مصایب برگزیت انگلیس را رها نمی‌کند
با توافقی که اخیرا میان لندن و اتحادیه اروپا منعقد شد، فرآیند سیاسی خروج انگلیس از این اتحادیه به پایان می‌رسد اما پیامدهای برگزیت تا چند دهه گریبان انگلیس را خواهد گرفت.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، در سالی که مملو از سیاهی و تراژدی بود، بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس بالاخره توانست به یک پیروزی مهم و خوشحال‌کننده دست یابد. اما اینکه این خوشحالی تا چه زمانی ادامه خواهد داشت، بحث دیگری است. نخست‌وزیر انگلیس که توانست در شب کریسمس به یک توافق تجارت آزاد و همکاری با اتحادیه اروپا برسد این دستاورد را نه فقط یک موفقیت اقتصادی و اجتماعی بلکه لحظه‌ای برای تخلیه احساسی کشور توصیف کرد. او در کنفرانس خبری که پس از دستیابی به توافق در دفتر نخست‌وزیری برگزار کرد،گفت: ما امروز مساله‌ای را حل کردیم که دهه‌ها سیاست ما را درگیر خود کرده بود و اکنون همه ما باید به عنوان یک ملت کاملا مستقل، عظمت این لحظه را درک کرده و بیشترین استفاده را از آن ببریم.
در داخل، این توافق قطعا یک پیروزی سیاسی محسوب می‌شود. پیروزی که جانسون پنجشنبه هفته قبل به دست آورد، یک پیروزی بسیار نادر بود، چراکه از ابتدای سال تاکنون او به خاطر نحوه مدیریت همه‌گیری کرونا و ناتوانی در عمل به وعده‌های خود به‌شدت مورد انتقاد قرار داشت. در عرصه بین‌المللی نیز توافق باعث شد دوره انتقالی برگزیت با دعوا و درگیری به پایان نرسد؛ مساله‌ای که می‌توانست روابط انگلیس را نه فقط با اروپا بلکه با دولت جدید امریکا نیز به هم بزند. جو بایدن اصلا علاقه‌ای نداشت انگلیس و اتحادیه اروپا بدون توافق از یکدیگر جدا شوند. با وجود همه اختلافاتی که میان لندن و بروکسل در مسیر دستیابی به این توافق به وجود آمد، اما پس از رسیدن به آن هر دو طرف با لحنی گرم از آن استقبال کردند. اما یک نکته هنوز مشخص نیست: آیا این توافق پرونده اروپا را در سیاست بریتانیا به‌طور کامل می‌بندد؟ نخست‌وزیر سابق دیوید کامرون امیدوار است این اتفاق بیفتد و جانسون نیز ادعا می‌کند توافقش چنین قابلیتی را دارد. این توافق مسائل بنیادی جدیدی را نیز مطرح می‌کند که در آینده انگلیس بسیار مهم است.
برگزیت به سرانجام رسید
با این حال در کوتاه‌مدت به نظر می‌رسد این توافق برای جانسون بسیار راهگشا باشد و مسیرش را هموار کند.
با وجود برخی انتقادات، توافق به دست آمده پیروزی بسیار بزرگی برای طرفداران برگزیت محسوب می‌شود. انگلیس با این توافق از بازار واحد اتحادیه اروپا و اتحادیه گمرکی این بلوک خارج می‌شود، اما همچنان اقتصادش را با قوانینی مشابه قوانین اتحادیه اروپا اداره خواهد کرد. با این حال، اگر بخواهد در آینده این قوانین را تغییر دهد، دستش برای این کار باز است. حتی در بحث حق ماهیگیری نیز که انگلیس حاضر شد در آخرین مراحل مذاکره از مواضع خود کوتاه بیاید، هیچ‌کس به جز طرفداران افراطی برگزیت نمی‌توانند ادعا کنند توافق نهایی (تعیین یک دوره انتقالی پنج و نیم ساله تا زمانی که انگلیس بتواند آزادانه تصمیم بگیرد چه کسانی مجوز صیادی در آب‌هایش را داشته باشند) وضعیت موجود را تا حد زیادی تغییر نمی‌دهد. با این حال حتی نایجل فاراژ، رهبر حزب برگزیت و یکی از قدیمی‌ترین دشمنان اتحادیه اروپا، این توافق را «لحظه‌ای بزرگ» و یک «پیروزی» خواند. در این بین، حزب مخالف جانسون یعنی حزب کارگر نیز که پیش‌تر خواستار برگزاری همه‌پرسی جدیدی درخصوص برگزیت بود، با ازدست دادن طرفداران خود، اکنون فقط می‌خواهد برگزیت به بی‌دردسرترین شکل ممکن به سرانجام برسد. کر استارمر، رهبر حزب کارگر، روز پنجشنبه گفت حزبش از توافق حمایت می‌کند. او آن را یک «توافق نحیف» خواند که از کسب وکارهای انگلیس یا خدمات مالی این کشور حمایت کافی نمی‌کند اما «ما این توافق را می‌پذیریمچون از عدم توافق بهتر است.»
