لحظه شماری جان کری برای توافق

به گزارش نشریه پلتیکو، کری طی دوران سی ساله سیاسی خود به سبب انجام گفتگوهای فراوان و نتایج کم مشهور بوده است. وزیر امور خارجه آمریکا پیش از آن که به این سمت انتخاب شود تلاش برای دست یابی به توافق هسته ای با ایران را آغاز کرد. و منتقدان جمهوری خواه، مقامات خارجی، و حتی برخی از مقامات سابق دولت آمریکا می گویند این یک اشتباه بزرگ است. آنها می گویند اشتیاق کری برای دست یابی به یک توافق هسته ای با ایران این خطر را در پی دارد که ایرانی ها او را به سوی دست یابی به یک توافق بد سوق دهند. یکی از مقامات سابق دولت آمریکا که در باره موضوعات مربوط به ایران فعالیت داشت است، اعلام کرد: «نمی دانم چرا افرادی که طی دو سال گذشته کری را زیر نظر داشته اند به گونه ای متفاوت فکر می کنند.» این در حالی است که هم پیمانان کری و مقامات دولت آمریکا اظهارات منتقدان را به شدت به چالش می کشند. به گفته یکی از منابع نزدیک به مذاکرات هسته ای، کری امسال دو بار تهدید کرد از مذاکرات هسته ای - دست کم به صورت موقت - کنار خواهد کشید . گمانه زنی ها درباره دیدگاه کری در زمینه طولانی تر کردن روند مذاکرات هسته ای افزایش یافته است. شش قدرت جهان و ایران روز سه شنبه در وین توافق کردند مذاکرات را تا روز هفتم ژوئیه یک هفته پس از ضرب الاجل 30 ژوئن ادامه دهند. کری مطمئنا به صورت خستگی ناپذیری در تلاش برای دست یابی به یک توافق هسته ای است. برای مثال، نشست های مداوم و فراوان او با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران سبب تعجب دیپلمات هایی شده است که درباره نزدیک شدن روابط این دو نگرانند. نقش شخصی کری نیز در کانون انتقادات جمهوری خواهان در مجلس نمایندگان آمریکا قرار گرفته است. سناتور جان مک کین در ماه مارس در گفتگو با شبکه تلویزیونی ام اس ان بی سی اعلام کرد: «فکر می کنم او برای دست یابی به یک توافق نا امید شده است.» باب کورکر رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا به صورت مستقیم به کری گفت: «کنار کشیدن از یک توافق بد خود یک میراث بزرگ است.» اما حامیان و وفاداران به کری می گویند منتقدان، وفاداری کری به منافع ملی و زیرکی او را در زمینه مسائل سیاسی دست کم می گیرند. دیوید وید از مقامات سابق وزارت امور خارجه آمریکا می گوید: «اگر کری به کم قانع می بود تا کنون به توافق دست یافته بود. او خواهان رسیدن به دستاوردهای بیشتری است.» او همچنین گفت: «توافقی که کامل نباشد آن چیزی نیست که کری در پی آن باشد. او اعتبار خود را برای این موضوع گرو گذاشته است.» وید افزود کری به توافقی رضایت نخواهد داد که سبب شود او نتواند از آن در مقابل منتقدان در مجلس نمایندگان آمریکا دفاع کند. نگرانی ها در این باره است که وزیر امور خارجه آمریکا در تلاش برای دست یابی به توافقی مهم که نام کری در آن به چشم می خورد، بسیار خوش بینانه به این موضوع بنگرد. منتقدان می گویند کری به عنوان سناتور طی دوران سی ساله اش لوایح مهم کمی را تدوین و ارائه کرد. او در سال 2004 به عنوان نامزد دموکرات ها انتخاب شد اما در تلاش برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری ناکام ماند. کری از زمان تکیه زدن بر سمت وزارت امور خارجه آمریکا در تلاش هایش برای مهار ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در اوکراین و همچنین تلاش هایش برای روند صلح در خاورمیانه ناکام ماند. هم پیمانانش می گویند کری در عوض نقشی مهم در حل و فصل صلح آمیز مناقشه انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در بحبوحه نگرانی ها درباره جنگ داخلی در این کشور ایفا کرد. کری همچنین ثابت کرد در مذاکرات هسته ای قابلیت هایی دارد. کری در ماه فوریه قبل از رفتن به ژنو برای برگزاری نشست با ظریف، به لندن سفر کرد و مذاکره کنندگان آمریکایی در آن زمان اعلام کردند ایرانی ها در تلاش برای به بن بست کشاندن مذاکرات هستند. مذاکرات کری در لندن طولانی شد و او تهدید کرد به واشنگتن باز خواهد گشت اما ایرانی ها کوتاه آمدند و کری با یک روز تأخیر برای برگزاری مذاکراتی سازنده به سوئیس رفت. در آستانه توافق بر سر چارچوب سیاسی توافق هسته ای در لوزان در روز دوم ماه آوریل، مذاکرات بر سر یک موضوع