحالی‌که ما در دماوند سیب‌هایی داریم که برند است و چند سال در سطح جهانی مدال طلا آورده. کشاورزان ما بیشتر بر اساس ذائقه مردم و قیمت روز، محصول تولید می‌کنند. در کشاورزی قراردادی، الگوی کشت مشخص است، بر اساس مرغوبیت خاک و شرایط آب و هوایی، بازارمصرفی که هست یا برآوردهای دیگری که می‌شود، تولید یک محصول در دستور کار قرار‌می‌گیرد اما فعلا این کار در ایران انجام نمی‌شود.
چرا این کار انجام نمی‌شود؟
چون هنوز کشاورزی ما با سیستم مشخصی جلو نمی‌رود. الان بازار تعیین می‌کند که کشاورز چه چیزی تولید کند؛ مثلا یک سال گوجه گران می‌شود، همه می‌روند به این سمت که گوجه بکارند. هیچ موقع هم توجه نمی‌کنند ببینند که امسال شرایط تولید گوجه هست یا نه. کنترلی هم روی مسئله نمی‌شود.
اگر الگوی کاشت مشخص شود، شما تهران را برای تولید چه محصولاتی مناسبتر می‌بینید؟
از نظر من در تهران بیشتر باید محصولاتی تولید شود که آب‌بری کمتری دارد و این محصولات زیاد به سفره مردم نمی‌رود. هرچقدر که سرب در هوا بیشتر باشد، روی سبزی و صیفی‌جات بیشتر اثر می‌گذارد و برای مصرف‌کنندگان مشکل ایجاد می‌کند. ما می‌گوییم کشاورزان تهرانی محصولاتی تولید کنند که سرب روی آنها تأثیر نمی‌گذارد؛ مثلا ذرت و یونجه تولید کنند یا اینکه روی محصولات گلخانه‌ای تمرکز کنند. چون گلخانه‌ها فضای بسته‌ای دارند و کنترل می‌شوند، آلودگی هوا به محصولات نمی‌رسد.
اگر آلودگی هوا نبود پیشنهادتان چه بود؟
اگر آلودگی نبود، تهران برای کاشت سبزی و صیفی عالی بود. هم برای تولیدکننده به‌صرفه بود و هم برای مصرف کننده.
پس قبول دارید که آلودگی هوا روی محصولات کشاورزی تأثیر می‌گذارد؟
خب آلودگی هوا هست و تأثیرش را می‌گذارد، ولی تأثیرش در حدی نیست که محصول خیلی از استانداردها فاصله داشته باشد.
در بازار میوه‌وتره‌بار، بعضی از محصولات به نام بعضی از شهرها شناخته می‌شوند؛ گیلاس و خربزه مشهد، سیب و انگور ارومیه و... کدام محصول برند تهران است؟
بازار ما مشخص نمی‌کند که شما محصول کجا را می‌خری چون محصولات درهم وارد بازار می‌شود. اگر کشاورزی قراردادی باشد و تولیدکننده مشخص، شما سراغ محصول خاص و یک برند خاص می‌روید اما در کشور ما محصولات کشاورزی برندسازی نشده. همه تولیدات فله‌ای وارد بازار می‌شود، نمی‌توانی تشخیص بدهی، سیبی که در بازار هست، سیب ارومیه است یا برای دماوند یا استان دیگر. اما در کشورهای دیگر اینطور نیست؛ محصولی که در بازار است، مشخص است که در زمین کدام کشاورز تولید شده، چقدر کود خورده، چقدر سم خورده و چه قیمتی دارد. اگر خریدار از محصول خوش‌اش بیاید، سال بعد هم مشتری همان زمین و باغ است.
برای مایی که به جز ساختمان‌های بلند و آلودگی در تهران چیز دیگری نمی‌بینیم؛ برای مایی که از چه شرق وارد تهران شویم و چه از غرب، کیپ تا کیپ خانه و کارخانه می‌بینیم، شاید تصور هم نکنیم که تهران کشاورزی دارد.