رای‌دهندگان طرفدار برگزیت از موفقیت جانسون در رسیدن به این توافق استقبال می‌کنند چراکه او با شعار «به سرانجام رساندن برگزیت» نامزد انتخابات شده بود و مردم نیز قاطعانه به او رای داده بودند. در سوی دیگر طرفداران ماندن در اتحادیه اروپا نیز خیال‌‌شان راحت شده چراکه دست‌کم به یک توافق دست یافته‌اند. با این حال راحتی خیال کسب وکارهای انگلیسی عمر چندانی نخواهد داشت. این ادعای جانسون که در تجارت با اتحادیه دیگر هیچ مانع «غیرتعرفه‌ای» وجود نخواهد داشت، نادرست است. توافق با اتحادیه باعث حذف تعرفه‌ها و سهمیه‌ها می‌شود. اما شرکت‌های انگلیسی برای انجام تجارت با اتحادیه همچنان با کوهی ازکاغذبازی‌های اداری روبه‌رو هستند و بخشی از آن به دستورالعمل‌های مفصل دولت انگلیس برای تجارت با اتحادیه بازمی‌گردد. اوایل همین هفته ممنوعیت دو روزه حمل بار میان انگلیس و فرانسه از طریق کانال(که از ترس شیوع ویروس کرونای انگلیسی اعمال شد) باعث شد انبوهی از تریلی‌ها و کامیون‌ها در شهر کنت گیر بیفتند. شاید همین ممنوعیت دو روزه به انگلیسی‌ها نشان دهد چه عواقبی در انتظارشان است. اینکه بنادر در روزها و هفته‌های نخست پس از اجرای توافق(از روز یک ژانویه) تا چه حد دوام می‌آورند عامل مهمی در تعیین مدت زمان ماه عسل جانسون پس از رسیدن به توافق خواهد بود به ویژه با توجه به اینکه نخست‌وزیر انگلیس همواره در طول بحران کرونا به خاطر سوء مدیریتش مورد نقد قرار گرفته است. در عرصه بین‌الملل نیز بعید است خوشحالی پس از توافق دوام چندانی داشته باشد.کسانی که در اروپا و امریکا نگران بودند برگزیت باعث فروپاشی ستون اروپایی ائتلاف غرب شود اکنون با سخنان جانسون در مورد آینده روابط میان انگلیس و اتحادیه اروپا به اطمینان خاطر دست یافته‌اند. جانسون در سخنان خود گفت: فکر می‌کنم این توافق باعث می‌شود ثبات و قطعیت تازه‌ای در روابط شکننده و دشوار(میان انگلیس و اتحادیه اروپا) به وجود آید. ما دوست، متحد، حامی و بازار شماره یک شما خواهیم بود چراکه با وجود ترک اتحادیه اروپا، انگلیس همچنان از نظر فرهنگی، عاطفی، تاریخی، راهبردی و جغرافیایی به اروپا وابسته می‌ماند. دیوید لیدینگتون که زمانی معاون ترزا می نخست‌وزیر سابق انگلیس بود و در مورد خطرات عدم توافق برای رابطه میان دو طرف هشدار داده بود، می‌گوید او از آنچه شنیده خیالش راحت شده است. این توافق اجازه می‌دهد دوطرف به صورت توافقی از هم جدا شوند و در ماه‌ها و سال‌های پیش رو به یک همکاری راهبردی نزدیک، جدید و متفاوت دست یابند. اما پس از بیش از 4 سال ادبیات خصمانه و تهدید چند ماه قبل انگلیس مبنی بر نقض قوانین بین‌الملل، هیچ ضمانتی نیست که اروپا به گرمی از توافق با انگلیس استقبال کند.
کار برگزیت چندان هم به پایان نرسیده
جانسون هر قدر هم از این پیروزی خوشحال باشد، نمی‌تواند از دینامیک‌های برگزیت فرار کند. در وهله اول، اختلافات تجاری میان دو طرف همچنان ادامه می‌یابد. بسیاری از بخش‌ها منتظرند دو طرف در مورد جزییات مربوط به کسب وکارشان به نتیجه برسند. در این بین برخی مسائل مورد اختلاف، مثل ماهیگیری، در زمان دیگری مورد مذاکره قرار می‌گیرد. چند ماه دیگر، در ماه مه 2021، مردم اسکاتلند که طرفدار ماندن در اتحادیه اروپا هستند به صندوق‌های رای می‌روند تا نمایندگان مجلس خود را انتخاب کنند. این انتخابات بار دیگر نگرانی‌ها در مورد برگزیت را به تیتر اول رسانه‌ها تبدیل می‌کند. نیکولا استورجن، نخست‌وزیر فعلی اسکاتلند که انتظار می‌رود رای اکثریت مردم را به دست آورد با هر گونه برگزیتی به ویژه با توافقی که جانسون به دست آورده، مخالف است. استورجن اندکی پس از اعلام توافق با اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: یادمان باشد برگزیت برخلاف میل اسکاتلند اجرا می‌شود و هیچ توافقی نیست که بتواند آنچه برگزیت از ما می‌گیرد را جبران کند. وقت آن است که به عنوان یک ملت اروپایی مستقل، سرنوشت و آینده‌مان را خودمان تعیین کنیم. پیروزی در انتخابات ماه مه به استورجن این قدرت را می‌دهد تا بار دیگر به دنبال استقلال اسکاتلند برود؛ رویایی که پس از همه‌پرسی ناموفق در سال 2014 به نظر مرده می‌رسید. جانسون قصد ندارد به اسکاتلند فرصت برگزاری همه‌پرسی دیگری را بدهد. اما با پدیدار شدن آثار برگزیت شاید نخست وزیر انگلیس نتواند روی موضع خود پافشاری کند. فرآیند سیاسی برگزیت به پایان رسیده و جانسون از این موضوع بسیار خوشحال است. اما واقعیت برگزیت تازه می‌خواهد خود را نشان دهد.
