سازوکارهای دولتی برای حمایت از فولاد
هرچند صنعت فولاد این روزها دوران سختی را سپری می‌کند اما باوجود کارشناسان این حوزه، دورنمای این صنعت به دلیل موقعیت استراتژیک آن همواره مثبت است، با این حال، افت قیمت‌های جهانی و کاهش تقاضا، صنعت فولاد را در شرایط بحرانی قرار داده است که بدون حمایت در این مقطع حساس، بیم از بین رفتن آن وجود دارد.
در این میان تولیدکنندگان جزو بیشتر درمعرض بحران قرار دارند. صنعت فولاد ایران نیز باتوجه به پایین بودن ظرفیت تولید آسیب‌پذیرتر است. اهمیت ظرفیت تولید در اقتصادی بودن یک پروژه فولادی تا بدان جاست که چین به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد جهان، پروژه‌هایی با ظرفیت کمتر از 5میلیون تن را غیراقتصادی دانسته و به حالت تعطیل درآورده است. این درحالی است که کارخانه‌های فولاد کشورمان عموما از ظرفیت‌های تولید محدودی برخوردارند و همین امر قدرت رقابت را از تولیدکنندگان داخلی برای حضور در بازار داخلی گرفته است. در این میان دولت نیز با علم به شرایط بحرانی صنعت فولاد، به ضرورت حمایت از این حوزه اذعان دارد. در این رابطه مهدی کرباسیان رییس هیات عامل ایمیدرو به تازگی اظهار کرده است که اگر حمایت جدی از تولیدکنندگان فولاد نشود، مشکلات زیادی گریبانگیر این صنعت می‌شود. کرباسیان همچنین به کاهش شدید قیمت فولاد در دنیا و رکود ساخت‌وساز اشاره کرده و عدم حمایت از صنعت فولاد را زمینه‌ساز بروز بحران در این صنعت دانسته است. دورنمای همواره مثبت فولاد درهمین خصوص رضا اشرف سمنانی کارشناس حوزه فولاد با بیان اینکه دولت باید درشرایط فعلی مکانیسم‌های مختلفی را برای حمایت از تولید فولاد در نظر بگیرد، اظهار کرد: «درحال حاضر تولید با مشکل خاصی مواجه نیست. معضل اصلی افت شدید قیمت‌های جهانی و کاهش تقاضاست. در این شرایط دولت باید با تحریک بازار مصرف، تقاضا را افزایش دهد.»اشرف سمنانی افزود: «به دلیل افت تقاضا، انبارها پر شده است و تولیدکنندگان با مشکل تامین نقدینگی مواجه هستند. اگر دولت با ابزارهای مختلف به تولیدکننده در تامین نقدینگی کمک کند، مشکل کمبود نقدینگی ناشی از عدم فروش تا حدودی جبران می‌شود. این روند در دوره بحران می‌تواند تولیدکنندگان را سرپا نگه دارد تا پس از سپری شدن این دوره و با بازگشت بازار با افت تولید فولاد مواجه نشویم.» وی صنعت فولاد را استراتژیک خواند و تصریح کرد: «دورنمای صنایع استراتژیک همواره مثبت است و شوک‌های کوچک 6ماهه تا یک‌ساله در دورنمای کلی این صنعت تاثیر نخواهد داشت. چراکه با سپری شدن این دوره، آن صنعت دوباره به جایگاه قبلی بازمی‌گردد.» اشرف سمنانی منع واردات را یکی از مهم‌ترین ابزارهای حمایتی دولت در شرایط فعلی خواند و افزود: «حتی کشورهای عضو WTO هم تعرفه‌های بالایی برای فولاد درنظر گرفته‌اند تا جلوی واردات این کالا را بگیرند و از این طریق از تولیدکنندگان داخلی حمایت کنند.» وی افزود: «جلوگیری از واردات به صنایع این فرصت را می‌دهد که برای بازارسازی تلاش کنند و با افزایش تقاضای داخلی، تولیدکنندگان می‌توانند شرایط بحران را با موفقیت سپری کنند.» چشم‌پوشی از حقوق دولتی بحران‌های صنعت فولاد و افت قیمت جهانی فولاد در شرایطی رخ داده است که سنگ‌آهن نیز در شرایط مساعدی به سر نمی‌برد. در این میان، رییس هیات عامل ایمیدرو نیز با اشراف به معضلاتی که تولیدکنندگان سنگ‌آهن با آن مواجه هستند، از کاهش حقوق دولتی سنگ‌آهن برای پایین آمدن قیمت تمام‌شده این ماده معدنی خبر داده است. درهمین