در خطرناک‌ترین برهه تاریخ معاصر قرار داریم

آنتونی جی بلینکن، معاون جان کری وزیر خارجه آمریکا،در کنفرانس سالانه «مرکز امنیت جدید آمریکا» در واشنگتن با عنوان «جهان در کشاکش هرج و مرج» گفت: یقیناً چنین احساس می‌شود که ما در خطرناک‌ترین برههِ تاریخ معاصر که به‌یاد داریم بسر می‌بریم، زیرا ما با تهدیدهای مختلفی دست و پنجه نرم می‌کنیم که شامل بالا آمدن سطح آب دریاها، پیدایش بیمارهای نوظهور، حملات سایبریِ پیچیده و ظهور آن دسته از تروریست‌های افراطی است که با همه چیز مخالفند. وی افزود: امروز صبح نیز حملات ویرانگر (تروریستی) به چندین نقطه در سراسر جهان انجام شده که مؤید همین نکته است. وی در خصوص منطقه خاورمیانه (از غرب آسیا تا شمال آفریقا) گفت: در خاورمیانه‌ی بزرگ، ما شاهد روندی بسیار متفاوت هستیم: موجی از تغییرات زیرساختی و عظیم که نظم منطقه‌ای را در شرف فروپاشی قرار داده است در این منطقه در جریان است. ما آن را در به چالش کشیده شدنِ نظم داخلی کشورهای این منطقه مشاهده می کنیم که شامل خیزش بخش‌های جدیدی از جامعه، قدرت گرفتن صداهای جدید و مطالبات مردمی برای آزادی و فرصت‌های بیشتر است. او افزود: البته این می‌تواند تحولی مورد استقبال و مطلوب باشد، اما در عین حال ممکن است واکنش خشونت آمیزِ نظم قدیمی را به دنبال داشته باشد که نمونه این فرایند را در چرخهِ طولانی مدتِ مرگ در سوریه، یا در لیبی که نظم پیشین حکومت قذافی سرنگون شده است، مشاهده می کنیم و می بینیم که ممکن است خلاء قدرتی در این کشورها بوجود آید که تندروها و افراطی‌ها آن خلاء را پرکنند. این تحولات ممکن است باعث تضعیف اقتدار دولت‌های کشورهای خاورمیانه و فرسایش نظم آن کشورها و ظهور مناطقی در آن ها شود که تحت کنترل و مدیریتِ حکومت مرکزی نباشد. این بی‌نظمی‌ها ممکن است همچنین به اشاعه سلاح‌ها و فنآوری‌ها و همچنین نمودار شدن مجددِ فرقه‌گرایی و افراطی‌گریِ دینی در این کشورها منجر شود. مشکل دیگری که منطقه با آن روبرو است، به چالش کشیدن نظم منطقه ای توسط دولت های مختلف است: این معضل در روند فزاینده‌ی رقابت‌های منطقه‌ای میان کشورها؛ تشدید رویارویی میان عربستان سعودی و ایران؛ و هچمنین گسترش جنگ‌های نیابی، قابل مشاهده است. همچنین این مشکل در تقلا و مبارزه بین سنی‌ها که میان افراطی‌ها و اکثریت قاطع مسلمانان میانه‌رو درگرفته است، متبلور شده است. رقابت‌ میان قدرت‌های مستقر در کشورهای منطقه و اسلامِ سیاسی - که معمولاً نمادِ آن، اخوان المسلمین است - نیز بالا گرفته است. ما اغلبِ این نوع تحولات را در عراق مشاهده می کنیم، زیرا اکنون فشارهای ناشی از چندین دهه دیکتاتوری، جنگ یا استیلای بیگانگان در این کشور برداشته شده است که به نوبه خود، به بسیاری از این نقش‌آفرینان اجازه داده است که به صورت شاخ به شاخ با تلاش‌های شکننده برای ایجاد دولتی فراگیر که نماینده همه مردم عراق باشد، برخورد کنند. یکی از محصولات سمّیِ این تحولات، بیگانه شدن بخش عمده‌ای از جامعه‌ی سنی در عراق از دولتی است که نماینده آنان نیز هست. حدود بیست میلیون نفر از این سنی‌ها در منطقه‌ای میان بغداد و دمشق زندگی می‌کنند. در رویارویی با چنین بی‌ثباتی گسترده‌ای در منطقه، انسان ممکن است وسوسه شود که خواهان یک راه حل بزرگ و فراگیر آمریکایی