به بن بست رسید. در آن زمان، کری و ظریف تنها وزرای امور خارجه حاضر در مذاکرات بودند و پس از دو روز برگزاری مذاکره بر سر همان یک موضوع ، کری ناراضی از مذاکرات بیرون آمد. او تصمیم گرفت نشستی دیگر با ظریف ترتیب دهد و طی آن دیدار به طرف ایرانی هشدار داد آماده است به وزرای امور خارجه دیگر کشورها که قصد آمدن به لوزان را داشتند؛ بگوید سفرشان را لغو کنند. صبح روز بعد، ظریف از خود انعطاف پذیری نشان داد و مذاکرات ادامه یافت. یک مقام دولت آمریکا اعلام کرد: «نخستین هدف او یافتن راه حلی خلاقانه است.» در حالی که کری ساعاتی طولانی را برای دیدار با ایرانی ها اختصاص داده است. اما او داور نهایی موضع آمریکا نیست. اما مقامات بلندپایه کاخ سفید و در نهایت باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا از تلاش های کری حمایت می کنند. رسانه ها آن گونه که کری را زیر نظر دارند، فعالیت های مقامات کاخ سفید مرتبط با موضوع هسته ای ایران را زیر نظر ندارند. این فعالیت ها شامل دیدار مقامات دولتی - از جمله مقامات وزارت دفاع، خزانه داری و انرژی - قبل از آغاز هر دور مذاکرات هسته ای می شود. طی دورانی که مذاکرات به اوج خود می رسد ، کری بارها از کاخ سفید خواسته است گزارشی درباره موضع خود در قبال ایران و همچنین رهنمودها و دستورالعمل هایی در ارتباط با مذاکرات هسته ای ارائه کند. شب قبل از دست یابی به توافق ماه آوریل، کری از لوزان سوئیس با سوزان رایس مشاور امنیت ملی کاخ سفید و باراک اوباما تلفنی گفتگو کرد. به گفته یکی از منابع ، در پی برگزاری آن نشست، یک تیم آمریکایی به بررسی جزء به جزء چارچوب پیشنهادی پرداختند و اصلاحات لازم را برای تیم کری ارسال کردند. کری در موضع حساس و کلیدی از طریق ویدئو کنفرانس با هیئت به رهبری اوباما نشست برگزار کرده است. گوردون گفت: «این رئیس جمهور است که باید قضاوت کند این توافقی خوب است یا نه.» البته، بسیاری از منتقدان مذاکرات هسته ای بر این باورند که اوباما به اندازه کری برای به جای گذاشتن میراثی خوب از خود به ویژه در زمینه سیاست خارجی تحت فشار قرار دارد، زمینه ای که اوباما در آن با یک سری بحران ها در ماه های اخیر مواجه بوده است. نشریه ویکلی استاندارد در مقاله ای محافظه کارانه از رویکرد اوباما در قبال ایران به شدت انتقاد و اعلام کرد بن رودس معاون مشاور امنیت ملی اهمیت توافق ایران را با برنامه بهداشتی مورد نظر اوباما برابر می داند. اوباما ماه گذشته در گفتگو با جفری گلدبرگ خبرنگار نشریه آتلانتیک ، این دیدگاه را به چالش کشیده است که بیش از اندازه مشتاق دست یابی به توافق نامه هسته ای با ایران است. اوباما گفت: «بیست سال دیگر اگر ایران یک سلاح هسته ای در اختیار داشته باشد همگان مرا دلیل آن خواهند دانست. من برای دست یابی به توافق دلایل شخصی دارم.» اما دلیل کری نیز برای دست یابی به توافق هسته ای با ایران بسیار فراوان است. او از زمانی که سناتور بود برای دست یابی به توافق هسته ای با ایران تلاش کرد. او به عنوات رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا به صورت مخفیانه در نوامبر 2011 به مسقط سفر کرد و از سلطان قابوس پادشاه عمان برای برگزاری مذاکرات بین واشنگتن و تهران کمک خواست. این اقدام زمینه را برای نخستین تماس مستقیم بین دولت آمریکا با مقامات ایرانی بر سر موضوع هسته ای فراهم کرد. دست یابی به توافق هسته ای در وین در تابستان امسال مستلزم متقاعد کردن رهبر معظم انقلاب به دست برداشتن از خط قرمزهای خود از جمله حجم تحریم هایی که باید کاهش یابد و دسرسی بازرسان به سایت های هسته ای و گفتگو با دانشمندان هسته ای است. دنیس راس مشاور سابق کاخ سفید در امور خاورمیانه که در مذاکرات دیپلماتیک سابقه ای طولانی دارد ، اعلام کرد «‌بسیار حیاتی است اگر بتوانیم نشان دهیم از دست یابی به توافق نفع می بریم و در عین حال این عدم دست یابی به توافق به ضرر ما نمی شود.» او همچنین گفت: «ما باید بر نیازهای حیاتی خود متمرکز شویم تا ضرب الاجل» و کری باید به ارزیابی اوضاع بپردازد. کنار کشیدن از مذاکرات مطمئنا نقطه ناکامی برای کری قلمداد می شود. اما این اقدام می تواند سبب فروکش کردن موج سوالات درباره انگیزه های کری برای دست یابی به توافق با ایران شود.