رابطه رضا خیام عضو انجمن تولیدکنندگان سنگ‌آهن با بیان اینکه حداقل حمایت دولت در شرایط فعلی صرف‌نظرکردن از حقوق دولتی است، افزود: «اکنون زمان آن فرا رسیده است تا دولت از صنعت فولاد و معادن سنگ‌آهن حمایت کند تا تولیدکنندگان بتوانند درشرایط موجود دوام بیاورند.» خیام افزود: «حمایت دولت از معادن سنگ‌آهن می‌تواند در دو قالب تخفیف یا صرف‌نظرکردن از حقوق دولتی و همچنین قرار دادن سوبسیدهایی برای سوخت تعریف شود. این اقدامات می‌تواند تولیدکنندگان داخلی را در شرایط رقابتی قرار دهد و بدین‌ترتیب شرکت‌هایی که می‌توانند به فعالیت ادامه دهند، باقی خواهند ماند و شرکت‌های ضعیف‌تر از این حوزه خارج خواهند شد.»وی با بیان اینکه صادرات سنگ‌آهن متوقف شده است، تصریح کرد: «تنها خریدار سنگ‌آهن درحال حاضر بازار داخلی و تولیدکنندگان کنسانتره است. با افت 7 تا 10دلاری که قیمت سنگ‌آهن در هفته گذشته تجربه کرد، صادرات سنگ‌آهن با هر عیاری از انتفاع خارج شده است.»خیام بااشاره به ضرورت حمایت دولت از کارخانه‌های تولیدکننده کنسانتره اظهار کرد: «اگر دولت حمایت‌های مالی برای تولیدکنندگان کنسانتره درنظر بگیرد، این خریداران سنگ‌آهن می‌توانند به ازای خرید خود پول نقد پرداخت کنند و به این ترتیب مشکل نقدینگی معدنکاران نیز تا حدودی حل خواهد شد.» فولاد و حوزه سیاست‌گذاری درهمین حال، محمدرضا بهرامن نایب‌رییس خانه معدن ایران معتقد است مهم‌ترین حمایت دولت از صنعت فولاد باید درحوزه سیاست‌گذاری بروز پیدا کند. بهرامن، با بیان اینکه سیاست‌های میان‌مدت و کوتاه‌مدت باید در راستای حمایت از صنعت فولاد درنظر گرفته شود، تصریح کرد: «درچنین شرایطی می‌توان انتظار داشت که در بلندمدت به برنامه برسیم.» وی افزود: «در این راستا پیشنهاد می‌شود از معادنی که طی 20سال گذشته درحوزه سنگ‌آهن سرمایه‌گذاری کرده‌اند، حمایت شود. چنین نگاهی باید در حوزه معادن وجود داشته باشد تا فعالیت‌های موجود حفظ شود. این سیاست و خط‌مشی برای حفظ کسانی که در حوزه سنگ‌آهن یا فولاد سرمایه‌گذاری کرده‌اند، ضروری است.» بهرامن با بیان اینکه باید مشوق‌های ویژه‌یی برای تولیدکنندگان کنسانتره و گندله در نظر گرفت، تصریح کرد: «اگر در شرایط بحران و افت قیمت، مشوق‌های قوی‌تری را برای تولیدکنندگان کنسانتره و گندله درنظر نگیریم، در آینده نمی‌توانیم به اهداف پیش‌بینی شده دست پیدا کنیم.» وی بااشاره به هدفگذاری تولید 55میلیون تن فولاد در افق1404، اظهار کرد: «فولاد جزو صنایع استراتژیک کشور است که بر سایر بخش‌های تولیدی کشور سایه افکنده است از این‌رو بدون توجه به حوزه فولاد، توسعه صنعت امکان‌پذیر نخواهد بود.»بهرامن افزود: «در شرایط بحرانی نباید تولیدکنندگان را به حال خود رها کنیم. با افت قیمت‌های جهانی آسیب فراوانی به معدنکاران وارد شده است که اگر این امر در برنامه و سیاست‌گذاری‌ها دیده نشود، آینده فعالیت‌های معدنی تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.» سازوکارهای مختلفی برای حمایت از صنعت فولاد در شرایط موجود پیشنهاد می‌شود. از حمایت‌های دولت درتامین مالی تولیدکنندگان گرفته تا کاهش هزینه‌های تولید سنگ‌آهن و حمایت از تولیدکنندگان کنسانتره و گندله، همه و همه جزو راهکارهایی است که به ذهن فعالان این حوزه خطور می‌کند. با این وجود، شاهراه حفظ صنعت فولاد توجه به این حوزه در سیاست‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت دولت است تا در شرایط بحرانی بتوان مدیریت قوی‌تری بر این حوزه اعمال کرد.