شود که نظم را بر منطقه تحمیل کند و آن را یک‌شبه دگرگون سازد. این در حالی است که ما باید درباره مؤثر و پایدار بودند مداخله نامحدود نظامی و در مقیاس بزرگ در خاورمیانه بحث کنیم. ما باید بپذیریم که تغییرات تاریخی در خاورمیانه در جریان است که هیچ ربطی به ما ندارد و ما قادر نیستیم آن‌ها کاملاً کنترل کنیم. بلینکن تأکید کرد: این آمریکا نبود که یک میلیون نفر را در میدان تحریر قرار داد. ما نهضت بهار عربی را خلق نکردیم، یا حتی آرمان‌های دمکراتیک که نماد نهضت‌های بهار عربی بود را ما به‌وجود نیاوردیم. با این حال باید توجه داشته باشیم که هرچند رخدادها و تحولات خاورمیانه شاید درباره ما نباشد، قطعاً بر ما تأثیرگذار است. این تحولات بر کشورهای متحد و همکار ما در منطقه تأثیر می‌گذارد که قهراً بر منافع ما نیز تأثیرگذار است. رهبری به دقت هدایت‌شده‌ی آمریکا در این منطقه - بیش از هر منطقه‌ی دیگر در جهان - قادر است بدترین مخاطرات را کاهش دهد و بیشترین پاداش‌ها را نیز برای ما در بر داشته باشد. وی تأکید کرد: صلح و ثبات را نمی توان از بالا، یا از خارج یا به زور بر خاورمیانه تحمیل کرد؛ بلکه باید توسط دولت‌هایی که همه شمول، مسئولیت پذیر و پاسخگوی شهروندانشان هستند، از درون این کشورها متبلور شود. این مستلزم سازش سیاسی است که شامل تمرکز زدایی فزاینده‌ی قدرت برای تضمین آزادی، شرافت و امنیت برای تمام شهروندان است. در عراق ما شریک حیدر العبادی، نخست وزیر این کشور شده‌ایم تا در جنگ برای پاکسازی عراق از گروه داعش و همچنین تلاش‌های وی برای بازسازی و ایجاد اصلاحات در نیروهای امنیتی عراق به او کمک کنیم. ما به همراه همکاران ائتلافی خود، در حال آموزش و تجهیز نیروهای عراقی، مشورت دادن به رهبران این نیروها و مهیا کردن پشتیبانی هوایی حساس، گسترش سربازگیری، به خصوص از میان جامعه سنی‌ها هستیم، زیرا این سنی‌ها قادر خواهند بود برای دفاع از شهرها، مناطق و زندگانی خود در عراق بجنگند. اما تمام عراقی‌ها، اعم از سنی، شیعه و کرد باید متقاعد شوند که دولتی که برایش می‌جنگند، نماینده و حافظ منافع تمامی آنان است. پس از چندین دهه دیکتاتوریِ ظالمانه در عراق، تمام مردم از اقوام و ادیان مختلف در این کشور نیاز دارند در دولت کشوری که وطن خود می‌خوانند، نماینده داشته باشند. وی در بخش دیگری از سخنانش به مسئله سوریه اشاره کرد و گفت: ما سال ها است با مخالفان میانه روِ سوری به انحاءِ مختلف همکاری کرده و به آنان آموزش داده ایم. هدف ما در سوریه انرژی بخشیدن به روند دیپلماسی است که هرچند ممکن است طولانی شود، سرانجام به خروج اسد از قدرت منجر شود، اما در عین حال،‌ نهادهای دولتی این کشور را منسجم نگه دارد. ما همچنین باید به روسیه و حتی تا حدی به ایران نشان دهیم که بسیاری از منافعِ محوریِ آنان در سوریه در دوران پس از اسد نیز ممکن است حفظ شود. اگر چنین شود، آنگاه همه می‌توانند بر تهدید و خطر مشترک، که همان افراط‌گرایی است، متمرکز شوند. بلینکن در خاتمه افزود: البته این کارِ آسانی نیست. یقیناً این مسئله‌ای ساده نیست و زمانبر نیز هست، اما من واقعاً بر این عقیده‌ام که اکنون پویایی و تحرک مضاعفی برای تحقق این اهداف از هر زمان دیگر در طول چند سال گذشته به وجود آمده است تا در جهتی مثبت‌تر حرکت‌کنیم.